مسجد ضرار به چه معنا است؟ و داستان ساختن آن چیست؟

شیعه نیوز:
پاسخ اجمالی

«ضِرار» مصدر باب مفاعله در لغت، به معنای زیان رسانیدن[1] تعمّدی[2] است.

در قرآن کریم در سوره توبه به ماجرای مسجد ضرار اشاره شده است. علت نام گذاری مسجد ضرار به این نام؛ از این رو بوده که گروهى از منافقان براى تحقّق بخشیدن به نقشه ‏هاى پلید خود علیه اسلام و مسلمانان، اقدام به ساختن مسجدى در مدینه کردند، تا با عنوان مسجد پایگاهی برای ضربه زدن به پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) و مسلمانان داشته باشند.[3]

خلاصه داستان مسجد ضرار چنین است: گروهى از منافقان نزد پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) آمدند و از آن حضرت خواستند که به آنان اجازه دهد تا مسجدى در میان قبیله بنى سالم (نزدیک مسجد قبا) بسازند تا افراد ناتوان و بیمار و پیرمردان از کار افتاده در آن نماز بگزارند. همچنین از آن حضرت تقاضا کردند که شخصاً به آن مسجد آمده و اقامه نماز فرماید؛ تا این که آیات 107 تا 110 از سوره توبه بر پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) نازل شد و پرده از اسرار کار آنها برداشت، و به دنبال آن پیامبر اسلام ( صلی الله علیه و آله و سلم ) دستور داد مسجد مزبور را آتش زنند، و بقایاى آن را ویران کنند.[4]

این موضوع را همه مفسّران اسلامى و بسیارى از منابع حدیثی و تاریخی ذکر کرده‏اند، اگر چه در جزئیات آن تفاوت هایى دیده مى‏ شود.

این پرسش، پاسخ تفصیلی ندارد.

[1]. فرهنگ ابجدی عربی – فارسی، ص 564، ذیل واژه «ضارّ».

[2]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 8، ص 137، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش.

[3]. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج 3، ص 228، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، 1371 ش.

[4]. تفسیر نمونه، ج 8، ص 134؛ حجتى، سید محمد باقر، أسباب النزول، ص 56 و 57، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، چاپ ششم، 1377ش؛ ابن کثیر الدمشقى،‏ أبو الفداء اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج 5، ص 21 و 22، دار الفکر، بیروت، 1407 ق؛ گردانیده منسوب به بلعمى، تاریخنامه طبری، تحقیق روشن، محمد، ج 5، ص 1503 و 1504، نشر البرز، تهران، چاپ سوم، 1373ش.

آیات مرتبط

سوره التوبة (107) : وَالَّذِينَ اتَّخَذُوا مَسْجِدًا ضِرَارًا وَكُفْرًا وَتَفْرِيقًا بَيْنَ الْمُؤْمِنِينَ وَإِرْصَادًا لِمَنْ حَارَبَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ مِنْ قَبْلُ ۚ وَلَيَحْلِفُنَّ إِنْ أَرَدْنَا إِلَّا الْحُسْنَىٰ ۖ وَاللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ

T