سفارش امام حسن عسکری(ع) در دو بخش اعتقادات و اخلاقیات

«شیعه نیوز»: استاد حوزه و محقق و پژوهشگر دینی به برخی از ویژگی های سیره امام حسن عسکری(علیه السلام) اشاره و بیان کرد: در جامعه امروز آنچه می توانیم از امام حسن عسکری(علیه السلام) استفاده کنیم رفع اختلافات بین شیعیان است، امام عسکری(علیه السلام) توجه خاصی به مباحث اختلافی بین شیعیان دارند، حتی زمانی برخی از شیعیان نامه ای به حضرت می نویسند و در مورد اختلاف شیعه در مباحث علمی، غیر علمی و تجربی یا مباحث مدیریتی گزارشی دادند. حضرت در پاسخ به این نامه فرمودند: بپذیریم که افراد در طبقات مختلف و دارای گرایشات و سطح افکار متفاوتی هستند، طبیعتاً همه یک طور نیستند و ما باید این تفاوت ها را بپذیریم، اما تفاوت ها نباید منجر اختلاف شود.

حجت الاسلام و المسلمین هادی سروش با بیان اینکه دوران امام عسکری(علیه السلام) یک دوران بسیار سختی بود، اظهار کرد: علی رغم اینکه دوران امامت امام حسن عسکری(علیه السلام) کوتاه بود، اما حضرت دوران بسیار سخت و مشکلی داشتند. حضرت هم از جهت مسایل فرهنگی و رسانه ای و هم از حیث ملاقات های چهره به چهره بسیار در مضیقه بودند، اما در عین حال وقتی سیره امام حسن عسکری(علیه السلام) را می نگریم حضرت در همین دوران کوتاه با همه این مضیقه ها و مشکلات سیاسی و فرهنگی که دشمن علیه ایشان ایجاد کرد، بسیار موفق بودند.

وی ادامه داد: طبق آنچه در تاریخ آمده، هفته ای دو روز امام حسن عسکری را به جلسه رسمی دربار احضار می کردند؛ ظاهراً بین مکان تجمع اعضای دستگاه خلافت و منزل امام در شهر سامرا (شهرکی که افراد انتخاب شده ای در این شهرک زندگی می کردند و تحت نفوذ و نظارت بودند) فاصله ای بوده که امام را از این قسمت عبور می دادند. ملاقات های چهره به چهره برای امام مقدور نبود، اما بعضی از افراد در مسیر می ایستادند و امام را ملاقات می کردند حتی در تاریخ داریم که فردی از اصفهان به سامرا آمد و امام را ملاقت کرد.

امام حسن عسکری(علیه السلام) با وجود محدودیت های بسیار با پیروان ارتباط داشتند

وی گفت: با تمام محدودیت هایی که وجود داشت، امام در ملاقات هایی که در مسیر رخ می داد پیغام خود را ابلاغ می کردند و فرموده بودند که به من اشاره نکنید و سلام نکنید تا شما را شناسایی نکنند. در این مسیر برخی از ارتباطات قولی یا مالی برقرار می شد، مثلاً در سیره حضرت داریم که ایشان چوبی را به یکی از اصحاب خود دادند که به یک شخصی برساند، این شخص در مسیر با حیوانی مواجه شد و برای دفاع از خودش مجبور شد این چوب را به سوی آن حیوان پرتاب کند، آن چوب شکست و نوشته ای از داخل این چوب خارج شد، فوری آن چوب را جمع کرد که کسی نبیند و متوجه شد که اسراری در این قصه بوده است، شخص خود را به حضرت رساند و حضرت فرمودند: این امانتی بود که باید به سلامت به شخص می رساندید.

آقای سروش گفت: این نمونه ها نشان می دهد که امام حسن عسکری(علیه السلام) در تمام شرایط سخت و پر مضیقه ای که دشمن ایجاد کرده بود، با پیروان خود در ارتباط بود. علاوه بر ارتباط چهره به چهره، حضرت ارتباط نوشتاری هم با پیروان خود برقرار کرده بود. در برخی از نقل ها داریم که مثلاً در خیک های روغن که کسبه از شهری به شهری منتقل می کردند و می فروختند، نامه هایی زیر سازی شده بود و برخی از این نوشته ها از سوی وکلای امام به حضرت می رسید. اینها نمونه هایی است که نشان می دهد ارتباط حضرت با جامعه اسلامی و شیعیان کاملاً در حد مقدور برقرار بوده است، اما نکته مهم تر این است که امام عسکری(علیه السلام) در پی برنامه ای که امام هادی داشتند، یک دفتر و یک سیستم وکالتی را در سراسر جهان اسلام یا اکثر مناطق اسلامی از جمله در قم، خراسان، بصره و مناطق مختلف منعقد کردند.

وی به ارتباط گسترده امام حسن عسکری(علیه السلام) با جامعه اسلامی و شیعیان آن زمان اشاره و اظهار کرد: افراد مختلف برخی مخفی و برخی مشخص و ظاهر نماینده امام بودند و با حضرت ارتباط داشتند. آنان صدقات، وجوه و اوقاف را از شیعیان قبول می کردند، گاهی به خود امام به شکل های بسیار سختی می رساندند و گاهی بر حسب اجازه ای که داشتند، طبق فرمایش امام هزینه می کردند.

وی افزود: وقتی امام حسن عسکری(علیه السلام) در ارتباط با جامعه اسلامی و شیعیان موفق است، طبیعتاً در مسایل مربوط به معارف دین نیز حضرت بسیار موفق بودند لذا کلماتی که از زبان امام حسن عسکری(علیه السلام) به ما رسیده، کلمات بسیار نورانی و سعادت بخشی است.

وی گفت: امام حسن عسکری(علیه السلام) چندین نامه مفصلی داشتند که این نامه ها را فرزند فیض کاشانی در کتاب «انوار الحکمه» جمع آوری کرده و همچنین در آثار مرحوم آقای احمدی میانجی آمده، اینها نامه هایی است که حضرت به شیعیان می نوشتند. مضاف بر این، تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(علیه السلام) است که بزرگان اهل حدیث مانند شیخ صدوق و برخی دیگر از محدثین، انتساب این کتاب را به امام حسن عسکری(علیه السلام) پذیرفتند. در این کتاب روایات بسیار قابل توجه و دقیقی ذکر شده است، همه این ها شواهدی است که نشان می دهد امام حسن عسکری(علیه السلام) در این مدت کوتاه در شاخه های مختلف مورد نیاز شیعیان و جهان اسلام بسیار موفق عمل کرده است.

سفارش امام حسن عسکری(علیه السلام) در دو بخش اعتقادات و اخلاقیات

آقای سروش در پاسخ اینکه مهم ترین توصیه امام حسن عسکری(علیه السلام) به مسلمانان به خصوص به شیعیان مربوط به چه مسایلی بود؟ گفت: با مراجعه به کتاب شریف تُحَفُ العُقول که کلمات امام عسکری در این کتاب جمع است، می توانیم تشخیص دهیم که چه نکاتی بیشتر مورد توجه امام بوده است. ارزیابی ناقصی که بنده از فرمایشات گوهربار امام حسن عسکری دارم این است که امام، شیعیان را بیشتر در دو بخش سفارش فرمودند، یکی مسایل مربوط به معارفی که شیعیان باید بدانند و در رابطه با آن معارف باید یقین و اطمینان خود را محافظت کنند و از شبهاتی که به آنها وارد می شود خود را از جهت معرفتی و علمی در امنیت قرار دهند.

وی افزود: برخی از شیعیان نامه ای به حضرت دادند و حضرت پاسخ فرمودند، به پاسخ ها که نگاه می کنیم، حضرت بحث گرایش به حق، توجه به حق، دفاع از حق، امنیت افکار و تفکرات حق، محافظت از معارفی که مورد شبهه می تواند قرار بگیرد را بیان کردند که بیانات یا پاسخ های حضرت در کتاب تُحَفُ العُقول آمده است.

سفارش به صداقت، راستگویی و امانتداری

وی گفت: بخش دوم مطالب امام عسکری(علیه السلام)، در مورد مسایل اخلاقی است. حضرت درخصوص مسایل اخلاقی فرمودند: شیعیان را به تقوا در برابر مسایل دینی و تلاش در مسیر الهی سفارش می کنم. به صداقت و راستگویی و ادای امانت نسبت به هر کسی(شایسته یا ناشایست) که شما را امین دانسته، سفارش می کنم. امانت آنان را محافظت کنید و به آنها بازگردانید.

وی ادامه داد: حتی حضرت در بخش عرفانی هم مطالب زیبایی دارند و می فرمایند: خلوت و سجده های طولانی داشته باشید. وصول به خداوند داشته باشید. برای رسیدن به حضرت حق و مقام قرب الهی مرکبی بهتر از نماز شب و شب زنده داری نداریم.

تفاوت های فکری یکدیگر را بپذیریم و اختلافات را کنار بگذاریم

وی در مورد ضرورت الگوبرداری جامعه امروز از سیره و توصیه های امام حسن عسکری(علیه السلام) گفت: ما شیعیان معتقدیم که امامت ائمه معصوم مخصوص به حضورشان نیست که عنوان یک عالم و دانشمندی، از آثار آنها استفاده کنیم، امام در زمان حیاتش امام است و بعد از حیات ظاهرشان هم امام هستند و ما می توانیم مسیر خود را براساس امامتی که آن امام بزرگوار دارد، داشته باشیم و به مقصد برسیم. لذا در جامعه امروز آنچه می توانیم از امام حسن عسکری استفاده کنیم رفع اختلافات بین شیعیان است، امام عسکری توجه خاصی به مباحث اختلافی بین شیعیان دارند، حتی زمانی برخی از شیعیان نامه ای به حضرت می نویسند و در مورد اختلاف شیعه در مباحث علمی، غیر علمی و تجربی یا مباحث مدیریتی گزارشی دادند. حضرت در پاسخ به این نامه فرمودند: بپذیریم که افراد در طبقات مختلف و دارای گرایشات و سطح افکار متفاوتی هستند، طبیعتاً همه یک طور نیستند و ما باید این تفاوت ها را بپذیریم، اما تفاوت ها نباید منجر اختلاف شود.

وی افزود: امام حسن عسکری(علیه السلام) نه تنها در مورد اختلاف میان شیعیان بلکه نسبت به اختلاف میان مسلمین جهان نیز حساسیت داشتند لذا حضرت در نامه های رسمی به شیعیان نوشتند و توصیه کردند، همانطور که پیامبر(ص) فرمودند، همانطور باشید.

آقای سروش اظهار کرد: امام حسن عسکری(علیه السلام) برای وحدت جهان اسلام و همکاری مسلمین در سطح کلان چهار مصداق را بیان کردند و فرمودند: عبادات خود را انجام دهید و با هم باشید، در نماز، عبادت، تشییع جنازه ها و مسایل غم و ناراحتی ها کنار هم باشید، در مسایل عاطفی با هم باشید و وقتی می بینید از اهل تسنن کسی گرفتار شده و بیماری دارد به او رسیدگی کنید و با او ارتباط خود را حفظ کنید و حقوق مردم و حتی مخالفین اعتقادی خود را رعایت کنید. اگر توصیه ها و سفارشات امام حسن عسکری در هر دو بخش اعتقادات و اخلاقیات را در جامعه امروز پیاده کنیم قطعاً به سعادت خواهیم رسید.

انتهای پیام