چرا برخی آیات مربوط به اثبات امامت امام علی( علیه السلام ) به صورت جمع آمده، در حالی‌که آن‌حضرت تنها یک نفر بودند؟

شیعه نیوز:
پرسش
در آیات «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ...»، «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُون» و ... که ما برای اثبات امامت امام علی و بقیه ائمه( علیه السلام ) به آن حجت می‌آوریم، آیا دلیل آن‌که خدا کلمات را به صورت جمع به‌کار گرفته است؛ مانند «راکعون» به این دلیل نیست که سایر ائمه نیز در صلب امام علی( علیه السلام ) قرار دارند؟
پاسخ اجمالی
از جمله آیاتی که دلالت بر امامت و خلافت حضرت امام علی( علیه السلام ) بعد از پیامبر گرامی اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) می‌کند، آیه ولایت است. خداوند در این آیه شریفه می‌فرماید: «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُون‏»؛[1] ولىّ شما، تنها خدا و پیامبر او است و کسانى که ایمان آورده‌اند؛ همان کسانى که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند. در شأن نزول این آیه شریفه هم از طریق اهل سنت و هم شیعه نقل شده است که این آیه درباره حضرت امام علی( علیه السلام ) نازل شده است.[2]
یکی از شبهه‌هایی که بر این آیه وارد شده این است که چرا «ألَّذینَ آمَنوا» به صورت جمع آمده در حالی‌که حضرت علی( علیه السلام ) یک نفر بیشتر نیست؟
یکی از پاسخ‌ها این است که برخی از قرائن و شواهد نشان می‌دهد که علت جمع آمدن این عبارت، برای این است که این حکم، شامل دیگر امامان نیز بشود؛ یعنی این حکم به صورت کلی ذکر شده است. دلیل این سخن آن است که در آیه مذکور، به دلیل وجود کلمه «إنّما» در اول آیه، که برای حصر حکم نسبت به موضوع آمده، «ولایت» از آن جهت که ولایت است، منحصر به خدا، پیامبرش و «ألُّذینَ آمَنوا»؛ یعنی همه امامان( علیه السلام ) شده است. هرچند بخش پایانی آیه به جهت این‌که در رکوع انگشتر به فقیر داد، در شأن امام علی( علیه السلام ) می‌باشد. اما همان ولایتی که برای حضرت علی( علیه السلام ) وجود دارد، در امامان بعد از او نیز وجود دارد. شاهد قرآنی این مدعا، آیه «اولی ‌الامر» است. خداوند در این آیه می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُم‏»؛[3] ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از خدا پیروی کنید. همچنین از پیامبر و صاحبان امر، اطاعت کنید. این آیه که اطاعت از خدا و پیامبرش را مطرح کرده، در کنار پیامبر افرادی را به عنوان «اولی ‌الأمر» نام برده که همانند پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) باید از آنان اطاعت شود. این آیه نشان می‌دهد کسانی که بعد از پیامبر بر مردم ولایت دارند، بیش از یک نفراند. از این‌رو؛ وقتی از امام باقر( علیه السلام ) پرسیده شد که آیا آیه ولایت درباره حضرت علی( علیه السلام ) نازل شده، فرمود: «علیٌّ مِنَ المُؤمِنینَ»؛[4] یعنی حضرت علی( علیه السلام ) یکی از آن افرادی است که به عنوان «ألَّذینَ آمَنوا» ذکر شده‌اند. همچنین امام صادق( علیه السلام ) در توضیح این آیه فرمودند: «إِنَّمَا یَعْنِی أَوْلَى بِکُمْ أَیْ أَحَقُّ بِکُمْ وَ بِأُمُورِکُمْ وَ أَنْفُسِکُمْ وَ أَمْوَالِکُمُ‏ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا یَعْنِی عَلِیّاً وَ أَوْلَادَهُ الْأَئِمَّةَ ع إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ ثُمَّ وَصَفَهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ‏ الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُم‏ راکِعُون...‏»؛[5] منظور از اولی بودن این است که در امورتان و حتی درباره خودتان و اموالتان، بر شما ولایت دارد. و منظور از «کسانی که ایمان آورده‌اند» علی و فرزندانش، است. آنها امام هستند تا روز قیامت. سپس خدا آن امامان را این طور توصیف کرده که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند.

[1]. مائده، 55.
[2]. ر.ک: «اثبات امامت امام علی( علیه السلام ) از قرآن»، سؤال 324؛ «اثبات امامت امام علی( علیه السلام )»، 999.
[3]. نساء، 59.
[4]. شوشتری، نور الله بن شریف الدین، الصوارم المهرقة فی نقد الصواعق المحرقة، ص 173، مطبعة النهضة، تهران، 1367 ق.
[5]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، غفارى على اکبر و آخوندى، محمد، ج ‏1، ص 288، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم 1407ق.

آیات مرتبط

سوره المائدة (55) : إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ

T