فعالیت‌های قرآنی در عراق از نگاه آمار

به گزارش «شیعه نیوز»،عراق با نام رسمی جمهوری عراق کشوری در خاورمیانه و جنوب غربی آسیا است. پایتخت عراق شهر بغداد است. این کشور از جنوب با عربستان سعودی و کویت، از غرب با اردن و سوریه، از شرق با ایران و از شمال با ترکیه همسایه ‌است.

عراق در بخش جنوبی خود، مرز آبی کوچکی با خلیج فارس دارد و دو رود مشهور دجله و فرات که سرآغاز تمدن‌های باستانی بین‌النهرین در طول تاریخ کهن این کشورند از شمال کشور به جنوب آن روان هستند و با پیوستن به رود کارون، اروندرود را تشکیل می‌دهند و به خلیج فارس می‌ریزند.

عراق کشوری است با قومیت‌های گوناگون و ساکنان آن را عرب، کرد، ترکمن، آشوری، کلدانی، مندایی و صابئین و دیگر قومیت‌ها تشکیل می‌دهند.

کشور عراق از نظر ساختار اجتماعی فرهنگی به سه حوزه کاملاً متفاوت قابل تقسیم است. در حوزه مرکزی عراق اعراب سنی، در شمال و شرق کردها و در جنوب شیعیان سکونت دارند و هر کدام از این گروه‌ها دارای شاخصه‌های فرهنگی و اجتماعی خاص خود هستند. البته در کنار این سه گروه اصلی، هویت‌های فرهنگی اجتماعی کوچک‌تری نظیر ترکمن‌ها، آشوری‌ها و ایزیدی‌ها نیز وجود دارند که دارای فرهنگ و عقاید متمایزی هستند.

قرآن جایگاه ویژه‌ای در میان مردم عراق دارد و هر ساله در این کشور فعالیت‌ها و طرح‌های گوناگونی از سوی نهادها، دانشگاه‌ها و آستان‌‌های مختلف به ویژه آستان مقدس امام حسین(ع) اجرا می‌شود که در نوع خود جالب توجه است.

اکنون در گزارشی که بخش پژوهش‌های علمی رایزنی فرهنگی ایران در عراق در اختیار ایکنا قرار داده است، از نگاه آمار و ارقام به معرفی این فعالیت‌ها خواهیم پرداخت.

گروه‌ها و مراکز فعال قرآنی

آستان مقدس حسینی از مراکز فعال در حوزه قرآن در عراق است که با بیش از ۲۳۱ نمایندگی و شعبه در استان‌ها، بخش‌ها و نواحی مختلف این کشور فعالیت قرآنی دارد و ۲۱۰ نفر به عنوان استاد و کارمند مالی و پشتیبانی در آن شاغل هستند. تعداد دانش‌آموزان و فراگیران این مراکز در سنین مختلف به ۴ هزار و ۵۱۰ نفر می‌رسد.

همچنین علاوه بر فعالیت قرآنی در هشت حوزه علمیه در عراق، جزء ۲۹ قرآن به عنوان درس جدید در سر فصل دروس گنجانده شده است و تدریس می‌شود. البته این ماده درسی جزء آزمون نهایی حساب نشده است. همچنین حوزه‌هایی که به درس قرآن توجه دارند، به عنوان حوزه‌های ولایت محور شناخته شده‌اند. (۳ حوزه در نجف و ۵ حوزه در سایر استان‌ها)

همچنین دوره‌های آموزشی قرآن در استان‌های مختلف از سوی سازمان‌های قرآنی و مؤسسات خیریه وابسته به آیت‌الله شیخ محمد یعقوبی، از مراجع عراق و جریان صدر نیز برگزار می‌شود که تعداد این دوره‌های تابستانه ۱۸۹ دوره است.

مهم‌ترین دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی ویژه مطالعات قرآنی نیز شامل دانشگاه «امام موسی کاظم(ع)»، دانشگاه اسلامی نجف اشرف، دانشکده فقه در نجف، دانشکده علوم اسلامی دانشگاه بغداد، دانشکده علوم اسلامی مستنصریه، بخش علوم قرآنی دانشکده اهل تسنن «امام اعظم» و دانشگاه اسلامی موصل(سنی) است.

از تعداد حافظان قرآن آمار دقیقی در دست نیست؛ اما نسبت به گذشته حفظ قرآن در عراق پیشرفت داشته و طبقه‌ای از حفاظ در عراق اگر چه اندک ایجاد شده است. حفظ قرآن به صورت سازمانی در عراق مورد توجه قرار نگرفته و در این زمینه بیشتر تلاش‌های شخصی صورت گرفته است.

مجلات و نشریات قرآنی

تا‌کنون مجلات تخصصی قرآنی در عراق منتشر نشده است و تنها برخی مقالات قرآنی در مجلات مختلف مربوط به آستان‌های علوی، حسینی و عباسی و مراکز مطالعات نجف اشرف از جمله مرکز مطالعات حوزوی «الهدی» به چاپ می‌رسد. برخی برنامه‌های قرآنی در شبکه‌های رسانه‌ای از جمله «آفاق» و شبکه «المسار» پخش می‌شود.

تعداد مقالات در مجلات سالانه ۱۸ مقاله، تعداد همایش‌های قرآنی که از سوی آستان‌ها برگزار می‌شود، سه همایش و کنفرانس در سال است و تعداد ساعاتی که قرآن از شبکه‌ها منتشر می‌شود، ۳۸ ساعت است.

مراجع؛ حامیان سایت‌های قرآنی

ده‌ها سایت شخصی وجود دارد که از سوی کارشناسان، حافظان و دوستداران قرآن در عراق اداره می‌شود که بیشتر شامل معانی کلمات و تفسیر مختصر سوره‌ها است.

تعداد سایت‌های مربوط به آستان‌ها (علوی، حسینی و عباسی) ۲۸ سایت، تعداد سایت‌های مربوط به آیت‌الله شيخ محمد یعقوبی از مراجع و علمای عراق ۱۲ سایت و تعداد سایت‌های وابسته به سید محمد سعید حکیم از دیگر مراجع این کشور ۱۸ سایت است.

حوزه نشر

تعداد انتشارات و کتب قرآنی در عراق اندک و نادر است و این تألیفات بیشتر از سوی طلبه‌های حوزه و دانشجویان فوق لیسانس و دکترای دانشگاه‌های مختلف عراق نگاشته می‌شود.

می‌توان گفت سالانه ۱۵۲ پایان‌نامه در مقطع فوق لیسانس، ۸۲ پایان‌نامه دکترا و ۱۹۹۱ مقاله دانشجویی در این کشور نوشته می‌شود و تعداد کتاب‌هایی که سالانه از سوی محققان مستقل تألیف می‌شود، ۹ کتاب است.

منبع : ایکنا