به گزارش «شیعه نیوز»،مؤسسه‌ای تحقیقاتی در برلین آلمان به نام «کورپوس کورانیکوم» وجود دارد که درباره نسخ خطی قرآن فعالیت‌هایی را انجام می‌دهد. این مؤسسه در شهرکی واقع شده و همانند یک فرهنگستان و آکادمی پروژه‌های مختلفی را در دست انجام دارد که یکی از آنها تحقیق و بررسی نسخ خطی قرآن کریم است.
مرتضی توکلی، رئیس تحقیق و پژوهش مرکز طبع و نشر قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگو با ایکنا، اظهار کرد: این مؤسسه فعالیت‌های گسترده‌ای دارد و کارشناسان فعال در آن توانسته‌اند نسخههای قدیمی قرآن را از سراسر جهان بیابند و نمونه تصویری آنها را در سایت این مؤسسه قرار دهند.
وی ادامه داد: همین موضوع سبب شده است که بنا به دسترسی مطلوبی که محققان این مؤسسه داشته‌اند، آرشیو مناسبی در اختیار داشته باشند. تصاویر و اطلاعات نسخی که بر روی این سایت قرار دارد، برای مخاطبان و کاربران قابل استفاده و در دسترس است.
توکلی تصریح کرد: کورپوس کورانیکوم از سال ۲۰۰۷ فعالیت خود را آغاز کرده است. یک استاد آلمانی به نام آنجلیکا نویبرت که در عرصه قرآن و اسلام‌شناسی در غرب شهرت دارد، پروژه بررسی نسخ خطی قرآن را در این مؤسسه تعریف کرد تا محققان این مرکز بر روی تاریخ قرآن به تحقیق بپردازند.
وی در بخش دیگری از سخنانش پیرامون این موضوع گفت: این اقدام در ادامه فعالیت بررسی تاریخ قرآن تئودور نولدکه بوده که کتابی طی ۱۵۰ سال پیش در این باره نوشته است و شاگردان وی این مطالب و تحقیقات را گسترش داده‌اند.
رئیس تحقیق و پژوهش مرکز طبع و نشر قرآن در ادامه سخنانش درباره مراحل بررسی و تحقیق روی نسخ خطی در این مؤسسه توضیح داد: این مراحل به این شرح است که در نخستین مرحله، مواد خام، نسخ خطی و دست‌نوشته‌های مربوط به این نسخ از سراسر جهان جمع‌آوری می‌شود.
وی افزود: در دومین مرحله، پروژه قرائات به کار رفته در این مصاحف که از یکدیگر متفاوت هستند بررسی و اینکه چه تغییر و تحولاتی را سپری کرده‌اند ارزیابی می‌شود. در سومین مرحله نیز شرح و تفسیر متون این نسخ در شبه جزیره عربستان و محیط اطراف آن مورد کنکاش قرار می‌گیرد.
توکلی همچنین اظهار کرد: پیش‌بینی شده بود که تا سال ۲۰۲۵ این پروژه به پایان برسد، ولی با توجه به گستردگی کار، احتمال تمدید مهلت انجام آن وجود دارد.
وی درباره نحوه فعالیت در مراکز آلمانی گفت: در آلمان برای هر پروژه مدت زمانی از سوی مؤسسه مورد نظر تخصیص داده می‌شود که اگر دلایل مناسبی برای ادامه فعالیت بیان شود با این مضمون که چرا این کار به پایان نرسیده است، مهلت تحقیق تمدید می‌شود که با توجه به گستردگی حجم مطالب احتمال تمدید این پروژه وجود دارد.
توکلی یادآور شد: میشاییل مارکس، مدیر آلمانی‌الاصل بخش مخطوطات این پروژه است که به مباحث رسم‌الخط و دست‌کم به ۱۰ زبان تسلط دارد. کارشناسان این مؤسسه در بسیاری از کشورهای دیگر نیز برای تحقیق رفته‌اند و نسخه‌هایی را که در کتابخانه ملی فرانسه، کتابخانه واتیکان ایتالیا و منچستر بوده را با خود به این مؤسسه آورده‌اند.
این محقق در ادامه سخنانش توضیح داد: این مؤسسه در حال حاضر بر روی نسخ خطی که تا پیش از قرن چهارم نوشته شده است تحقیق می‌کنند؛ نسخی که تا سال ۱۰۰۰ میلادی نوشته شده‌اند.
وی اظهار کرد: درباره فعالیت‌ها و تحقیقاتی که از سوی این مؤسسه در سایت ارائه می‌شود می‌توان این طور بیان کرد که بخش مهم و قابل توجهی از آنها به دست‌نوشته‌های قرآنی کهن تا به امروز اختصاص دارد. این مؤسسه در فاز نخست بنا دارد که از نسخ قرآنی که از قرن اول تا چهارم هجری قمری نوشته شده‌اند، همچنین نسخ کتابت شده تا سال ۱۰۰۰ میلادی را مورد بررسی قرار دهد.
این کارشناس قرآنی افزود: تاکنون نسخههای بسیاری مورد توجه قرار گرفته و بررسی شده که تصاویر این نسخ نیز از سوی محققان این مؤسسه به دست آمده و بخش زیادی از این تصاویر در سایت موجود است.
توکلی در ادامه این مطلب گفت: در فاز دیگر، مطالعات و تحقیقات این مؤسسه به مقایسه مصاحف موجود در جهان با مصحف امیری که صد سال پیش در مصر به چاپ رسیده است، باز می‌گردد. این تحقیقات براساس جنبه‌های مختلف این مصاحف انجام می‌شود که جنبه نخست و شایع آن بحث رسم‌المصحف است. در این زمینه، رسم کلماتی که در این مصاحف کتابت شده‌اند مطرح است که با رسم‌المصحف نسخه امیری مقایسه می‌شوند.
توکلی گفت: در این راستا مؤسسه کورپوس کورانیکوم یک سیستم جدید طراحی کرده است که در آن از رنگ استفاده می‌شود. محققان و نسخه‌شناسان این مؤسسه در کارهای خود از این روش استفاده می‌کنند. به این صورت که اگر در مقایسه نسخه‌ها با مصحف امیری، حرفی حذف شده باشد با رنگ زرد نشان داده می‌شود. همچنین محققان برای نشان دادن حرفی که اضافه شده است از رنگ سبز بهره می‌گیرند.
توکلی اظهار کرد: در راستای نشان دادن تغییر و اصلاح صورت گرفته در نسخه مورد نظر رنگ آبی به کار گرفته می‌شود و اگر کلمه‌ای پاک شده باشد، محققان رنگ قرمز را مورد استفاده قرار می‌دهند.
به گفته وی، تاکنون چند قرآن به این روش مورد بررسی قرار گرفته‌اند که نتیجه تحقیقات محققان در سایت این مؤسسه نیز نشان داده شده است. در این راستا دو نمونه از این مصاحف از سوی مؤسسه کورپوس مکتوب و چاپ شده است.
رئیس تحقیق و پژوهش مرکز طبع و نشر قرآن اظهار کرد: این مؤسسه همچنین نشست‌های علمی را که به موضوع رسم و قرائت قرآن کریم مربوط می‌شود، برگزار می‌کند. در دو سال گذشته سه نشست علمی در این راستا برگزار شده است. یکی از نشست‌ها به صورت مشترک با مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران و دو نشست دیگر هم درباره رسم و قرائت با همکاری دانشگاه لایدن هلند برگزار شد.
توکلی یادآور شد: محور برگزاری این گونه نشست‌ها، بحث نسخههای خطی قرآن کریم بوده و ویژگی‌ها و موضوع مربوط به قرائت و رسم مصاحف از جمله موضوعاتی است که در این محافل مورد توجه و نقد و بررسی قرار می‌گیرد. فعالیت مؤسسه کورپوس کورانیکوم در حال توسعه و دامنه‌دار است که جوامع اسلامی نیز باید در جریان این گونه فعالیت‌ها قرار بگیرند.
