آیا حدیث "هر کس بمیرد و در گردن او بیعتی نباشد به مرگ جاهلیت مرده است" شامل حال خود پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) می شود؟

شیعه نیوز:
پرسش
حدیثی را که اهل سنت در مسئله بیعت روایت می کنند (هر که بمیرد و در گردن او بیعتی نباشد به مرگ جاهلیت مرده است) آیا این حدیث شامل حال پیامبر می شود یا نه؟ سؤال بنده این است که اگر این حدیث شامل حال خود پیامبر می شود؛ چرا در زمان خودش کسی را جانشین انتخاب نکرد؟ از دیدگاه سنی ها؟
پاسخ اجمالی

بیعت دو طرف دارد یک طرف آن که پیروی کننده و طرف دیگر آن پیروی شده (رسول یا امام) است و با توجه به این که پیامبر، رهبر و امام است، بر همین اساس است که پیامبر بیعت شونده است نه بیعت کننده، از این رو بدیهی است که منظور این روایت (که در پرسش آمده) تنها شناختن صرف امام نیست، بلکه پیروی و حرکت در راه پیامبر و امام است.

در نتیجه این حدیث، خود پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) را شامل نمی شود؛ زیرا او کسی است که با او بیعت می شود، نه این که بیعت کننده باشد. امّا در مورد نصب جانشین برای بعد از خودش این با دلیل قطعی ثابت شده است که پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) امیرالمؤمنین ( علیه السلام ) را برای جانشینی خود نصب نموده است. برای توضیح بیشتر در این رابطه به پاسخ تفصیلی مراجعه نمایید.پاسخ تفصیلی

برای تبیین مسئله، پرداختن به چند نکته ضروری است.

1. مفهوم بیعت

2. جایگاه پیامبر اسلام ( صلی الله علیه و آله و سلم ) در جامعه اسلامی

3. روایاتی که از اهل بیت ( علیه السلام ) پیرامون ضرورت شناخت امام ( علیه السلام ) وارد شده است.

یک. معنای بیعت: برخی گفتند: مبایعه از ریشه "بیع" است که به باب مفاعله رفته است. این گونه بود که وقتی می خواستند با پیامبر یا امام بیعت کنند برای تأکید بر این مسئله دست ایشان را می گرفتند که این عمل شبیه به عمل فروشنده و مشتری بود که هنگام معامله دست هم دیگر را می گرفتند، اما در عرف، بیعت عبارت است از: پیمان با پیامبر یا امام به گونه ای که در همه امور مطیع اوامر او بوده و هیچ گونه اختلافی با او نداشته باشند. [1]

دو. بیعت دو طرف دارد؛ یک طرف آن پیروی کننده و طرف دیگر آن پیروی شده (رسول یا امام) است و با توجه به این که پیامبر، رهبر و امام است و خداوند می فرماید: "محمّد ( صلی الله علیه و آله و سلم ) پدر هیچ یک از مردان شما نبوده و نیست، ولى رسول خدا و ختم‏کننده و آخرین پیامبران است و خداوند به همه چیز آگاه است‏". [2] بر همین اساس است که پیامبر بیعت شونده است نه بیعت کننده، از این رو است که قرآن از این نوع بیعت سخن می گوید: " کسانى که با تو بیعت مى‏کنند (در حقیقت) تنها با خدا بیعت مى‏نمایند، و دست خدا بالاى دست آنهاست پس هر کس پیمان‏شکنى کند، تنها به زیان خود پیمان شکسته است و آن کس که نسبت به عهدى که با خدا بسته وفا کند، به زودى پاداش عظیمى به او خواهد داد". [3] باز خداوند می فرماید: "خداوند از مؤمنان- هنگامى که در زیر آن درخت با تو بیعت کردند راضى و خشنود شد خدا آن چه را در درون دل هایشان (از ایمان و صداقت) نهفته بود مى‏دانست، از این رو آرامش را بر دل هایشان نازل کرد و پیروزى نزدیکى به عنوان پاداش نصیب آنها فرمود". [4]

سه. این سخن ما را روایاتی که از منابع شیعه رسیده تأیید می نماید: کسی که بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ جاهلیت مرده است. [5] بدیهی است که منظور این روایات تنها شناختن امام نیست، بلکه پیروی و حرکت در راه پیامبر و امام است.

در نتیجه این حدیث، خود پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم )، را شامل نمی شود؛ زیرا او کسی است که با او بیعت می شود، نه این که بیعت کننده باشد.

اما در مورد نصب جانشین برای بعد از خودش این با دلیل قطعی ثابت شده است که پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) امیرالمؤمنین ( علیه السلام ) را برای جانشینی خود نصب نموده است که ما در این مورد پیش از این در پرسش های مشابه به بحث پرداختیم و شما می توانید برای اطلاع بیشتر به نمایه "امامت علی در خطبه غدیر شماره 6822 (سایت: 6909) "، "نظر عالمان اهل سنت در مورد غدیر خم شماره 6889 (کاربر) "، "آیه سوم سوره مائده (الیوم اکملت لکم دینکم) و حادثه غدیر شماره 7445 (سایت: 8258) "، "احتجاج امام علی ( علیه السلام ) بر حق خلافت خود شماره 3021 (سایت: 3657) "، "اشاره به امامت حضرت علی ( علیه السلام ) در نهج البلاغه شماره 6437 (سایت: 6650) " و "امامت حضرت علی ( علیه السلام ) شماره 7277 (سایت: 7554) " که در همین سایت موجود است مراجعه نمایید.

[1] مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ج‏20، ص 356، دار الکتب الإسلامیة، تهران- إیران، چاپ دوم، 1404 هـ ق‏.

[2] الاحزاب، 40.

[3] الفتح ،10.

[4] الفتح، 18.

[5] حر عاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعة، ج 16، ص 246، مؤسسة آل البیت ع ، قم، 1409 هـ ق.

T