رفتن به قبرستان و زیارت قبور اموات چه فایده ‏ای دارد؟

«شیعه نیوز»: از روایات فریقین استفاده می‏ شود كه زیارت قبور مومنین دارای سه فایده است كه به اختصار به آن اشاره می‏ كنیم.

1- زیارت قبور مردگان باعث عبرت و پند زیارت‏ كننده می ‏شود و از خواب غفلت كه بسیاری از انسان ها گرفتار آن هستند بیدار می ‏شود و آگاه می ‏گردد كه زندگی دنیا برای همیشه باقی نیست و دست او روزی از این دنیا كوتاه می ‏شود و آنچه باقی و ماندگار است عمل صالح می ‏باشد و از این جهت تلاش می‏ كند كه دست از حرص ‏و آز و طمع بردارد و با اعمال نیكو و رفتار شایسته خود را آماده ملاقات پروردگار نماید.

پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) در این ‏باره می ‏فرمایند:
زوروا القبور فانها تذكركم الاخرة.{1}
«قبرها را زیارت كنید، زیرا موجب یادآوری آخرت و قیامت می‏ گردد»
همچنین در روایت دیگری{2} آن حضرت می ‏فرماید زیارت قبور مایه یادآوری مرگ می ‏گردد.

2- زیارت قبر مؤمن و قرائت قرآن و فاتحه و دعاء در نزد قبر او، موجب خشنودی و مغفرت آن مؤمن می‏ شود زیرا او از ثواب این اعمال بهره ‏مند و منتفع می‏ گردد و از این جهت وقتی كسی به زیارت آنها می ‏رود خوشحال می ‏شود.
در روایتی از امیرالمومنین امام علی (علیه السلام) می ‏فرماید:
زوروا موتاكم فانهم یفرحون بزیارتكم{3}
«مردگانتان را زیارت كنید و همانا آنها با زیارت شما خوشحال می‏ شوند.

3- زیارت قبور علاوه بر ثوابی كه برای مرده دارد پاداش فراوانی نیز برای زیارت ‏كننده دارد كه ما به برخورداری از مغفرت و رحمت الهی می ‏گردد.

امام رضا (علیه السلام) در این رابطه می ‏فرمایند:
من اتی قبر اخیه ثم وضع یده علی القبر و قرأ انا انزلناه فی لیلة القدر سبع مرّات امن یوم الفزغ الاكبر{4}
«آن كس كه به نزد قبر مؤمن برادر آید و دستش را بر قبر گذارد و هفت مرتبه انا انزلنا فی لیلة القدر بخواند خداوند او را در روز قیامت «فزع اكبر» ایمن سازد» و نیز آن حضرت فرمود هر كس چنین كند خداوند او و صاحب قبر را بیامرزد.{5}
بنابراین بر مسلمانان است كه در هر فرصتی به زیارت قبور مومنین به ویژه بستگان و ذی ‏الحقوق بشتابند تا بدین وسیله مشمول رحمت و مغفرت الهی گردند و موجبات خشنودی آنان كه در زیر خروارها خاك آرمیده ‏اند را فراهم نمایند و هم خود از این وادی آرام و خاموش درس‏ های لازم را فراگیرند.

اما در رابطه با بخش دوم سؤال می ‏گوییم كه روایات این فواید سه‏ گانه را اختصاص به مردان نداده‏ اند بنابراین از عموميّت و شمول این روایات استفاده می‏ شود كه زنان علاوه بر این از روایات شیعه و سنی استفاده می‏ شود كه فاطمه دختر رسول گرامی اسلام هر هفته برای زیارت قبر عموی بزرگوار خود حمزه به احد می ‏رفت و در كنار قبر او نماز به جا می ‏آورد و برای آن شهید بزرگوار رحمت و مغفرت الهی را مسئلت می ‏نمود.{6}
همچنین براساس روایات اهل ‏سنت رسول ‏خدا (ص) به همسرش نحوه زیارت قبور را آموزش داد و فرمود به هنگام زیارت قبر بگوید: السلام علی اهل الديّار من المومنین و المسلمین یرحم ‏الله المستقدمین منا و المستاخرین و انا ان ‏شاءالله بكم لاحقون{7} و عایشه نیز به زیارت قبور می ‏رفت{8} و از سوی دیگر از علماء اهل‏ سنت در روایت «لعن رسول ‏الله زورات القبور{9}» نهی كراهتی می ‏دانند، مؤلف كتاب مفتاح الحاجة كه شرح صحیح این ماجد است می‏ گوید:
«علماء درباره نهی پیامبر بر دو قولند كه آیا نهی تحریمی است یا كراهتی ولی اكثر آنان معتقدند كه زن در صورتی كه از فتنه مطمئن باشد می‏ تواند به زیارت قبر برود{10}.
البته نكته ‏ای كه در اینجا قابل توجه است این است كه زنان باید به هنگام زیارت اهل قبور از سرو صدا و گریه‏ های بلند و نیز از مخلوط شدن با مردان نامحرم پرهیز نمایند از این ‏رو برخی از فقهاء زیارت قبور را برای خانم ‏های جوان در صورتی تجویز كرده ‏اند كه اختلاط وقاری همراه نباشد مؤلف كتاب الفقه علی المذاهب الاربعه {11} می ‏نویسد:
همچنان كه زیارت قبور برای مردان جایز است برای زنان پیری كه خوف فتنه نسبت به آنان نیست، نیز جایز است البته در صورتی كه همراه ناله و فریاد نباشد كه در این صورت حرام است اما نسبت به زنان جوانی كه بر خروج آنها فتنه و فساد مترقب می‏ شود حرام است.
علامه محمد امین معروف به ابن عابدین از فقهاء بزرگ اصناف می‏ گوید:
قول صحیح ‏تر این است كه زیارت قبور توسط زنان جایز است در شرح به یقین رسیده است كه كراهت دارد به همان دلیل كه مسئله تشییع جنازه گفته شد و دیگری گفته اگر زیارت قبور توسط زنان برای تازه‏ شدن حزن و گریه و ناله باشد همچنان كه عادت زنان است جایز نیست و حدیث «لعن‏ الله...»، نیز بر همین صورت حمل شده است ولی اگر این زیارت برای عبرت گرفتن و طلب رحمت برای مرده باشد بدون اینكه گریه كند و ترك به قبور صالحان جوید، اشكالی ندارد و در صورتی كه پیر باشند و اگر جوان باشند كراهت دارد همچنان كه حاضر شدن آنها در مساجد برای نمازجماعت كراهت دارد.
آیت ‏الله سید محمد كاظم یزدی در كتاب مشهور خویش عمدة الوثقی پیرامون زیارت قبور چنین می‏ گوید:{12}
زیارت قبور مؤمنین و سلام بر آنها به این كه بگوید «السلام علیكم یا اهل الدیار...» و قرائت قرآن و طلب رحمت و مغفرت برای آنان به ویژه در در روز دوشنبه و پنجشنبه و به خصوص در عصر این دو روز و صبح شنبه برای مردان و زنان به شرطی كه بدون جزع و همراه صبر باشد مستحب است.

در پایان اشاره به این مطلب نیز لازم است که در پاسخ این پرسش علاوه بر آنچه بیان گردید، از كتاب و سنّت می‏توان بهره جست و فعل صحابه نیز بر آن بوده:
الف - قرآن كریم: «ولو انهم اذا ظلموا انفسهم جأوك...».{13}
«اگر به خود ستم كردند، سراغ تو می ‏آیند و استغفار می‏ كنند و تو ای محمد، برای آنان طلب مغفرت كنی...»
این آیه به زیارت پیامبر(صلی الله علیه و آله) در حیات و ممات تشویق می‏ كند؛ چنان كه سبكی می ‏گوید: علما از این آیه عمومیت؛ یعنی زمان حیات و وفات پیامبر (صلی الله علیه و آله) را استفاده كرده‏ اند، چون طبق روایات از پیامبر (صلی الله علیه و آله) نقل شده: «حیاتی خیر لكم تحدثون و نحدث لكم و وفاتی خیر لكم تعرض عليّ أعمالكم...»{14}

ب - سنت پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله):
روایات و احادیث بسیاری از رسول الله (صلی الله علیه و آله) در تشویق به زیارت قبر شریف خود، پس از رحلتش، نقل شده است : «من زار قبری وجبت له شفاعتی».{15}
ج - فعل صحابه :
عبدالرزاق و بیهقی و ابن عبدالبر روایت كرده ‏اند كه حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها)، هر جمعه به زیارت قبر عموی خود حضرت حمزه می ‏رفت و در آن جا نماز می‏ خواند و گریه می‏ كرد، حاكم نیشابوری می ‏گوید : سند و راویان این حدیث تماماً ثقه هستند.{16}

**************************

پی نوشت:

[1].سوره نسأ، آیه 64/
[2].طرح التثریب، ص 297/
[3].السنن الكبری، ج 5، ص 245/
[4].مصنف عبدالرزاق 3: 572 - مستدرك حاكم،ج 1، 377 - السنن الكبری 4، 131 - تمهید شرح مولا، 3، 234 - و از خلیفه ثانی و عبدالله بن عمر نیز نقل شده كه به هنگام بازگشت از سفر، ابتدأ قبر پیامبر(ص) را زیارت می‏ كردند، شفأ السقام، ص 44 و وفأ الوفأ 4، 1340/
[1]. صحیح ابن ماجه، ج1، باب ما جاء فی زیارة القبور، ص113.
[2]. صحیح مهم، ج3، باب «استئندان لنبی و به عزوجل فی زیارة قبرامه»، ص65.
[3]. وسائل الشیعه، ج2، كتاب الطهارة، باب 54، حدیث5.
[4]. وسائل الشیعه، ج2، كتاب الطهارة، باب 57، حدیث1.
[5]. وسائل الشیعه، ج2، كتاب الطهاره، باب 57، حدیث5.
[6]. مستدرك حاكم، ج1، ص277، وسائل الشیعه، ج2، كتاب الطهارة، باب5، ج2.
[7]. صحیح مسلم، ج3، باب ما یقال عند و حول القبور، ص64.
[8]. صحیح ترندی، ج4، كتاب الجنائز، باب ما جاء فی زیارة القبور، ص275.
[9]. صحیح ابن ماجد كتاب الجنائز باب ما جاء فی النهی عن زیارة النساء القبور، ج1، ص478.
[10]. حواشی ابن ماجه، ج1، ص114. طبع هند.
[11]. الفقه علی المذاهب الاربعه، ج1، ص540.
[12]. عروةالوثقی، ج1، فصل فی المستحبات قبل الدفن و حینه و بعده، مسئله 35.
[13].سوره نسأ، آیه 64/
[14].طرح التثریب، ص 297/
[15].السنن الكبری، ج 5، ص 245/
[16].مصنف عبدالرزاق 3: 572 - مستدرك حاكم،ج 1، 377 - السنن الكبری 4، 131 - تمهید شرح مولا، 3، 234 - و از خلیفه ثانی و عبدالله بن عمر نیز نقل شده كه به هنگام بازگشت از سفر، ابتدأ قبر پیامبر(ص) را زیارت می‏ كردند، شفأ السقام، ص 44 و وفأ الوفأ 4، 1340.

انتهای پیام