حکم نماز میت از راه دور را بیان نمایید؟ و آیا پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) از راه دور بر جنازه نجاشی نماز خواند؟

شیعه نیوز:
پرسش
سلام علیکم، بحث من دربارۀ صحت حدیثی است که در کتب اهل سنت از پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) نقل شده است که دربارۀ نجاشی است. وقتی خبر وفات نجاشی به پیامبر رسید به اصحابشان فرمودند: شخصی از شما فوت کرده است، پس با آنان به صحرا رفته و دسته جمعی و از دور بر جنازۀ نجاشی نماز خواندند. آیا چنین حدیثی صحت دارد؟ آیا خواندن نماز میت به این کیفیت که بر میت غایب خوانده شود، شرعیت دارد؟
پاسخ اجمالی

این روایت در بسیاری از کتاب های تاریخی آمده و به نوعی از متواترات تاریخی است.[1] در منابع شیعی نیز وجود دارد؛ به عنوان نمونه شیخ صدوق ( رحمة الله علیه ) آن را نقل کرده است.[2] البته این روایت از نظر سند ضعیف است؛ زیرا محمد بن القاسم الأستر آبادی که در سلسله سند این حدیث وجود دارد تضعیف شده[3] و یوسف بن زیاد هم مجهول بوده و شرح حالی برای او ذکر نشده است.

با این وجود و با صرف نظر از سند روایت، به دلیل این که اصل این موضوع از متواترات تاریخی است، نکاتی را یادآوری می نماییم:

1. برخی گفته اند: مقصود از نماز، معنای اصطلاحی آن نیست و رسول خدا ( صلی الله علیه و آله و سلم ) برای نجاشی از راه دور دعا کرده است.[4] و استعمال لفظ "صلاة" به معنای "دعا" در معنای حقیقی در میان عرب رایج است و این معنا (استعمال حقیقی) در روایات اهل بیت ( علیه السلام ) نیز آمده است: محمد بن مسلم و زراره می گویند: به امام ( علیه السلام ) گفتم آیا رسول خدا ( صلی الله علیه و آله و سلم ) بر جنازه نجاشی نماز میت خواند؟ حضرت فرمود: نه، بلکه برای او دعا کرد.[5]
2. ممکن است؛ این حکم مخصوص این واقعه بوده و پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) به اعجاز، جنازه نجاشی را دید و بر او نماز گذارد، بنابراین حضرت بر جنازه شخص حاضر نماز خواند، و این واقعه برای دیگران متصور نیست و عمومیت ندارد.[6]

گفتنی است، به اتفاق شیعیان و بسیاری از اهل سنت، از شرایط نماز میت حضور امام و نمازگزاران نزد جنازه است و خواندن نماز میت از راه دور جایز نیست.[7]

[1]مقریزى،‏ إمتاع الأسماع‏، ج 2، ص 46، دار الکتب العلمیة، بیروت، 1420ق- 999 م؛ ابن اثیر، أسد الغابة، ج 1، ص 120،بیروت، دار الفکر، 1409 ق، 1989م .

[2] ابن بابویه، محمد بن على، خصال، ج 2، ص 360، جامعه مدرسین‏، قم، 1362 ش.

[3] حلی، ابن داود، رجال ابن داود، ص 510، انتشارات دانشگاه تهران، 1383 ق؛ ابن غضائری، أحمد بن الحسین، رجال ابن الغضائری، ج 6، ص 25، مؤسسه اسماعیلیان، قم، 1364 ق.

[4] آملى، میرزا محمد تقى، مصباح الهدى فی شرح العروة الوثقى، ج 6، ص 363، ناشر مؤلف، تهران، 1380 ق.‌

[5]مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 78، ص 346-347، دار إحیاء التراث العربی، بیروت‏، 1403 ق.

[6] همان.

[7] مصباح الهدى فی شرح العروة الوثقى، ج 6، ص 363.

T