اعتدال در عمل به دستورات شرعیه بهترین راه رسیدن به سیر و سلوک عرفانی

SHIA-NEWS.COM شیعه نیوز:

حجت الاسلام و المسلمین رمضانی، استاد سطوح عالی حوزه علمیه به تبیین بحث ریاضت به خصوص در عرف عرفان پرداخت.

 به گزارش «شیعه نیوز» به نقل از سایت دانشگاه ادیان، وی با اشاره به لزوم آشنایی با ریاضت جهت ورود به این بحث عنوان کرد: ریاضت در لغت به معنی تربیت کردن حیوانات به خصوص اسب است تا در سوارکاری یا باربری مورد استفاده قرار گیرد. در عرفان این واژه برای هدفی مناسب معارف عرفانی به کار برده شده است و آن این است که انسان در بدو تولد از مادر به صورت یک حیوان بالفعل متولد می‌شود و از نظر انسانیت یک انسان بالقوه است و برای اینکه انسانیت او از قوه به فعل برسد، نیاز به ریاضت دارد.

حجت الاسلام و المسلمین رمضانی ادامه داد: انسان با ریاضت است که تبدیل به انسان می‌شود والا یک حیوان مقتدر در راه دست یافتن به غرائز خود خواهد بود. در میان علوم، آن علمی که جامع‌تر، کامل‌تر و بهتر از دیگر علوم در این راستا قدم برداشته است، عرفان می‌باشد؛ بر همین اساس آیت الله حسن زاده آملی به نقل از یکی از اساتید خویش می‌گوید که «آیا آنان که عرفان نمی‌دانند، آدمند؟» به این معنی که انسانیت افراد به قدم برداشتن در مسیر عرفان بستگی دارد.

وی تأکید کرد: در عرف عرفان اصیل اسلامی، ریاضت که تربیت نفس است، چیزی جز التزام به شرع نیست، عرفان را نمی‌توان جز در فضای شرع به دست آورد در غیر این صورت آن عرفان اصیل اسلامی نیست. آیت الله حسن زاده در این رابطه می‌گوید که «ریاضتی شریف‌تر و بهتر از دین‌داری نداریم.»

استاد سطوح عالی حوزه علمیه بالاترین مرتبه عرفان را عمل به دین دانست و تصریح کرد: مهمترین ریاضت، عمل به واجبات دین و ترک محرمات آن و در مرحله بالاتر عمل به مستحبات و ترک مکروهات است که این عمل بالاترین مرتبه ریاضت می‌باشد. اگر فردی یک اربعین اینگونه دینداری نماید، به سختی آن پی می‌برد و اینجاست که معنی ریاضت واقعی نمایان می‌شود مثلاً نماز خواندن به صورت معمولی که واجب است، با نمازی که با همه مستحبات و حضور قلب خوانده شود، متفاوت خواهد بود که این یک ریاضت بزرگ است.

وی نیاز به یک استاد و مرشد را یکی از مسائل مهم در راه ریاضت دانست و تأکید کرد: نیاز مبرم به یک استاد و مرشد، از اساسی‌ترین مسائل ریاضت است، نیاز به فردی که این راه را طی کرده و با منازل و مناسک آن به طور کامل آشنایی داشه باشد. بدون راهنمایی و ارشاد یک استاد، ریاضت امکان‌پذیر نیست، درست است که همه چیز اعم از احکام، واجبات، محرمات، مستحبات، مکروهات و... لکن باید فردی باشد که دستور العملی را بر اساس همین دین برای ما مشخص نماید و ما را همراهی نماید تا در راه انجام ریاضت گام برداریم و کم کم به جایی برسیم که دیگر نیازی به استاد نباشد و حتی خود به مقام استادی دیگران نائل شویم. انسان حتی اگر راه و دستورات را هم بداند و طرح و برنامه هم داشته باشد، با اینکه زیر نظر استاد حرکت کرده و با او گام بردارد، متفاوت است و تأثیر متفاوتی نیز خواهد داشت.

وی افزود: هدایت انسان‌ها توسط استاد و راهنما، یکی از سنن الهی است و اولین مرتبه آن ارسال انبیا است، خداوند پیامبران را برای هدایت مردم فرستاد تا آنان افراد را به مرحله انسانیت کامل برسانند و یا کتب را نازل کرده است. نحوه طی کردن مراحل سلوک همراه یک استاد نیز اینگونه است که استاد استعدادهای نهفته انسان را شناسایی کرده و کمک می‌کند تا فرد مراحل سلوک را طی نماید.

استاد رمضانی در رابطه با نحوه سیر و سلوک و ریاضت نیز بیان داشت: در بحث سیر و سلوک نمی‌توان جهشی عمل کرد، بلکه باید با صبر و حوصله در این راه قدم برداشت تا به نتیجه مطلوب رسید. اعتدال در عمل کردن به دستورات شرعیه بهترین راه رسیدن به سیر و سلوک و گام برداشتن در راه ریاضت عرفانی است، نکته بعد استمرار بر این عمل است به این معنی که فرد باید بر ریاضت خود مداومت کند زیرا اگر استمرار وجود نداشته باشد، کارساز نخواهد بود، پس برای انجام ریاضت و رسیدن به مراحل بالای عرفانی باید برنامه‌ای داشت و با این برنامه در کنار استاد حرکت نمود و بر این کار مداومت داشت تا به نتیجه مطلوب دست پیدا کرد.

سپس جلسه با پرسش تعدادی از حاضران و پاسخ‌های حجت الاسلام و المسلمین رمضانی ادامه یافت که این پرسش‌ها در ذیل مطرح می‌گردد.

سوال: در طول تاریخ برخی از افراد بدون داشتن و بهره گیری از استاد به سیر توحیدی خود پرداخته‌اند، این چگونه قابل توجیه است؟

پاسخ: مطلبی که در مورد داشتن استاد مطرح شد، یک قاعده است و سوالی که شما مطرح نمودید، یک استثناء می‌باشد، به قول مولوی اگر کسی بخواهد به مال دست پیدا کند، چاره‌ای جز کسب و کار ندارد؛ افراد کمی هستند که از طریق پیدا کردن گنج ثروتمند می‌شوند ولی اصل برای ثروتمند شدن کسب و کار است، در اینجا نیز قاعده، داشتن یک استاد برای ریاضت است ولی استثنائاً برخی از افراد نیز بدون داشتن استاد به مراتب بالای تربیت نفوس می‌رسند مثلاً ما گاهی به وسیله شمع فضا را روشن می‌کنیم و با طلوع خورشید به وسیله نور آن فضا روشن می‌شود، حال اگر شب باشد، می‌توان شمع را خاموش کرد و به امید خورشید و روشنایی آن نشست؟ ولی اگر شمع روشن باشد و خورشید طلوع کند، می‌توان شمع را خاموش نمود، در مورد ریاضت نیز چنین است ابتدا باید با استاد حرکت کرد و اگر به حدی رسید که دیگر نیازی به حضور استاد نبود، می‌توان بدون استاد به راه ادامه داد.