درخواست از علما برای ورود به بحث فقه رسانه

به گزارش «شیعه نیوز»، مراسم افتتاحیه نخستین کنفرانس بین‌المللی «رسانه، ارتباطات و حکمرانی سایبری» امروز سه‌شنبه چهارم مردادماه در دانشکده مدیریت دانشگاه تهران برگزارشد.

در این مراسم سیدمحمد حسینی، معاون امور مجلس رئیس جمهور؛ عبدالکریم خیامی، رئیس کمیته رسانه و فضای مجازی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام و دبیر شورای علمی کنفرانس؛ حسن خجسته، رئیس شورای علمی کنفرانس؛ علی نوریجانی، دبیرکل کنفرانس؛ معصومه نصیری، دبیرکل باشگاه مدیریت رسانه و توسعه سواد رسانه‌ای یونسکو و تعدادی از اساتید و فعالان این حوزه حضور داشتند.

سیدمحمد حسینی، معاون امور مجلس رئیس جمهور اولین سخنران این مراسم بود. وی با اشاره به اینکه رسانه اکنون بسیار فراتر از قبل است و هر کس می‌تواند از طریق فضای مجازی از رسانه‌ها بهره گیرد، گفت: رسانه‌ روز به روز پیچیده‌تر می‌شود لذا باید اهمیت بیشتری به آن داد. برای دولت‌ها بحث رسانه بسیار مهم است و برای اینکه بتوانند نکات مثبت خودشان را تبیین کنند به رسانه احتیاج دارند وگرنه مخالفان می‌توانند بهترین برنامه‌ها را نیز تقبیح کنند.

وی ادامه داد: امروزه برخی مطالب به صرف گمان، شک و احتمال نوشته شده و بسیاری اوقات جعل می‌شود. رهبر انقلاب فرموند: اگر من این مسئولیت خطیر را نداشتم، مسئولیت فضای مجازی را بر عهده می‌گرفتم. اما در کنار نکات مثبت باید آسیب‌ها نیز گوشزد شود. در تعالیم اسلامی نیز آمده است که مطالب بدون تحقیق و بررسی منتقل نشود. امروزه به عدم ارسال مطالب بدون تحقیق و بررسی توجه جدی نمی‌شود.
فضای سایبر را رها نکنیم

حسینی افزود: نتیجه حکمرانی سایبری در کشور ایجاد امنیت اجتماعی، امنیت فعالیت اقتصادی مردم، ارتباطات سالم، توسعه و تسریع در خدمات اجتماعی و ناامن‌سازی آن برای مفسدان و شیادان است. فضای سایبری را نمی‌توانیم رها کنیم. مدیریت این فضا ضرورت دارد‌. مقام معظم رهبری فرمودند: رایانه‌ها و فضای مجازی که در اختیار شماست؛ اگر بتوانید اینها را یاد بگیرید می‌توانید یک کلمه حرف درست خودتان را به هزاران نفر برسانید. این فرصت فوق العاده‌ای است مبادا این فرصت را ضایع کنید که خداوند از من و شما سوال خواهد کرد.
برای پاسخ به شبهات مسئولیت داریم

وی تصریح کرد: تک تک ما در روشنگری و پاسخ به شبهات مسئولیت داریم. ما باید دیگران را به چالش بکشیم و از این فرصت بهره بگیریم. امروزه قدرت سایبری یکی از مؤلفه‌های اقتدار ملی است. در گذشته نیروی دریایی، هوایی، زمینی و فضایی داشتیم و امروز فضای سایبری نیز جزو این موارد محسوب می‌شود. شعار دولت مردمی و عدالت محور این است که باید ایران، ایران قوی باشد؛ پس در مسیر اقتدار جهانی باید در مسیر حکمرانی سایبری قدم برداریم.

دانشمندان ایرانی، معماران فضای سایبری باشند‌

حسینی با اشاره به اینکه در گذشته کشورها را تصرف می‌کردند و تحت قلمرو خود در می‌آوردند اما امروز استعمار به شکل دیگری است، گفت: شاید نیروی نظامی دشمن در کشوری نباشد اما آن کشور مستعمره دیگران باشد. قرار نیست ما مستعمره باشیم؛ دانشمندان ایرانی می‌توانند معماران فضای سایبری باشند‌. یکی از مؤموریت‌های مهم شورای عالی فضای مجازی تنظیم سیاست‌های حکمرانی فضای سایبری کشور است که باید حکیمانه و عالمانه باشد.

وی همچنین گفت: باید دانشمان را در این دنیا که با سرعت تحولات روبرو هستیم، روز به روز توسعه دهیم. ما جنگ سایبری و تروریست‌های سایبری هم داریم. سعی کردند خدمات رسانی را در پمپ بنزین‌ها و کارخانه‌های برق مختل کنند و باعث نارضایتی مردم شوند. ضرورت دارد پدافند ملی در حوزه سایبری را شکل داده و تقویت کنیم. کشورهای دیگر هم اینکار را کرده‌اند اما وقتی در ایران از ایجاد قانون برای فضای سایبری سخن می‌گوییم، عده‌ای فریاد برمی‌آورند که این عمل مغایر با اصل آزادی است.

امیدواریم شبکه ملی اطلاعات راه‌اندازی شود

حسینی با تأکید بر اینکه باید مقررات خاصی برای فضای مجازی ایجاد شود، گفت: امیدواریم شبکه ملی اطلاعات پس از گذشت سال‌ها بالاخره در این دولت راه‌اندازی شود‌. حمایت از کسب و کار دیجیتال یکی از برنامه‌های دولت است. حکمرانی سایبری علاوه بر به روز بودن باید مبتنی بر فرهنگ ایرانی ـ اسلامی نیز باشد.

حسینی یکی از مباحث مهم ارتباطات را آموزش سواد رسانه‌ای دانست و گفت: سواد رسانه‌ای باید به توده‌های مردم آموزش داده شود. حتی برخی مدیران نیز در این زمینه با ضعف قابل توجهی روبرو هستند و گاهی اشتباهاتی می‌کنند که تبعاتی برای کشور دارد و جبران آن دشوار است. اگر ارتقای سطح سواد رسانه‌ای فراهم شود از تسلط دشمنان جلوگیری می‌شود. باید از علما درخواست شود که در زمینه فقه رسانه اقدامات بیشتری داشته باشند و به این موضوع ورود پیدا کنند. مرجع تقلید باید پویا و فعال باشد چراکه دائماً مسائل جدیدی مطرح می‌شود که باید به آن ورود کرد.

معاون امور مجلس رئیس جمهور تصریح کرد: برخی به دروغ می‌گویند بحث حکمرانی سایبری دخالت در کار مردم است اما باید توضیح داده شود که حکمرانی سایبری ضامن امنیت اقتصادی، فرهنگی و اخلاقی است‌. در مبانی نظری فضای مجازی هم باید بیشتر بحث شود. مبانی فکری ما پاسخگو است و در این زمینه مشکلی نداریم. اراده نظام و دولت سیزدهم این است که با بهره‌گیری از دانشمندان و متخصصان، سواد سایبری افزایش یابد.

حضور پلتفرم‌های خارجی همراه با دفتر نمایندگی

وی به شهادت سردار سلیمانی نیز اشاره و اظهار کرد: در ماجرای شهادت سردار سلیمانی به یاد دارید که اگر مطلبی در پلتفرم های خارجی منتشر می‌کردیم، مسدود می‌کردند. تعیین تکلیف بیگانگان برای ایران در زمینه انتشار مطلب در فضای مجازی زیبنده نیست. حضور پلتفرم‌های خارجی در ایران باید همراه با دفتر نمایندگی آنها در کشور باشد‌ تا اگر جایی از آن پلتفرم سوءاستفاده‌ شد، جایگاه پاسخگویی وجود داشته باشد؛ در بسیاری از کشورها نیز روال به همین شکل است. در ترکیه هم مقررات خاصی وجود دارد و پلتفرم‌ها موظف هستند دفتر داشته باشند.

حسینی اظهار کرد: برخی فکر می‌کنند پلتفرم‌ها ابزار هستند اما واقعیت این است که پلتفرم فصای فکری افراد را مدیریت می‌کند. شما اگر موضوعی را در گوگل جست‌و‌جو کنید بر اساس موقعیت مکانی شما مطالب را دراختیارتان قرار می‌دهد. برخی فکر می‌کنند حق انتخاب دارند اما فضای مجازی در حال افزایش شکاف نسلی و ترویج اخبار بدون منبع و تشویش افکار عمومی است. بچه‌ها مثل قدیم کاملاً تحت تربیت والدین نیستند و فاصله بین آنها و والدین به وجود می‌آید‌. اگر فضای مجازی را چهار راهی آزاد برای تردد در نظر بگیریم، بدون مدیریت نتیجه‌ای به جز تصادف نخواهد داشت. دنیای واقعی در حال غرق شدن در این دنیای نو پدید است. فضای سایبری را نباید در حوزه فناوری خلاصه کنیم، بخش مهمی از آن مربوط به ارتباطات اجتماعی است. بحث دهکده جهانی یا تحقق یافته یا درصدد تحقق است.

معاون امور مجلس رئیس جمهوراضافه کرد: شاخص‌های حکمرانی می‌تواند در حکمرانی سایبری هم حاکم باشد؛ شاخص‌هایی مثل قانونمداری، اثر بخشی، تأمین منافع عمومی، امکان اظهار نظر و طرح ایده‌ها که ریشه در مبانی دینی و قانون اساسی ما دارد‌. لذا بازنویسی الگوی شایسته در فضای سایبری می‌تواند با کمترین چالش انجام شود.

وی با اشاره به اینکه حکمرانی سایبری در متون رسمی شاخص‌هایی دارد، گفت: در سند تحوال دولت سیزدهم ۳۷ مسئله تدوین شده، وضعیت فعلی گفته شده و راه‌های برون رفت هم گفته شده است. در بحث اولویت‌ها باید کاری انجام شود که برای کشور مفید باشد که معنایش دخالت و محدودیت نیست بلکه حمایت و اولویت بندی است و اگر نظارت نباشد مشکلات زیادی ایجاد می‌شود. یکی از ابزارهایی که داعش داشت این بود که در فضای مجازی کار می‌کرد و وقتی به مجلس حمله کردند لحظه به لحظه پخش می‌کردند و همین کسانی که مدعی حقوق بشر هستند به اینها میدان می‌دادند که هر گونه رفتار خشنی را انجام دهند.

حسینی در پایان گفت: چامسکی سخنی گفته که با آن سخنم را به پایان می‌رسانم؛ «وضعیت آزادی رسانه امریکا بدتر از اتحاد جماهیر شوروی است». امریکا تحت فرهنگ تمامیت خواهانه است که بسیار بدتر از اتجاد جماهیر شوروی است. امروز امریکایی‌ها اجازه ندارند که بشنوند روس‌ها چه می‌گویند. ما ساده لوح و ساده‌اندیش نباشیم و فکر نکنیم احتیاجی نیست در این باره قوانین و مقرارتی داشته باشیم.

حجت‌الاسلام علی نوریجانی، دبیرکل کنفرانس بین‌المللی «رسانه، ارتباطات و حکمرانی سایبری» نیز گفت: درباره چیستی این کنفرانس باید بگویم مانیفست نظام جمهوری اسلامی در این روزها بیانیه گام دوم مقام معظم رهبری است. سال گذشته نشستی را در باشگاه توسعه سواد رسانه‌ای یونسکو داشتیم و بنا بود کار موثری را در این فضا انجام دهیم و کار مفیدی را در اجتماع داشته باشیم. قاعدتا باید کمیسیون ملی یونسکو و باشگاه‌های یونسکو در کشورها ایجاد می‌شدند تا قدرت حاکمیت آن کشورها را بیشتر کنند.

دریافت ۱۶۰ چکیده مقاله

وی ادامه داد: با توجه به اهمیت گام دوم، دوستان به این نتیجه رسیدند که حکمرانی سایبری اهمیت ویژه‌ای دارد. از افراد مختلفی در حوزه‌های مختلف که با حکمرانی سروکار دارند دعوت کردند هیئت علمی کنفرانس ایجاد شد و حدود هشت ماه پیش کار آغاز شد. مسیری را آمدیم تا به اینجا رسیدیم. تقریبا ۱۶۰ چکیده مقاله به کنفرانس آمد که پس از بررسی به حدود ۱۲۰ مقاله رسیدیم. مقالات داوری شدند و این اتفاق مهم علمی رقم خورد. بیش از سی دانشگاه و مرکز علمی با ما مشارکت دارند. سازمان‌ها و مؤسساتی که در حوزه‌های مرتبط با حکمرانی سایبری و سواد رسانه‌ای فعالیت دارند هم با ما همکاری دارند.

ورود جامعه بشری به سخت‌ترین دوره حکمرانی

در ادامه این مراسم حسن خجسته، رئیس شورای علمی کنفرانس هم گفت: جامعه بشری وارد سخت‌ترین دوره حکمرانی شده است. با این فضای ارتباطی جدید خیلی انقلاب‌های عجیبی اتفاق افتاده؛ سال ۷۳ مدیر رادیو تهران بودم. رادیو تهران آغاز کارش بود برای اینکه با رادیو ایران رقابت کنیم سعی کردیم اطلاعاتی که مردم دوست دارند را به آنها برسانیم. مثلا اطلاعات ورزشی. هر جا تیمی بود ما بودیم اما این مزیت به سرعت از بین رفت و این مزیت دیگر وجود ندارد‌‌.

وی ادامه داد: در اثر دیجیتالی شدن و ارتباطات جدید یک همگرایی اتفاق افتاده و ویژگی‌های سپهر ارتباطی به شکل مطلق عوض شده است‌. ویژگی جدید همگرایی و همبستگی امکانات ارتباطی و بُعد ادغام است. در دهه نود در امریکا بیش از ۸۵ کمپانی ارتباطی بودند و چند سال بعد حدود بیست تا شده و ادغام شدند. تغییر خیلی بزرگی اتفاق افتاد. ارتباطات باید از چهارچوب قدرت دیده شود‌. چین جمعیتی دارد که هیچ کس جرات حمله به آن را نداشت اما قدرت الان در گوگل و فیسبوک است‌. منبع نفت هنوز هم قدرتمند است اما امروز منبع اصلی داده‌هاست.

کاربران برده‌های جدید هستند

خجسته تأکید کرد: بحث مهم در این حوزه بحث کاربران است‌. کتاب مطالعات انتقادی شبکه‌های اجتماعی اثر فوکس، تعبیر جدیدی از کاربران دارد و به کاربران می‌گوید بردگان جدید؛ می‌گوید شما مرتب داده تولید می‌کنید اما پذیرفته‌اید که مالک آن نباشید. الان همه مردم دنیا دارند داده تولید می‌کنند اما همه سرباز یک جریان قدرتمند هستند. اکنون جابه جایی قدرت اتفاق افتاده و کاربر در فضای مجازی اگر چه اساسا آزاد نیست اما چون حق انتخاب زیاد دارد احساس آزادی می‌کند. مثل بازی کامپیوتری که اگر چه شما باید تحت پروتکل عمل کنی اما احساس آزادی داری که مثلا برای بازی از پیش تعیین شده، چه مدل ماشینی انتخاب کنی.

وی افزود: در حکمرانی کنونی مسئله کاربر از همه چیز مهم‌تر است البته برای بخش مدنی‌ آن هیچ جای دنیا هنوز نتوانسته‌اند فکری کنند. مسئله مهم در حکمرانی این است که در فضای مجازی کاربران به دلیل ویژگی ذاتیشان، دلشان می‌خواهد آزاد باشند. یکی از سختی‌های حکمرانی این است؛ «من‌ها» بر حسب ویژگی ذاتیشان می‌خواهند آزاد باشند و «مای» فضای مجازی ذاتا ضعیف است‌.

خجسته گفت: حکمرانی در فضای مجازی کار بسیار سختی است. دو سال پیش اینستاگرام یک نوجوانی با خانمی بحث و گفت‌وگویی داشت که خیلی در فضای مجازی پیچید و بعدا شنیدم که نوجوان خودکشی کرده؛ بر حسب صحت خبر، مسئول خودکشی کیست؟ در دهه شصت آهنگی خوانده شد که در بک ماسکینگش خودکشی بود. بعدها بک ماسکینگ ممنوع شد چون روی ناخودآگاه تاثیر می‌گذارد‌. قبلا برای حاکمیت مقدور بود مسئولیت اجتماعی خود را انجام دهد اما الان تقریبا مدرنیته از دست بشریت در رفته و افسار گسیخته شده است.

وزیر فناوری باید تحصیلکرده دانشگاه اجتماعی و فناوری باشد

رئیس شورای علمی کنفرانس، با بیان اینکه ارتباطات جدید و این شرکت‌ها تقریباً همه فعالیتشان برای سود است، ادامه داد: در حکمرانی یک پایه مهم کاربران هستند که دارند تعریف‌های جدیدی از هویت خودشان ارائه می‌دهند. امروز سازمان‌هایی که در فضای مجازی فعالیت می‌کنند مشکل بزرگی دارند. از دوره ارسطو این مشکل درباره محتوا وجود داشت؛ ارسطو می‌گفت کتاب را در اختیار همه نگذارید چون ممکن است بد متوجه شوند اما فیلسوف دیگری این نظر را نداشت. حکمرانی فضای سایبر و فضای مجازی اساسا اجتماعی و فنی است نه صرفاً فنی. وزیر فناوری باید تحصیلکرده دانشگاه اجتماعی و فناوری باشد. امیدوارم خدا کمک کند و این کشور بتواند راه‌های خوبی را برای حکمرانی این فضا پیدا کند و به پیش ببرد.

موضوع مهم حکمرانی نرم است

حسین‌زاده قشمی، مدیر کل مرکز ارتباطات وزارت صمت نیز گفت: موضوع خیلی مهمی که ما ارتباطی‌ها با آن روبرو هستیم و در مقام عمل با آن دست و پنجه نرم می‌کنیم و راهبرد و استراتژی ما بر این اساس است، بحث حکمرانی نرم است. دوره‌ای است که پلتفرم‌ها جای سازمان‌ها و دستو‌العمل‌ها را دارند می‌گیرند. اصلی‌ترین بحث حکمرانی نرم، بیگ دیتا‌هاست. امروز در اکو سیستم رسانه‌ای میکرو رسانه‌ها دارند بازیگردانی می‌کنند‌ و بازیگران اصلی اکوسیستم رسانه‌ای کشور شدند‌.

وی تصریح کرد: ما ناگزیریم از بیگ دیتاها بهره‌مند شویم تا ذائقه مخاطب را بشناسیم و بر آن اساس تولید رسانه‌ای کنیم. در جوامع نظام مندی که اراده ملت مهم است حکمرانی را به این سمت می‌برد که به بیگ دیتاها تسلط پیدا کند. معتقدم در دولت جدید و در راستای جهاد تبیینی که حضرت اقا فرموند، ناگزیر به فعال‌سازی میکرو رسانه‌های مردمی هستیم. ما نیاز به جریان سازی رسانه‌ها و برای جریان سازی نیاز به شخصیت سازی و برای شخصیت سازی نیاز به ایجاد پلتفرم‌ها داریم. طراحی بهره برداری از بیگ دیتاها هم حتما نیاز به اتاق فکرهای تخصصی دارد. ما بدون تسلط به این محتواها و بیگ دیتاها نمی‌توانیم تسلط بر افکار عمومی را انجام دهیم.

وی اظهار کرد: برگزاری رویدادهای این چنینی به شدت می‌تواند به این موضوع کمک کند. ما در دولت شبکه عظیمی از مسائل را پیش رو داریم و به این نقطه رسیده‌ایم که تصمیم گیری مدیران عالی رتبه حوزه موضوعی ما باید بر اساس بیگ دیتاها باشد و بدون تسلط روزانه بر بیگ دیتاها و پایش‌ها، تصمیم‌های میدیریت هم سرتاسر مسئله خواهد بود‌.

قشمی در پایان گفت: ما آمادگی داریم در حوزه صنعت، معدن و تجارت پنل‌های تخصصی را داشته باشیم و خروجی‌هایش را در اختیار مدیران عالی رتبه وزارت قرار دهیم. ما رویدادهای مختلفی هم آغاز کرد‌ه‌ایم که می‌تواند مکمل این رویدادها باشد. باید با قدرت پای این مباحث و پیشبرد این اهداف بایستیم.

یادآوری می‌شود، این رویداد در ادامه با چهار پنل تخصصی با عنوان‌های «بنیان‌های نظری حکمرانی سایبری»، «فرهنگ، جامعه و حکمرانی سایبری»، «نهاد آموزش، سوادهای نوین و حکمرانی سایبری» و «سیاستگذاری و حکمرانی سایبری» و ارائه ۱۱ مقاله ادامه پیدا می‌کند.

همچنین مراسم اختتامیه نیز عصر امروز برگزار و به مقاله‌های برگزیده که از میان ۱۲۰ مقاله ارسال شده است به دبیرخانه کنفرانس و طی چند مرحله داوری مشخص شده‌اند، جوایزی اهدا می‌شود.
انتهای پیام