حکمت، اهمیت و پاداش روزه در بیان آیت الله سیستانی

شیعه نیوز | آیت الله سیستانی در بیان اهمیت روزه، نکاتی را از قٰرآن کریم و احادیث شریف در کتب فقهی یادآور شده اند.

به گزارش «شیعه نیوز»، مرجع عالیقدر در اهمیت و حکمت و پاداش روزه آورده اند:
«روزه» از مهم‌ترین دستورات الهی است که از آن به عنوان یکی از ارکان پنج‌گانۀ اسلام – نماز، زکات، حج، روزه و ولایت اهل بیت(علیهم السلام) – نام برده شده است و از جمله واجباتی است که قرآن کریم دربارۀ آن می­فرماید:
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ».[۱]
«ای کسانی که ایمان آوردید، روزه بر شما نوشته شده است (واجب شده است) همچنان که بر پیشینیان قبل از شما نوشته شده بود (واجب شده بود)، شاید که با تقویٰ و پرهیزگار شوید».
«شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَبَیِّناتٍ مِنَ الْهُدىٰ‏ وَالْفُرْقانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ وَمَنْ کانَ مَریضاً أَوْ عَلىٰ‏ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ یُریدُ اللَّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَلا یُریدُ بِکُمُ الْعُسْرَ وَلِتُکْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلىٰ‏ ما هَداکُمْ وَلَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ».[۲]
«ماه رمضان، ماهى است که قرآن در آن نازل شده براى هدایت بشر و براى راهنمایى و امتیاز حقّ از باطل،[۳] پس هر که دریابد ماه رمضان را باید آن را روزه بدارد و هر کس مریض یا در سفر باشد (به شمارۀ آنچه روزه خورده است) از ماه­هاى دیگر روزه دارد، که خداوند براى شما حکم را آسان خواسته و تکلیف را مشکل نگرفته و خواسته تا اینکه عدد روزه را تکمیل کرده و خدا را به عظمت یاد کنید که شما را هدایت فرمود، باشد که (از این نعمت بزرگ) شکرگزار شوید».
در فضیلت و اهمیّت روزه، احادیث بسیاری از معصومین(علیهم السلام) صادر گردیده است که در ذیل بعضی از آنها ذکر می­شود.
زراره از امام باقر (علیه السلام) روایت می­کند که آن حضرت فرمودند: «دین اسلام بر پنج پایه استوار شده است: نماز، زکات، حج، روزه و ولایت اهل بیت (علیهم السلام) و رسول اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند: روزه، سپری در برابر آتش دوزخ است».[۴]
روایت شده که حضرت رسول اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند: «خواب روزه‌دار، عبادت و نفس کشیدن او، ثواب تسبیح دارد».[۵]
از امام باقر(علیه السلام) روایت شده است که پیامبر خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) به جابر بن عبداللّه فرمودند: «ای جابر این ماه، ماه مبارک رمضان است، در این ماه هر کس روز آن را روزه بدارد و جزئی از شبش را به عبادت بپردازد و شکم و شرمگاه خویش را پاک نگه دارد و زبانش را حفظ کند، همان طور که از این ماه خارج می­شود، از گناهان خویش خارج می­شود.
جابر عرض کرد: ای رسول خدا، چه زیباست این حدیث، رسول خدا(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند: ای جابر و چه سخت است رعایت این شروط».[۶]
از امام صادق(علیه السلام) از پدران گرامی­شان (علیهم السلام) نقل شده که رسول اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) به اصحاب خود فرمودند: «آیا به شما خبر بدهم از اعمالی که اگر آنها را انجام دهید شیطان به اندازۀ فاصله مشرق از مغرب از شما دور می­شود؟ اصحاب در پاسخ گفتند: بفرمایید.
آن حضرت(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند: روزه گرفتن شیطان را رو ‌سیاه (و ناامید) می­کند و دادن صدقه در راه خدا، پشت او را می­شکند و چنانچه مسلمانان همدیگر را برای خدا دوست داشته باشند و به یکدیگر در راه انجام کارهای نیک کمک کنند، این امور اصل و ریشۀ او را از بین می‌برد و توبه کردن و استغفار، رگ گردنش را قطع می­­کند و برای هر نعمتی که خداوند به انسان عنایت فرموده است، زکاتی هست و زکات بدن­ها روزه گرفتن است».[۷]

پاداش روزه:
روایت شده است که پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند: «خداوند متعال فرموده است: روزه برای من است و پاداش آن را من خودم می­دهم».[۸]
از امیر المؤمنین(علیه السلام) نقل شده است که رسول اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند: «هر کس روزه، او را از خوردن غذایی که به آن میل و اشتها دارد، بازدارد، بر خداوند متعال است که وی را از غذای بهشت سیر کند و از آشامیدنی بهشتی بنوشاند».[۹]
نیز روایت شده است که رسول اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند: «… بهشت دری دارد به نام رَیّان (سیراب) که تا روز قیامت باز نمی­شود، در روز قــیامت تنها برای روزه‏داران از امّت محمّد باز می­شود، پس رضوان، خزانه­دار بهشت نداء می‌کند: ای امّت محمّد(صلی الله علیه وآله وسلم) به سوی ریّان بشتابید، امّت من از آن در وارد بهشت می­شوند…».[۱۰]
در حدیث نقل شده است که امام صادق(علیه السلام) فرمودند: «برای روزه­دار دو شادی و خشنودی است:
۱. خشنودی و خوشحالی در موقع افطار (از اینکه به دستور الهی عمل نموده است)؛
۲. خشنودی و خوشحالی در روز قیامت (موقع گرفتن پاداش الهی)».[۱۱]

خارج شدن روح ایمان از فرد روزه خوار:
در حدیث نقل شده است که امام صادق(علیه السلام) فرمودند: «کسی که روزۀ یک روز از ماه رمضان را (از روی عمد) بخورد، روح ایمان از او بیرون می­رود».[۱۲]

حکمت روزه گرفتن:
در حدیث نقل شده که امیر المؤمنین(علیه السلام) فرمودند: «خداوند متعال… روزه را برای آزمودن اخلاص بندگان واجب کرد…».[۱۳]
و در خطبۀ حضرت زهرا(علیها السلام) چنین ذکر شده است: «خداوند متعال… روزه را برای تثبیت اخلاص بندگان واجب کرد…».[۱۴]
روایت شده است که امام رضا(علیه السلام) در مورد علّت وجوب روزه فرمودند‌: «روزه برای آن است که مردم رنج گرسنگی و تشنگی را احساس کنند و به نیازمندی خود در آخرت پی ببرند و فرد روزه­دار در اثر گرسنگی و تشنگی که به او می­رسد، خاشع و ذلیل و فروتن، مأجور و طالب رضا و ثواب خدا و اهل معرفت و صابر می­گردد و بدین سبب به ثواب الهی نائل می­شود.
به علاوه آنکه روزه، موجب خودداری و پرهیز از شهوات و پندگو و موعظه­گر آنان در دنیا است و ایشان را در راه انجام تکالیف الهی رام و ورزیده کرده و راهنمای آنان (در رسیدن به اجر و پاداش) در آخرت می­باشد و تا اینکه (روزه­داران) ناراحتی فقرا و نیازمندان را که در مضیقۀ اقتصادی می­باشند درک نمایند و حقوقی را که خداوند متعال در اموال و دارایی­هایشان واجب فرموده است به ایشان بپردازند».[۱۵]

۱. سورۀ بقره، آیۀ ۱۸۳.
۲. سورۀ بقره، آیۀ ۱۸۵.
۳. دلایلى روشن و آشکار از هدایت دارد و مایۀ جدایى حقّ از باطل‏ است.
۴ فروع کافی، ج۴، کتاب الصیام، باب ما جاء فی فضل الصوم و الصائم، ص۶۲، ح۱.
۵. وسائل‏ الشیعه، ج۱۰، ابواب آداب الصیام، باب۲، ص۱۳۶ و ۱۳۷، ح۲.
۶. فروع کافی، ج۴، کتاب الصیام، باب ادب الصائم، ص۸۷، ح۲.
۷. وسائل ‏الشیعه، ج۱۰، ابواب الصوم المندوب، باب۱، ص۳۹۵ و ۳۹۶، ح۲.
۸. همان،‌ص۳۹۷، ح۷.
۹. همان، ج۲۴، ابواب آداب المائدة، باب۸۰، ص۳۸۹، ح۸.
۱۰. أمالی شیخ صدوق، مجلس ۱۲، ص۵۳، ح۲.
۱۱. وسائل ‏الشیعه، ج۱۰، ابواب الصوم المندوب، باب۱، ص۳۹۷، ح۶.
۱۲. وسائل ‏الشیعه، ج۱۰، ابواب احکام شهر رمضان، باب ۱، ص۲۴۵ و ۲۴۶، ح۱۲.
۱۳. تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، الفصل الثالث، ص۱۷۶، ح۳۳۷۶.
۱۴. وسائل الشیعه، ج۱، ابواب مقدّمة العبادات، باب۱، ص۲۲، ح۲۲.
۱۵. عیون أخبار الرضا، ج۲، باب۳۴، ص۱۱۶، ح۱.