آثار امام سجاد عليه السلام

«شیعه نیوز»: صحيفه سجاديه سومين کتاب مقدس شيعيان مي باشد و در بين دانشمندان اسلامى به «زبور آل محمد (ص)» و «انجيل اهل بيت (علیه السلام) » مشهور شده است، زيرا داراى بلاغت و فصاحت و مضامين عالى اخلاقي، تربيتى و اعتقادى است. آثاري که از امام سجاد  (علیه السلام)  باقى مانده است نشان از جايگاه والاي علمى آن حضرت دارد. اين آثار عبارتند از:

1. روايات: از امام سجاد (علیه السلام) حدود سيصد حديث در کتب اربعه شيعه آمده است.

2. رساله حقوق: متن اين رساله از قول ابوحمزه ثمالى در منابع شيعه همچون تحف العقول عن آل الرسول اثر حسن بن على بن شعبه حَرّاني متوفى 381 ق. و خصال شيخ صدوق متوفى 381 و بحار الانوار علامه محمدباقر مجلسى متوفى 1110 ق. آمده است. مباحث اين رساله پنجاه حق درباره وظايف و تکاليف و حقوق خصوصى و اجتماعى انسان در عرصه هاى گوناگون حيات براى اصلاح بحران ها و آسيب هاى اجتماعى مى باشد. در اين رساله حق خداوند، اعضا و جوارح، عبادات، معلم و مردم، والدين، همسر و فرزند، همسايه و دوست، بزرگسالان و خردسالان، هم کيشان و اهل ذمه آمده است.

3. دعاى سحر مشهور به ابوحمزه ثمالي: اين دعا را امام زين العابدين (علیه السلام) در سحرهاى ماه رمضان مى خواند. در اين دعاى طولانى آن حضرت در پيشگاه خداوند به راز و نياز و استغاثه و مناجات با پروردگار خود پرداخته اند. متن اين دعا نشان از مقامات معنوى و عرفانى والاى امام سجاد  (علیه السلام)  دارد.

4. زيارت امين الله: اين زيارت نامه با بيان فصيح و بليغ امام سجاد (علیه السلام) درباره مقام و منزلت امير مؤمنان على  (علیه السلام)  و مناجات و راز و نياز با خداوند بيان شده است.

5. صحيفه سجاديه: صحيفه سجاديه شامل هفتاد و پنج دعا بوده، ولى به مرور زمان بيست و يک دعاى آن مفقود شده است و هم اکنون پنجاه و چهار دعا مى باشد. اين مجموعه، دعاهايى است که امام سجاد (علیه السلام) براى فرزندانش زيد و محمدباقر  (علیه السلام)  املاء کرده است و اسناد آن از دو طريق: الف) يحيى بن زير بن على  (علیه السلام)  و ب) جعفر بن محمد بن على  (علیه السلام)  روايت شده است.

اين نيايش نامه بزرگ، سومين کتاب مقدس شيعيان مي باشد و امام باقر  (علیه السلام)  اين دعا را به نام «الکامل» و امام صادق  (علیه السلام)  به نام «الدعاء» خوانده اند. بعدها به عنوان، «الدعاء الکامل»، «دعاء الصحيفه» و «الصحيفة الکاملة» خوانده شده و در بين دانشمندان اسلامى به «زبور آل محمد (ص)» و «انجيل اهل بيت  (علیه السلام) » مشهور شده است، زيرا داراى بلاغت و فصاحت و مضامين عالى اخلاقي، تربيتى و اعتقادى است.

امام سجاد  (علیه السلام)  بهترين برنامه تربيتى را براى مبارزه با فساد سياسي، اجتماعى و اخلاقى که بر اثر حاکميت آل اميه دامنگير جامعه اسلامى شده بود، در قالب اين دعاها مدوّن کرده اند. دعاهاى صحيفه درباره مسائل اخلاقي، اعتقادى و سياسى در قلمرو فرد، خانواده و اجتماع مى باشد و موضوعاتي همچون حمد و سپاس خداوند، درود بر رسول گرامى اسلام (ص) و فرشتگان، مکارم اخلاقي، طلب روزي، مرزداران اسلام، ماه رمضان، روز عرفه، عيد قربان و روز جمعه و دفع همّ و غم را در بر مى گيرد.

امام سجاد  (علیه السلام)  در ميان دعاهاى گوناگون، به تعطيلى فرمان خداوند و متروک شدن کتاب خدا و سنت هاى سنيّه رسول الله (ص) اشاره دارند و از خداوند مى خواهد که بر دشمنان امت اسلامى لعنت و بر روان محمد و خاندانش درود فرستد.هنر والاى امام سجاد  (علیه السلام)  در بيدارى وجدان جامعه و برانگيختن احساس گناه و ندامت در مردم است تا بيشتر به حقوق الهى خاندان رسالت آشنا گردند.

آن حضرت در قالب دعاى عرفه، انديشه سياسى را درباره اداره جامعه چنين بيان فرموده است: «پروردگارا بر پاکان اهل بيت رحمت فرست که آنان را براى امر خودت برگزيدى و کليدداران خزائن علم تو و نگهبانان دين و خلفاى تو در روى زمين و حجت هاى فروزان تو بر بندگان تو باشند، تو آنان را از پليدى ها برکنار داشته اى و مقرر فرموده اى که ميان تو و بندگان تو وسيله اى باشند و به سوى بهشت تو راه بنمايند».

آن حضرت در دعاي عيد قربان و نماز جمعه، اقامه و خواندن خطبه اين دو نماز را حق خلفاى برگزيده و امناى والا مرتبه الهى دانسته که از سوى ستمگران به زور غضب شده و خلفاى الهى را مغلوب و مقهور گردانيده اند.امام سجاد  (علیه السلام)  در سن 57 سالگى در سال 95 هجرى به دستور وليد بن عبدالملک مسموم شد و از دنيا رفت و در قبرستان بقيع کنار مقبره عموى خود امام حسن (علیه السلام)  مدفون گرديد. از آن حضرت يازده پسر و چهار دختر باقى ماند و مشهورترين پسرانش محمد بن علي (علیه السلام)  و زيد بن علي (علیه السلام)  بودند.

منبع : مجمع جهانی اهل بیت  (علیه السلام)