شیعه نیوز: احترام به عاطفه زن و حفظ حقوق او از دستورهای صریح اسلام به‌شمار می‌رود. اصل بر عدم مجازات انسان است مگر آنکه مقصر شناخته شود بر این اساس قرآن کریم تنبیه به هر شکلی و برای هر انسانی را مجاز ندانسته است.
در پاسخ به این سؤال که چرا در قرآن تنبیه زنان، تجویز شده است و حتی در قرآن به حضرت ایوب توصیه شده که با شاخه نازک خرما همسر خویش را بزند، باید گفت؛ خانواده از ابتدای تاریخ، در بین تمام جوامع بشری، اصلی‌ترین نهاد اجتماعی و زیر بنای جامعه بوده است و مکتب انسان‌ساز اسلام نیز عنایت ویژه‌ای به این نهاد دارد. تعالی خانواده که مدار آرامش، دوستی و رحمت است جز با اجلال و تکریم زن ممکن نیست؛ ازاین‌رو، احترام به عاطفه زن و حفظ حقوق او از دستورهای صریح اسلام است. [1] اساساً همه انسان‌ها با این حق طبیعی متولد شدند که مورد مجازات قرار نگیرند، مگر اینکه مقصر قلمداد شوند. زن نیز در خانواده تنها زمانی‌که از انجام وظایف خاص همسری یعنی تمکین، کوتاهی کند و با این ناسازگاری خود، کیان خانواده را به خطر اندازد، مقصر شناخته می‌شود. [2]
«وَ الَّاتیِ تخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَ اهْجُرُوهُنَّ فیِ الْمَضَاجِعِ وَ اضْرِبُوهُن؛ و زنانی که از سرکشی و نافرمانی آنان بیم دارید در مرحله اول پندشان دهید و در مرحله بعد در خوابگاهها از آنان دوری کنید و اگر اثر نبخشید آنان را به گونهای که احساس آزار به دنبال نداشته باشد تنبیه کنید» (نساء/34). به این ترتیب مجازات این زن‌ها به این صورت است که از تنبیه ساده مانند پند و اندرز آغاز شده و اگر اثر نکرد به تدریج به قهر و ترک بستر می‌انجامد و اگر چنانچه این مراحل نیز کارساز نشد، تنبیه بدنی با رعایت شرایطی لحاظ شده است؛ اولاً باید به قصد اصلاح و نه انتقام انجام شود و صرفاً تنبّه آور باشد. ثانیاً به حداقل اکتفا شود به‌طوری که موجب سرخی و تغییر رنگ پوست نشود. [4] همچنین باید توجه داشت اگر همسری بداند تنبیه، اثر معکوس دارد و موجب لجاجت می‌شود در این صورت تنبیه لازم نیست. [5] باید توجه داشت که نتیجه این تدبیر الهی، به نفع زن خواهد بود چراکه زن با تأمین نیازهای خاص همسرش، موجب جذب مرد به خانواده شده و به این ترتیب برکات حضور مرد، نصیب خود زن می‌شود.
حضرت ایوب توصیه به تنبیه همسر خویش نشدند بلکه ایشان از طرف خداوند برای وفای به قسمی که خورده بودند راهنمایی شدند به نحویی که هم قسم خویش را انجام دهد و هم همسرش آزرده خاطر نشود چراکه حضرت ایوب برای امری [6] سوگند خورد که اگر حالش خوب شود همسرش را صد تازیانه بزند. پس از بهبودی، خداوند به او فرمود برای آنکه سوگند خود را رعایت کرده باشد دستههایی از گیاه یا خوشه گندم را یک بار به او بزند به این ترتیب هم رعایت قسم شده و هم آسیبی به ایشان وارد نمی‌شود. [7]
پاورقی
[1]- فَاتَّقُوا اللَّهَ فِی النِّسَاءِ وَ اسْتَوْصُوا بِهِنَ خَیْرا؛ پس در باره زنان از خداوند بترسید و با آنان خوشرفتاری کنید. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی (1404ق) تحف العقول عن آل الرسول صلی الله علیه و آله، دوم، قم: جامعه مدرسین، ص34.
[2]- زنی که در مقابل همسر تمکین نمی‌کند ناشزه می‌شود.
[3]- جوادی آملی، عبدالله (1389ش) تفسیر تسنیم، ج 18، دوم، قم: اسراء، ص 558.
[4]- «وَ الضَّرْبُ بِالسِّوَاکِ وَ شِبْهِهِ ضَرْباً رَقیقاً» منسوب به علی بن موسی، امام هشتم علیه‌السلام (1406ق) الفقه المنسوب إلی الإمام الرضاعلیه‌السلام، مشهد: مؤسسة آل البیت علیهم السلام، ص245.
[5]- جوادی آملی، عبدالله (1389ش) تفسیر تسنیم، ج 18، دوم، قم: اسراء، ص 548.
[6]- در قرآن نیامده است که حضرت ایوب برای چه امری قسم خورده و حقیقت آن نزد ما نامعلوم است.
[7]- طباطبایی، محمدحسین (1374ش) ترجمه تفسیر المیزان، ج17، ترجمه: محمدباقر موسوی، پنجم، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی،ص 321.
