آیا می‌توان شخصی را مستقیم و یا غیر مستقیم، مخاطب و مصداق آیات قرآن قرار داد؟

شیعه نیوز:

پرسش
آیا می‌توان شخصی را مستقیم و یا غیر مستقیم مخاطب و مصداق آیات قرآن قرار داد؟ بویژه در مواردی که خطاب آیات فاسقان، کافران و... باشد؟
پاسخ اجمالی
آنچه در سؤال بدان اشاره شد، مربوط به «جرى و تطبیق» است. جرى و تطبیق در اصطلاح علوم قرآنى؛ به معنای تطبیق مفاهیم به دست آمده از آیات قرآن، بر مصادیقی است که غیر از مصداق شأن نزول - اما مشابه آن - است. مثلاً اگر آیه‌اى در مورد قوم بنى اسرائیل نازل شده و بیان حال آنها است، این دلیل نمی‌شود که آیه مخصوص آنها باشد و بر هیچ فرد و گروه دیگری قابل تطبیق نباشد، بلکه بر اساس روایات اهل‌بیت( علیه السلام ) آیات قرآن مانند آفتاب و ماه در حال حرکت بوده و مخصوص به زمان و موقعیت خاصی نیستند.[1]
از این‌رو؛ تطبیق شخص یا اشخاصی بر مفهومی از آیه یا آیاتی از قرآن، نیازمند تخصص علمی در زمینه تفسیر و علوم قرآنی می‌باشد؛ زیرا ممکن است در مواردی و بدون چنین دانش و تخصصی، این جری و تطبیق موجبات اتهام و تخریب کسانی را در جامعه اسلامی فراهم نماید، و یا آن‌که افراد دیگری را مصداق آیاتی ستایشگر دانسته و آنان را در جایگاه رفیعی بنشاند که شایسته آن نیستند.

[1]. ر. ک: «معنا و خاستگاه قاعده جری و تطبیق در تفسیر قرآن»، سؤال 55001.

T