درمان زخم بستر و کاهش خطرات ناشی از آن

زخم بستر که به آن زخم فشاری نیز گفته می شود یک عارضه جدی به ویژه در سالمندان است و زمانی رخ می دهد که فرد به مدت طولانی در یک وضعیت ثابت باقی بماند و نتواند وضعیت خود را تغییر دهد. این ضایعه در نقاطی از پوست ایجاد می شود که به  مدت طولانی در گچ بوده اند یا به علت دراز کشیدن یا نشستن روی ویلچر تحت فشار قرار گرفته باشند. همچنین ابتلا به زخم بستر به نحوه پرستاری از فرد نیز مرتبط است. چنانچه فرد به درستی در رختخواب جا به جا نشود و تغذیه صحیح نداشته باشد، احتمال ایجاد زخم بستر بیشتر است. همچنین افرادی که به بیماری های مربوط به گردش خون یا دیابت مبتلا هستند بیشتر در معرض ابتلا به زخم بستر قرار دارند.

درمان زخم بستر

درمان زخم بستر به شیوه های مختلفی انجام می شود که انتخاب بهترین روش درمان زخم بستر به نوع و شدت زخم بستگی دارد. این درمان ها شامل موارد زیر می باشند:

• تغییر وضعیت بیمار
• استفاده از تشک های مخصوص برای کم کردن فشار
• پانسمان زخم بستر به طور منظم

در برخی موارد با توجه به مراحل زخم بستر، ممکن است به جراحی نیز نیاز باشد.

تغییر وضعیت بیمار

اگر قصد درمان زخم بستر در منزل را دارید باید بدانید جابه جایی بیمار و تغییر وضعیت او باعث کاهش فشار وارده بر روی زخم می شود و از ایجاد زخم بستر جلوگیری می نماید. باید یک برنامه زمانی برای تغییر وضعیت بیمار تنظیم شود و با توجه به آن اقدام به جا به جایی او نمود. ممکن است خود بیمار نیز قادر به تغییر وضعیت خود باشد. این برنامه زمانی برای افراد مختلف متفاوت است. در بعضی موارد ممکن است هر 15 دقیقه به جا به جایی نیاز باشد و در برخی دیگر هر 2 تا 4 ساعت یک بار.

همچنین ممکن است در این زمینه به شما آموزش هایی داده شود. از جمله: 

• نحوه ی نشستن و دراز کشیدن درست
• نحوه ی تنظیم نشستن و دراز کشیدن
• نحوه حمایت از پاها برای کاهش فشار روی پاشنه
• آشنایی با ابزار های مورد نیاز و نحوه ی استفاده از آن ها

تشک و بالشتک‌های مخصوص

در صورت ابتلا به زخم بستر می توان از فوم استاتیک یا تشک مواج که به طور خاص برای درمان زخم بستر طراحی شده است استفاده نمود. در صورت جدی بودن زخم بستر باید از تشک یا تخت پیشرفته تری استفاده کرد مانند تشک های بادی که با استفاده از پمپ، جریان ثابتی از هوا را وارد تشک می کنند. همچنین انواع مختلفی از بالشتک های مخصوص زخم بستر نیز موجود هستند که میزان فشار وارد شده بر زخم بستر را کاهش می دهند.

پانسمان

پانسمان ها و پدهای مخصوصی برای درمان زخم بستر طراحی شده اند که برای سرعت بخشیدن به روند درمان مورد استفاده قرار می گیرند.  

پانسمان آلژینات

این پانسمان ها حاوی سدیم و کلسیم هستند و از نوعی جلبک دریایی تهیه می شوند.  باعث ترمیم زخم و سرعت بخشیدن به روند بهبودی می گردند.

پانسمان‌های هیدروکلوئیدی

پانسمان های هیدروکلوئیدی دارای نوعی ژل هستند که منجر به رشد سلول های جدید پوست می شوند. این پانسمان ها ضد آب هستند و پوست اطراف زخم را خشک نگه می دارند.

کرم‌ها و پمادها

برای درمان زخم بستر ممکن است به کرم های محافظ نیاز باشد تا مانع آسیب دیدگی پوست شوند. برای درمان زخم بستر استفاده از کرم ها یا پمادهای ضدعفونی کننده یا آنتی بیوتیک توصیه نمی شود بلکه باید از پمادهای مخصوص زخم بستر استفاده نمایید.

آنتی بیوتیک‌ها

در صورت جدی بودن زخم بستر یا عفونت شدید ممکن است آنتی بیوتیک تجویز شود. آنتی بیوتیک ها معمولاً در موارد زیر تجویز می شوند:

• عفونت خون (سپسیس)
• عفونت باکتریایی بافت های زیر پوست (سلولیت)
• عفونت استخوان (استئومیلیت)

جراحی

در صورتی که زخم بستر به خودی خود و با روش های ابتدایی درمان نشود ممکن است به جراحی نیاز باشد تا مانع ایجاد عفونت شود یا آن را کاهش دهد.    

جراحی شامل مراحل زیر می باشد:

• تمیز کردن زخم
• بستن زخم
• استفاده از بافت پوست سالم اطراف زخم برای بستن آن

جراحی زخم بستر در بعضی موارد چالش برانگیز است و ممکن است نتیجه ی مطلوبی به دست نیاید.

خطرات احتمالی بعد از جراحی زخم بستر شامل موارد زیر می باشند:

• مردن بافت پوست جایگزین شده
• مسمومیت خون
• عفونت استخوان (استئومیلیت)
• آبسه

در بسیاری از موارد نیز ممکن است اسکارهای ناشی از جراحی زخم بستر باقی بمانند اما به علت این اسکارها از جراحی منصرف نشوید زیرا میتوان آنها را با روش کوبوکسی‌تراپی زخم، رفع نمود.

درمان های خانگی زخم بستر

در این قسمت به درمان های خانگی زخم بستر می پردازیم. هر چند این درمان ها کمک کننده هستند اما توصیه می شود در صورتی که زخم بستر بعد از 48 ساعت بهبود نیافت حتماً به پزشک مراجعه نمایید. هرچه زخم بستر سریعتر درمان شود خطرات ناشی از آن نیز کاهش می یابد. 

عسل

عسل یک ضدعفونی کننده ی طبیعی است که همواره یکی از روش های پیشگیری و درمان زخم‌های عفونی و زخم بستر بوده است و به کاهش درد و تسریع روند درمان کمک می نماید.   

زردچوبه

زردچوبه یک ضد التهاب و آنتی اکسیدان قوی به شمار می آید که می تواند باعث تسریع روند درمان زخم بستر شود و عفونت را کاهش دهد.  مقداری زردچوبه را روی محل زخم بمالید و یک باند تمیز روی آن قرار دهید. این کار را سه بار در روز انجام دهید. 

روغن نارگیل

روغن نارگیل پوست را مرطوب نگه می دارد و مانع پیشرفت و ایجاد زخم بستر می شود. همچنین به گردش خون و در نتیجه بهبود زخم بستر کمک می نماید.  

عوارض و خطرات زخم بستر

برخی از عوارض و خطرات احتمالی زخم بستر شامل سلولیت، سمی شدن خون، سرطان، عفونت استخوان و مفصل و در نهایت منجر به مرگ می‌شود. باتوجه به عوارض و خطراتی که زخم بستر به همراه دارد، پزشکان توصیه می‌کنند تا درصورت مشاهده علائم اولیه زخم بستر، فورا به پزشک مراجعه نمایید.