صفات خوب اهل کتاب از دیدگاه قرآن

شیعه نیوز: اهل کتاب همه یکسان نیستند، طایفه ‏اى از آنها (به طاعت خدا) ایستاده، آیات الهى را در دل شب تلاوت مى ‏کنند و سر به سجده مى ‏نهند.

استاد محسن قرائتی در تفسیر نور به ارائه «نکات ناب» و «پیام های زیبای آیات قرآن کریم» پرداخته که در این نوشتار، آیه ۱۱۳، ۱۱۴ و ۱۱۵ سوره مبارکه آل عمران  ارائه می شود.

 

* آیه ۱۱۳

لَیْسُوا سَواءً مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ أُمَّهٌ قائِمَهٌ یَتْلُونَ آیاتِ اللَّهِ آناءَ اللَّیْلِ وَ هُمْ یَسْجُدُونَ

 

* ترجمه

اهل کتاب همه یکسان نیستند، طایفه ‏اى از آنها (به طاعت خدا) ایستاده، آیات الهى را در دل شب تلاوت مى ‏کنند و سر به سجده مى ‏نهند.

 

* نکته ها

این آیه و آیه بعد، صفات خوب گروهى از اهل کتاب را بیان مى ‏دارد که عبارت است از قیام به اطاعت خدا، تلاوت کتاب آسمانى، سجده، امر به معروف و نهى از منکر و سرعت در کارهاى خیر. شاید همین اعمال، بیانگر «حبل اللّه» در آیه قبل باشد.

همانگونه که تلاوت قرآن براى مسلمین به همراه اقامه نماز مورد ستایش الهى است، [۱] تلاوت کتب آسمانى، همراه با عبادت و سجده براى اهل کتاب نیزمورد ستایش است. «یتلون… یسجدون»

خداوند در این آیه به ارزش علم، عمل، تداوم، نشاط و عشق و جهت داشتن اشاره کرده است. با کلمه «یتلون» به علم، با کلمه «یسجدون» به عمل، با عبارت «اناء اللیل» به تداوم و با کلمه «قائمه» به عشق و نشاط و با عبارت «آیات اللّه» به جهت اشاره کرده است.

 

* پیام ها

۱- خوبى و کمال را از هر گروه و طایفه ‏اى که باشد، بپذیریم و بدان اقرار کنیم. در کنار انتقاد از دیگران، از خوبى‏ هاى آنان غافل نشویم. «من اهل‏الکتاب امّه قائمه»

۲- یکى از راه هاى جذب و دعوت دیگران، اقرار و اعتراف به کمالاتِ آنان است. «من اهل‏الکتاب امّه قائمه»

۳- عبادت، نیاز به همّت، جدّیت، عشق و آمادگى دارد. «امّه قائمه»

۴- تلاوت آیات خدا و سجده ‏هاى شبانه، موجب ستایش خداوندى است. «یتلون آیات اللّه آناء اللیل»

۵ – تلاوت آیات الهى و سجده به درگاه او، قیام به امر الهى است. «قائمه یتلون»

۶- شب و بالاخص سحر، بهترین وقت براى مناجات است. «آناء اللیل»

۷- عالى ‏ترین حالات عبادت، سجده است. «و هم یسجدون»

 

*‌ آیه ۱۱۴ و ۱۱۵

یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُسارِعُونَ فِی الْخَیْراتِ وَ أُولئِکَ مِنَ الصَّالِحینَ

وَ ما یَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ فَلَنْ یُکْفَرُوهُ وَ اللَّهُ عَلیمٌ بِالْمُتَّقینَ

 

* ترجمه

آنان به خدا و روز قیامت ایمان دارند و امر به معروف و نهى از منکر مى‏ کنند و در کارهاى خیر شتاب مى‏ ورزند و آنان از افراد صالح و شایسته هستند.

و آنچه از خیر انجام دهند، هرگز درباره آن ناسپاسى نبینند و خداوند به (حال) پرهیزکاران داناست.

 

* نکته ها

همان گونه که در سوره ‏ى بقره آیه ۳، در کنار ایمان، نماز مطرح شده است، «الّذین یؤمنون بالغیب و یقیمون الصلوه» در این آیه نیز در کنار ایمان، امر به معروف و نهى از منکر آمده است. «یؤمنون… یأمرون»

شیوه‏ ى قرآن آن است که امر به معروف را قبل از نهى از منکر مى ‏آورد. آرى، اگر درهاى معروف باز شود، راه منکر بسته مى ‏شود. ازدواج آسان، جلو فحشا را مى ‏گیرد. نماز، انسان را از فحشا و منکر باز مى‏ دارد. اشتغالِ صحیح مى ‏تواند مانع فسادهاى اجتماعى گردد. شخصیّت دادن به افراد، آنان را از سقوط به ابتذال باز مى ‏دارد.

صالحان کسانى ‏اند که همگان آرزوى ملحق شدن به آنان را دارند: «اَلحِقنى بالصّالحین» [۲] و هر مسلمانى در هر روز، پنج مرتبه به آنان سلام مى‏ کند. «السلام علینا و على عباد اللّه الصالحین»

در بینش الهى، هیچ عمل صالحى ضایع نمى ‏شود. «فلن یُکفروه» البتّه چنانکه در قرآن مى‏ خوانیم: «انّما یتقبّل اللّه من المتّقین»[۳]  شرط قبولى، ایمان و تقواست، لذا در اینجا مى‏ فرماید: ما خود مى ‏شناسیم که متّقین چه کسانیند که باید عملشان مورد قبول واقع شود.

 

* پیام ها

۱- امر به معروف و نهى از منکر، در ادیان دیگر نیز مطرح بوده است. «اهل ‏الکتاب… یأمرون بالمعروف»

۲- سجده‏ هاى سحر باید همراه با امر و نهى در روز باشد. «یسجدون… یأمرون»

۳- سرعت در کار خیر، ارزش آن را بیشتر مى‏ کند. «یسارعون فى الخیرات»

۴- سبقت و سرعت صالحان در نیکى ‏ها، موسمى نیست؛ دائمى است.«یسارعون»

۵ – افراد صالح، کسانى هستند که با نشاط و شتاب، به سراغ هر کار خیرى مى‏روند، نه فقط بعضى از کارها. «الخیرات»

۶- ایمان، عبادت، تلاوت، امر به معروف و نهى از منکر و سرعت در کار خیر انسان را در زمره صالحان مى ‏برد. «اولئک من الصالحین»

 

پی نوشت:

۱) انّ الذین یتلون کتاب اللّه و اقامواالصلوه وانفقوا مما رزقناهم سرّاً و علانیه یرجون تجاره لن تبور» فاطر، ۲۹

۲) یوسف، ۱۰۸؛ شعراء، ۸۳

۳) مائده، ۲۷