آیا مبارزه زنان نظم مردسالارانه در افغانستان را می‌شکند؟

به گزارش «شیعه نیوز»، با آن‌که در سال‌های گذشته از ۸ مارچ، روز جهانی همبسته‌گی زنان، به گونه متفاوت و با وعده‌ها رنگین حکومت تجلیل می‌شد، اما امسال فضا به گونه کامل متفاوت است. زنان تأکید دارند که با سقوط نظم جمهوریت، به انزوا رفته‌ و به حذف محکوم شده‌اند. آنان می‌گویند که خواستار اساسی‌ترین حقوق‌شان هستند و برای احقاق آن مبارزه خواهند کرد. نهادهای حقوق بشری نیز از عدم رعایت حقوق زنان ابراز نگرانی کرده و از جامعه جهانی خواسته‌اند که در حمایت زنان افغان گام جدی بردارند. مسوولان تنها به یک پیام بسنده کرده و گفته‌اند که به مشکلات زنان رسیده‌گی و حقوق‌شان را براساس شریعت و رسوم پذیرفته‌شده، رعایت می‌کنند. با این حال، استادان دانشگاه رعایت حقوق زن براساس شریعت توسط حکومت را فراتر از حد شرعی می‌دانند و می‌گویند که این سطح از تبعیض برخاسته از فرهنگ قبیله‌ای و مردسالاری است.

با تحولات سیاسی اخیر که در کشور رخ داد، زنان بیش از هر زمان دیگر به حاشیه رفتند. در این میان، وزارت امور زنان که بیش‌تر در عرصه حقوق زنان فعالیت داشت نیز لغو شد. هرچند در آن زمان وعده شده بود که یک طرح بدیل ارایه می‌شود، اما با گذشت بیش از شش ماه، هنوز این طرح عملی و حتا همه‌گانی نشده است. علاوه بر این، با سقوط نظام جمهوریت، محدودیت‌های وسیعی بر زنان وضع شد و از حقوق اساسی‌شان که کار و تحصیل است، محروم شدند. این همه سبب اعتراض زنان شد و برخی از فعال حقوق زن برای انتقاد از این عملکرد، دست به اعتراض زدند. سرانجام این اعتراضات نیز سرکوب و معترضان نیز بازداشت شدند.

اکنون شماری از زنان در روز هشت مارچ، روز جهانی همبسته‌گی زنان، می‌گویند که دست از مبارزه نمی‌کشند و برای گرفتن حقوق‌شان مبارزه خواهند کرد. شهرزاد اکبر، رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر هرچند گفته است که به عنوان یک زن افغان، در چنین شرایطی امید داشتن دشوار است، اما تأکید کرده است که مبارزه هر روز ادامه خواهد داشت. او به مناسبت ۸ مارچ در توییترش نوشته است که این همبسته‌گی می‌تواند منبع امید و قدرت باشد. بانو اکبر از زنان افغانستان خواسته است که همبسته‌گی‌شان را گسترش دهند و از عادی‌سازی آپارتاید جنسیتی خودداری کنند.

راضیه بارکزی از فعالان حقوق زن نیز گفته است که با تحولات سیاسی اخیر، زنان افغانستان از حقوق ابتدایی و اساسی‌شان محروم شده‌اند. او اما با اشاره به مبارزه زنان افغان تأکید کرده است که زنان افغان با خلق مبارزه انسانی و مقدس در دل تاریخ مبارزات بشری، به ویژه مبارزات زنان، یک برگ نوین و قابل افتخار باز کرده‌اند. این فعال حقوق زن باورمند است که با توجه به مبارزات زنان، نظم موجود مردانه در افغانستان خواهد شکست و زنان به حقوق‌شان دست خواهند یافت.

نیلوفر ابراهیمی، عضو مجلس نماینده‌گان در حکومت پیشین نیز تأکید کرده است، با آن‌که هشت مارچ یک نماد در تاریخ مبارزاتی زنان جهان درج شده است، اما زنان افغان هر روزشان را به مبارزه در برابر عدالتی می‌گذرانند. او تأکید کرده است که این مبارزه زنان ادامه خواهد داشت.

جهان برنامه هماهنگ برای زنان و دختران افغان ندارد

نهادهای حقوق بشر نیز به مناسبت هشت مارچ می‌گویند که حقوق زنان در افغانستان مورد حمله قرار می‌گیرد و آن‌چه بر زنان می‎‌گذرد، فاجعه‌بار است. هیدر بار، معاون مدیر بخش زنان دیده‌بان حقوق بشر روز سه‌شنبه، ۱۷ حوت در بیانیه‌ای گفته است که افغانستان تنها کشوری نیست که در آن حقوق زنان در روز جهانی زن مورد حمله قرار می‌گیرد؛ اما سرعت و گسترده‌گی از بین رفتن حقوق زنان در افغانستان هشداری به زنان در سراسر جهان است. او تأکید کرده است که همه باید با زنان افغانستان همبسته‌گی داشته باشند، زیرا مبارزه آنان برای تأمین حقوق زنان در همه جا است.

از سوی دیگر، معاون مدیر بخش زنان این سازمان گفته است، شماری از کشورهایی که مدعی سیاست حمایتی از زنان هستند، هماهنگی موثری برای حمایت از حقوق زنان و دختران در افغانستان ندارند. به گفته این مقام دیده‌بان حقوق بشر، طی شش ماه گذشته، زنان در افغانستان شمار زیادی از حقوق‌شان از جمله آموزش، کار، مشارکت اجتماعی و گشت‌وگذار را از دست داده‌اند.

دیبورا لاینز، نماینده ویژه دبیر کل سازمان ملل در امور افغانستان نیز در بیانیه‌ای به مناسبت این روز گفته است که زنان در افغانستان با چالش‌های مختلف از جمله اقتصاد فروپاشیده، خشک‌سالی، نابرابری جنسیتی شدید و تبعیض رو‌به‌رو هستند. به گفته او، نهادهای حقوق بشری چیزی که در افغانستانی پس از جمهوریت شاهد‌ هستند، یک بحران فاجعه‌بار است. لاینز خاطرنشان کرده است که مشارکت کامل و برابر زنان و دختران افغان در همه عرصه‌های زنده‌گی اجتماعی برای آینده افغانستان حیاتی است. او تأکید کرده است که باید به هدف ترویج فرصت‌های برابر برای زنان و دختران در همه عرصه‌های زنده‌گی، کارهای بیشتری صورت گیرد.

اعلام تعهد به اعطای «حقوق شرعی زنان»

در همین حال، مسوولان برای نخستین بار به مناسب روز جهانی همبسته‌گی زنان گفته‌اند که متعهد به تأمین حقوق زن براساس شریعت هستند. همین‌طور آنان به جامعه جهانی وعده داده‌اند که به مشکلات زنان رسیده‌گی می‌کند. وزارت امور خارجه در پیامی کوتاه گفته است که آنان برای زنان در افغانستان «مطابق دین اسلام و رسوم پذیرفته شده» سهولت زنده‌گی آبرومندانه فراهم می‌کنند.

ذبیح‌الله مجاهد، معاون وزارت اطلاعات و فرهنگ نیز به همین مناسبت در توییترش نوشته است که آنان متعهد به اعطای حقوق شرعی همه زنان افغان هستند. او افزوده است که روز جهانی زن بهترین فرصت برای این است که زنان افغان خواستار حق شرعی‌شان شوند. او تأکید کرده است که از حقوق زنان پاسداری خواهند کرد.

حقوق زن در افغانستان بیشتر برخاسته از فرهنگی قبیله‌ای و مردسالاری است

مسوولان در حالی از تأمین حقوق زنان براساس شریعت خبر می‌دهد که به باور برخی استادان دانشگاه، این امر براساس تفسیر مرکز بزرگ اسلامی در جهان معاصر، فراتر از «حد الزام شرعی» است. به این معنا که اگر مسوولان به مراکز اسلامی مراجعه کنند، آنان را از وضع محدودیت بر کار، تحصیل و سفر زنان منع خواهد کرد.

محمدامین احمدی، استاد دانشگاه کشور در این خصوص در صفحه فیس‌بوکش نوشته است که «میزان تبعیض و خشونت علیه زنان در کشور گسترده، متنوع و عمیق است.» به گفته او، این سطح از تبعیض و خشونت فراتر از حدی است که بر اساس احکام دین طبق هر قرائت و تفسیر قابل توجیه باشد. آقای احمدی معتقد است که این رفتار بیش‌تر برخاسته از فرهنگ قبیله‌ای و مردسالاری جامعه افغانستان است.

این استاد دانشگاه استدلال کرده است که وظیفه مسوولان در خصوص تطبیق احکام شریعت با وظیفه یک فرد مسلمان فرق می‌کند. وی افزوده است که فرد مسلمان مطابق اجتهاد خویش و یا مراجع مذهبی خود مکلف است وظایف دینی خود را به‌جا آورد ، اما مسوولان نمی‌توانند در مسائل شخصی مسلمانان دیدگاه دینی رهبران خود را تحمیل کنند. به باور امین احمدی، مسوولان در این بخش حداکثر فقط می‌تواند احکام قطعی و اجتماعی اسلام را مبنای الزام یک فرد به رفتار خاص قرار دهد.

از سوی دیگر، او شرح داده است که اگر به قبول این گزاره که «زن مانند مرد به تمام معنا انسان» است، هیچ دلیلی که برتری و تسلط انحصاری مرد را بر جامعه و بر زنان توجیه کند وجود ندارد. به گفته او، تفاوت بیولوژیکی نمی‌تواند تبعیض علیه زنان را توجیه کند.

افغانستان در حالی از ۸ مارچ تجلیل می‌کند که با سقوط حکومت پیشین، میزان خشونت در خانواده و اجتماعی در برابر زنان افزایش یافته است. هرچند تاکنون آمار دقیق از میزان خشونت در سال جاری نشر نشده است، اما گزارش‌ها از قتل، لت‌وکوب، فروش و بد دادن دختران و زنان هرازگاهی نشر می‌شود.

انتهای پیام