آیات 74 و 75 سوره اسراء چگونه بر چه چیزی دلالت می‌کنند؟ و آیا افضلیت پیامبر اکرم( صلی الله علیه و آله و سلم ) را نسبت به سایر انبیای الهی اثبات می‌کند؟

شیعه نیوز:
پرسش
از آیات 74 و 75 سوره اسراء چگونه افضلیت پیامبر اکرم( صلی الله علیه و آله و سلم ) را نسبت به سایر انبیای الهی اثبات می‌شود؟
پاسخ اجمالی
خداوند در آیات مورد بحث می‌فرماید: «اگر ما تو را ثابت قدم نمی‌ساختیم (و در پرتو مقام عصمت، مصون از انحراف نبودى)، نزدیک بود به آنان تمایل پیدا کنى. و اگر چنین می‌کردى، ما دو برابر مجازات (مشرکان) در زندگى دنیا، و دو برابر (مجازات) آنها را بعد از مرگ، به تو می‌چشاندیم سپس در برابر ما، یاورى براى خود نمی‌یافتى!».[1]
تفسیر آیات به شرح زیر است:
خداوند متعال در آیات مورد بحث به پیامبر اکرم( صلی الله علیه و آله و سلم ) هشدار می‌دهد که از وسوسه‌هاى این گروه بر حذر باشد، مبادا کمترین ضعفى در مبارزه با شرک و بت‌پرستى به خود راه بدهد، که باید با قاطعیت هر چه تمام‌تر دنبال گردد.
آیه پیش از این آیات؛ که «نزدیک بود آنها تو را (با وسوسه‌هاى خود) از آنچه بر تو وحى کرده‌ایم بفریبند، تا غیر آن را به ما نسبت دهى و در آن صورت، تو را به دوستى خود برمی‌گزینند!» باشد، اشاره به حالت بشرى پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) است که ایجاب می‌کند وسوسه‌هاى دشمنان در او اثر بگذارد، به ویژه، اگر مصالحى ظاهراً در این انعطاف به چشم بخورد، مانند امید به اسلام سران شرک بعد از این انعطاف، و یا پیشگیرى از خونریزى و درگیری‌هاى بیشتر، و هر بشر عادى هر قدر قوى باشد احتمال تحت تأثیر واقع شدن در برابر این وسوسه‌ها را دارد،[2] اما در آیات بعدی و مورد بحث؛ جنبه روحانى و عصمت الهى و لطف خاص پروردگار را بیان می‌کند که شامل حال پیامبران مخصوصاً پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) که در بحرانی‌ترین لحظات زندگى بود. خداوند در این آیات به معصوم بودن پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) اشاره می‌کند و این خصلت را مانع انحراف آن حضرت از راه حق می‌داند و بر ثابت قدم بودن ایشان تأکید می‌ورزد. این تعبیر، شبیه همان تعبیری است که برای حضرت یوسف( علیه السلام ) بیان می‌فرماید که؛ «آن زن قصد او کرد و او نیز -اگر برهان پروردگار را نمی‌دید- قصد وى می‌نمود! این‌چنین کردیم تا بدى و فحشا را از او دور سازیم چرا که او از بندگان مخلص ما بود».[3]
نتیجه این‌که؛
1. آیات فوق، نه تنها دلیل بر نفى عصمت نیست، بلکه یکى از آیاتی است که دلالت بر عصمت پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) دارد؛ چرا که مسلماً این تثبیت الهى (تثبیت از نظر فکر و عواطف و تثبیت از نظر گام‌هاى عملى) منحصر به این مورد نبوده است؛ زیرا دلیل آن در موارد مشابه نیز وجود دارد، و به این ترتیب گواه زنده‏اى بر معصوم بودن پیامبران و رهبران الهى محسوب مى‏شود.[4]
2. آنچه این آیات شریفه بر آن دلالت دارند، عصمت پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) است که از جهت این مقام الهی با دیگر پیامبران یکسان است، و افضلیتی از این آیه اثبات نمی‌شود.

[1] اسراء، 74 – 75
[2]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 12، ص212، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش.
[3]. یوسف، 24.
[4]. تفسیر نمونه، ج 12، ص 212 – 213. سبحانى، جعفر، عصمة الأنبیاء، ص 204 – 205، مؤسسه امام صادق( علیه السلام )، قم، بی‌تا.
آیات مرتبط

سوره الإسراء (74) : وَلَوْلَا أَنْ ثَبَّتْنَاكَ لَقَدْ كِدْتَ تَرْكَنُ إِلَيْهِمْ شَيْئًا قَلِيلًا
سوره الإسراء (75) : إِذًا لَأَذَقْنَاكَ ضِعْفَ الْحَيَاةِ وَضِعْفَ الْمَمَاتِ ثُمَّ لَا تَجِدُ لَكَ عَلَيْنَا نَصِيرًا

T