این‌که مصیبت‌دیدگان در مراسم ترحیم با نهار، شام، میوه‌جات و ... به پذیرایی از شرکت‌کنندگان می‌پردازند، آیا ریشه‌ای در آموزه‌های دینی دارد؟!

شیعه نیوز:
پرسش
آیا در تعالیم دینی آمده است، زمانی که شخصی فوت کرد، خانواده آن شخص تا چند روز، کسانی که به مجلس ختم می‌آیند را طعام دهند؟ که امروزی‌ها به آن مرده‌خوری می‌گویند!
پاسخ اجمالی
آنچه در آموزه‌های دینی توصیه شده آن است که؛ نباید به خانواده مصیبت‌دیده این اجازه را داد که برای پذیرایی از آنها دچار تکلف و دردسر شوند، بلکه اطرافیان باید تلاش کنند که در این مدت، چنین خانواده‌ای حتی دغدغه خورد و خوراک خویش را نیز نداشته باشند! امام صادق( علیه السلام ) ماجرایی تاریخی را نقل کرده و چنین می‌فرماید: «هنگامی که جعفر بن ابی‌طالب به شهادت رسید، پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) به دخترش فاطمه( سلام الله علیها) توصیه فرمود که به مدت سه روز، غذای خانواده او را فراهم کرده و (برای کمک) در کنارشان باشد. از آن پس بود که سنت اسلامی بر این قرار گرفت که دیگران، برای صاحبان عزا، سه روز غذا فراهم کنند».[1]
حضرتشان در جای دیگری می‌فرماید: «غذاخوردن نزد مصیبت‌دیدگان از رفتار و کردار زمان جاهلیت است و سنت اسلامی آن است که غذای آنان نیز از سوی دیگران فراهم شود، همان‌گونه که پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) در مورد جعفر بن ابی‌طالب، چنین رفتاری را در پیش گرفت».[2]
بنابراین، آنچه امروزه در جامعه ما اتفاق می‌افتد با سنت‌های اسلامی هم‌خوانی نداشته و همگان باید تلاش‌کنند تا با فرهنگ‌سازی، این رفتار رایج را از میان بردارند.[3]
در همین راستا، صاحبان عزا باید در پذیرایی به حداقل‌ها کفایت کرده و دیگران نیز با آن‌که به سنت اسلامی شرکت در مراسم مردگان و تسلیت به خانواده آنان، عمل می‌کنند، اما تا آن‌جا که امکان دارد و موجب ناراحتی مصیبت‌دیدگان نمی‌شود، به هر بهانه‌ای از صرف غذا نزد آنان - و یا به هزینه آنان - خودداری کرده و از آنچه در برخی تعابیر سطحی از آن به «مرده‌خوری» تعبیر می‌شود، پرهیز نمایند.
با این وجود و بعد از اتمام مراسم‌ها، اگر بازماندگان بخواهند - نه به عنوان انجام رسومات، بلکه به صورت کاملاً اتفاقی - به نیت متوفی غذایی تهیه کرده و با اطعام مردم، پاداش آن‌را نثارش کنند، عمل شایسته تقدیری را انجام داده‌اند. البته در همین مورد نیز باید توجه شود که نباید به شیوه‌ای عمل کرد که چنین اطعامی به صورت عرفی تخلف‌ناپذیر درآمده و اقشار کم‌درآمد برای انجام چنین عرفی تحت فشار قرار گیرند.
[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ‏3، ص 217، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[2]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ‏1، ص 182، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.
[3]. ر. ک: «تشریفات مراسم ختم و عزا»، سؤال 11228.

T