شیعه نیوز: در برخی کتب تفسیری و روایی چنین ادعایی به ابن مسعود نسبت داده شده است.
احمد، بزار، طبرانى، و ابن مردویه از ابن عباس روایت کردهاند که ابن مسعود دو سوره «فلق» و «ناس» را از قرآن‌‌ها پاک می‌کرد و میتراشید، و میگفت: قرآن را به چیزى که جزو قرآن نیست مخلوط نکنید؛ این دو سوره جزو قرآن نیست، بلکه تنها به این منظور نازل شد که رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) خود را به آن‌دو حرز کند. و ابن مسعود هیچ وقت این دو سوره را به عنوان قرآن نمیخواند.[1]
بنابر نقلی وی حتی سوره «حمد» را هم جزو قرآن نمی‌دانست.[2]
آنچه در مورد ادعای یادشده می‌توان گفت؛ این است که حتی اگر انتساب چنین سخنی به ابن مسعود درست باشد، تنها فردی که معتقد به چنین مطلبی است، خود ابن مسعود بوده و هیچ‌یک از دیگر صحابیان پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم )، او را در این سخن پیروى نکردند. چگونه میتوانستند او را پیروى کنند، با این‌که به طرق صحیح از رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) نقل شده است که در نمازش این دو سوره را می‌خواند، و علاوه بر این، متن این دو سوره در تمام مصحف‌ها ثبت شده بود.
ابن مردویه از معاذ بن جبل نقل می‌کند: با رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) در سفر بودم که آن‌حضرت نماز صبح را خواند و در آن معوذتین را قرائت نمود؛ و بعد فرمود آیا شنیدی؟ گفتم بلی؛ فرمود: «ما قرأ الناس بمثلهن»؛ مردم قرائت نکردند، مانند این‌دو سوره را.[3]
این توهم ابن مسعود از آن‌جا ناشی شد که وی گمان می‌کرد این دو سوره دعا و حرز است که پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) آنها را می‌خواند، در حالی‌که این نظر ابن مسعود مخالف اجماع صحابه و اهل‌بیت است.[4]
علاوه بر این در تفسیر قمى به سند خود از ابوبکر حضرمى نقل کرده است: خدمت امام باقر( علیه السلام ) عرضه داشتم: ابن مسعود چرا «معوذتین» را از قرآن پاک می‌کرد؟ فرمود: پدرم در این باره می‌‌فرمود: این کار را به رأى خود می‌کرد، و گر نه آن‌دو از قرآن است.[5]
در این راستا و در این‌که این سوره‌ها جزو قرآن است، باید گفت؛ اولاً: روایات بسیارى از طرق شیعه و سنى رسیده است که معوذتین را بخشی از قرآن اعلام می‌کند.
ثانیاً: این موضوع از متواترات میان متدینین به دین اسلام است؛ لذا میبینیم در پاسخ بعضى از منکران اعجاز قرآن که گفتهاند: اگر قرآن معجزه بود، نباید در جزئیت این‌دو سوره براى قرآن اختلاف شود، گفتهاند تواتر قطعى وجود دارد بر این‌که این‌دو سوره جزو قرآن است، و این تواتر کافى است در این‌که به اختلاف مذکور اعتنایى نشود.
ثالثاً: علاوه بر این، آنها هم که گفتهاند: این‌دو سوره جزو قرآن نیست، نگفتهاند که ساخته خود رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) است، و از ناحیه خداى تعالى نازل نشده است. همچنین نگفتهاند که مشتمل بر اعجاز در بلاغت نیست، بلکه تنها گفتهاند جزو قرآن نیست، که آن هم قابل اعتناء نیست؛ چون تواتر علیه آن وجود دارد.[6]
[1]. سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج 6، ص 416، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1404ق.
[2]. فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج 1، ص 190، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1420ق.
[3]. الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج 6، ص 416.
[4]. قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، ج 21، ص 251، تهران، ناصر خسرو، چاپ اول، 1364ش.
[5]. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق، مصحح، موسوی جزائری، سید طیب، ج 2، ص 450، قم، دار الکتاب، چاپ سوم، 1404ق.
[6]. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه، موسوی همدانی، سید محمد باقر، ج 20، ص 684، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1374ش.
آیات مرتبط
سوره الفلق : کل سوره
سوره الناس : کل سوره
T
