استقلال کلیسای اوکراین از نگاه کارشناسان بلاروس

به گزارش «شیعه نیوز»، کانستانتینوپل(قسطنطنیه) اوکراین و کلیسای ارتدوکس خودمختار اوکراین در کی‌یف برگزار شد و طی این جلسه، دو کلیسا تحت رهبری کانستانتینوپل، متحد و کلیسای ارتدوکس جدید اوکراین را تشکیل دادند. کلیسای ارتدوکس روسی اوکراین، حاضر به شرکت در این جلسه نشد.

اسقف اعظم والا کلامسکی ایلاریون، جلسه کی‌یف را «شورای دروغین» توصیف کرد. هیچ‌کدام از کلیساهای ارتدوکس محلی، به استثنای قسطنطنیه مشروعیت این ساختار دینی جدید را به رسمیت نشناختند. سلسله کلیساهای لهستان و بلغارستان تأکید داشتند که تنها مشروعیت کلیسای ارتدوکس روسی را در اوکراین به رسمیت می‌شناسند. قسطنطنیه، بلاروس را  قلمرو مشروع خود محسوب می‌کند و قبلا ادعاهایش را درباره بلاروس اعلام کرده بود.

کارشناسان بلاروسی درباره تأثیرات تلاش قسطنطنیه برای به رسمیت شناختن جدایی در اوکراین بر آینده ارتدوکس از جمله در بلاروس نظرات مختلفی دارند؛ نظر دو تن از این کارشناسان را که رایزنی فرهنگی ایران در بلاروس در اختیار ایکنا قرار داده است، در زیر می‌آید:

واسیلی مالاشنکوف، روزنامه نگار، کارشناس حوزه روابط کلیساها (مینسک، بلاروس):


شورای ۱۵ دسامبر در کی‌یف، هیچ وجه اشتراکی با مسائل کلیسا نداشت. این یک رویداد سیاسی است. بازخورد برخی وبلاگ نویسان کلیسا، نشانه تأیید این نظر است. من مخصوصا ستون‌ها و یکی از کانال‌های تلگرام افرادی را که روابط دوستانه‌ای با سلسله مقدسات کلیسای ارتدکس روسیه ندارند، پیگیری کردم. پیش از این برخی از آنها به راحتی با کلمات رکیک از اسقف اعظم نام می‌بردند و در وبلاگ‌های خود تصویر منفی ایجاد می‌کردند. شرایط را بد جلوه
می‌دادند و شایعه پراکنی می‌کردند. آنها آشکارا به اسقف «فیلارت دنیسنکا»، اسقف اعظم کلیسای ارتدکس اوکراین ابراز علاقه می‌کردند. این افراد که حتی برخی از آنان در کی‌یف مستقیما جلسه را دنبال می‌کردند،  به اتفاق درباره این ماجرا نظر منفی داشتند.

برای همه روشن است که این یک رویداد صرفا سیاسی بود. اولا جمعیتی که با اتوبوس ها آورده شدند بحث برانگیز است. ثانیا پترو پروشنکو، رئیس جمهور اوکراین نه درباره مسیح بلکه در مورد مسکو سخن گفت. او حتی از رهبر منتخب کلیسای جدید طلب خیر و برکت نکرد و با اسقفان دعای «برکت» نخواند، طبق سنت هر امر مهمی با این دعا آغاز می‌شود.

به عقیده برخی اسقف‌های کلیساهای محلی (به غیر از کلیسای روسیه) پس از این شورا، امکان دارد برخی، کلیسای جدید را به رسمیت نشناسند. برخورد واتیکان، جالب خواهد بود. پیش از این او با کلیسای روسیه و نه با جدایی یافتگان ارتباط داشت. از آنها هیچ کارآموزی در برنامه تبادل دانشجو در سمینارها پذیرفته نمی‌شد.

بازی خطرناک قسطنطنیه

ببینید، با کلیسای روسی آن در اروپای غربی چه برخوردی می شود. یاد آور می‌شوم، فانار (Phanar)( از محله‌های قدیمی یهودیان و مسیحیان ارتدکس یونانی در استانبول که کلیسای سنت جورج در آنجا واقع است) با یک دست فرآیند ایجاد کلیسای مستقل اوکراین را آغاز کرد و با دست دیگر کلیسای روسی را ممنوع کرد. منطق کجاست؟ کلیسای روسی آماده است که به یک کلیسای ارتدوکس مستقل در اروپای غربی تبدیل شود. ۲۳ فوریه ۲۰۱۹ در آنجا کلیسای خود را منصوب می‌کنند. تصمیم قسطنطنیه در این باره مورد قبول واقع نشد. در حال حاضر به علت مسئله اوکراین، یکی از فرقه‌های خارج از کشور به کلیسای ارتدوکس روسی پیوسته است. بنابراین تمامی این مسائل برای منفعت ارتدوکس نیست. این فتنه جدایی است، جدایی جهانی و نه منطقه‌ای. کلیساهای ایالات متحده چندین سال است، فانار و ظهور قسطنطنیه را به رسمیت نمی‌شناسند و انتظار همگرایی و نزدیکی آنها در حال حاضر به سختی امکان پذیر است.

پتر پتروفسکی، محقق دانشکده فلسفه آکادمی ملی علوم بلاروس، مدیر مرکز محافظه کار NOMOS (مینسک، بلاروس):


تلاش برای قانونی کردن جدایی اوکراین و این شورا را نمی‌توان تفسیر کرد. در این مورد تمامی قوانین اصلی کلیسا نقض شده‌اند. کانستانتینوپل(قسطنطنیه) یک جانبه تصمیم گرفت که بی قانونی رهبران جدایی را نادیده بگیرد و ساختار آنها را به رسمیت بشناسد. علاوه بر این فانار تصمیم به بازنگری قلمرو قانونی خود گرفت. او مدعی سرزمین های تاریخی کی‌یف قرون وسطی یعنی قلمرو بلاروس و کشورهای بالتیک شد. این عمل به طور بالقوه وحدت کلیسا در این کشورها را تهدید می‌کند.

قسطنطنیه در دهه ۱۹۵۰، بخشی از خائنین و جدایافتگان کلیسای ارتدوکس خودمختار بلاروسی خود را که در آن زمان در ایالات متحده بودند، قانونی و ضمیمه خود ساخت. امروز کلیسای ارتدوکس بلاروسی قسطنطنیه در آنجا فعال است. علاوه بر این مهاجرت کلیسای ارتدوکس خودمختار بلاروسی که مشابه کلیسای ارتدوکس خودمختار اوکراین محسوب می‌شود، افزایش یافته است. علیرغم فقدان عبادت کنندگان و ثبت رسمی، کلیسای ارتدوکس خودمختار بلاروسی به طور غیر قانونی شروع به فعالیت های مذهبی در بلاروس کرده است. طبق اطلاعات ارائه شده، کلیسای ارتدوکس خودمختار بلاروسی در حال حاضر حدود۲۰ عابد و ۵ کشیش دارد که به طورغیر قانونی در بلاروس فعالیت می‌کنند، کشیش‌ها در چند مورد به دلیل جمع‌آوری کمک‌های مالی دستگیر شده‌اند.

نمایندگان کلیسای ارتدوکس خودمختار بلاروس در طرح های مخالفان رادیکال شرکت می‌کنند. همه این موارد نشان از این دارند که در صورت تلاش برای بی ثبات کردن وضعیت در بلاروس از جانب کلیسای ارتدوکس خودمختار بلاروس، اقدامات مخرب با هدف تقسیم جامعه ارتدوکس در این کشور تشدید می‌شود.

اقدام قسطنطنیه در دهه ۱۹۵۰ واقعیتی است که نشان می‌دهد اگر شرایط مناسب ایجاد شود فانار به حوزه کلیسا در بلاروس نفوذ می‌کند. اوکراین نیز در بسیاری از شرایط مخرب، نقش الهام بخش روانی و ایدئولوژیک را ایفا می‌کند و پایگاه زیرساختی است.