عمران خان تهران و ریاض را آشتی می‌دهد؟

به گزارش «شیعه نیوز»، حدود یک ماه از روی کار آمدن عمران خان در پاکستان می‌گذرد. کسی که شعار تغییر روابط با ایران را از اولویت‌های سیاست خارجی خود می‌داند و بارها خواستار ایفای نقش موثر در اصلاح روابط ایران و عربستان شده است، اما آیا عمران خان می‌تواند تنش‌ها میان تهران و ریاض را کاهش دهد؟

 نخست وزیر جدید پاکستان در حالی از خواسته‌ی خود برای ارتقای روابط با ایران، تأکید بر دوستی عربستان با کشورش و هدف پاکستان برای ایجاد مصالحه در خاورمیانه می‌گوید که شنیده‌ها نگرانی و نارضایتی عربستان از نتایج انتخابات پاکستان را نشان می‌دهند؛ گرچه عربستان نیز پیروزی عمران خان را تبریک گفته است.

آن چه بیش از همه موجبات نارضایتی سعودی‌ها را فراهم کرده، چرخش پاکستان به سمت ایران و نوع رابطه‌ی عمران خان با ایران است؛ چرا که وی در نخستین سخنرانی خود پس از شمارش آرا با تأکید بر اهمیت روابط پاکستان با ایران گفت که کشورش به دنبال روابط خوب و حسن همجواری با این کشور همسایه است.

خلیج‌آنلاین در گزارشی پیرامون نگاه عربستان به دولت جدید عربستان نوشت که در پی پیروزی عمران خان و حزبش در انتخابات، خالد بن عبدالله آل سعود شاهزاده سعودی در توییتر مدعی شد که عمران خان از «مهره‌های ایران» است؛ هرچند که وی این توییت را به سرعت پاک کرد. همچنین در بخشی دیگر از این گزارش با استناد به گفت‌وگویی که شاهزاده خالد بن عبدالله آل سعود پیشتر با روزنامه سعودی رسمی عکاظ داشت، نوشت که وی در آنجا با اشاره به رابطه‌ی عمران خان با ایران، در ادعایی وی را «نماینده قم در اسلام آباد» خوانده بود. (تسنیم)

با  نگاهی که نسبت به عمران خان در میان برخی سعودی‌ها وجود دارد، طبیعی است که شاهد نگرانی عربستان از گرم گرفتن پاکستان با ایران باشیم. در عین حال نباید این نکته را از نظر دور داشت که گرچه عمران خان از مخالفان سیاسی عربستان به ویژه در جنگ این کشور علیه یمن و به حسن ارتباط با ایران علاقه‌مند است، اما پاکستان کشوری است که همواره در کنار روابط صمیمانه خود با عربستان به عنوان یکی از هم‌پیمانان سعودی‌ها شناخته می‌شود و در کنار آن، برای حفظ رابطه‌ی بدون تنش و حسن همجواری با ایران نیز تلاش کرده است.

البته روی کار آمدن عمران خان در سمت نخست‌وزیری پاکستان، امیدی نیز در ایرانیان نسبت به نزدیک‌تر شدن پاکستان به ایران و فاصله گرفتن از عربستان ایجاد کرده است. دست دوستی عمران خان به همسایه‌ها اول به سمت ایران دراز شد؛ او تهران را به عنوان اولین مقصد خود در نخستین سفرش در دوره‌ی نخست‌وزیری برگزید و پس از آن راهی ریاض خواهد شد. اما نزدیکی پاکستان با ایران چه موانعی بر سر راه خود دارد و چقدر محتمل است؟

روپرت استون، روزنامه نگار و کارشناس مسایل پاکستان، ایران و افغانستان در یادداشتی برای «دیپلمات» نوشت که «پاکستان برای تأمین نفتش به عربستان وابسته است. به علاوه، اسلام آباد با بحران اقتصادی مواجه است و ممکن است به حمایت آمریکا برای تامین مالی از سوی صندوق بین المللی پول احتیاج داشته باشد. ترامپ هم به شدت با ایران مخالف است و از گرم گرفتن پاکستان با ایرانی‌ها خشنود نخواهد شد. در چنین شرایطی، عمران خان مسیری دشوار در پیش رو دارد ممکن است در رسیدن به مقصد ناکام بماند».

در شرایط فعلی که خاورمیانه در دو جبهه تقسیم شده و  در یک سمت و ایران و متحدانش و در سمتی دیگر عربستان و هم‌پیمانانش قرار دارند، موانع موجود می‌تواند بر سر راه چرخش پاکستان به سمت ایران، سنگ‌اندازی جدی کند و مانع از این حرکت شود؟

روزنامه نیشن پاکستان  در گزارشی که ایسنا ترجمه کرد، پیش‌بینی کرده است که پاکستان با رفتاری هوشمندانه در بحران خاورمیانه، نمی‌خواهد طرف هیچ یک از بلوک‌ها را بگیرد و بیشتر رفتار یک میانجی‌گر را در این بحران برای پاکستان تعریف می‌کند.

با وجود تلاش طولانی مدت پاکستان برای ایجاد توازن بین ایران و عربستان به نظر می‌رسد پاکستان، کاری سخت در پیش دارد تا نه در منطقه منزوی شود و نه در باتلاق تنش‌های ایران و عربستان گیر بیفتد.

روزنامه «اکسپرس تریبیون» در مورد دیدار «مهدی هنردوست» سفیر ایران در اسلام آباد با عمران خان، نوشت که وی وعده‌ی تلاش برای بهبود روابط تهران و ریاض را داده است(عصر ایران).

پیرمحمد ملازهی نیز در گفت‌وگویش با خبرآنلاین با بیان این که پاکستان در بهترین موقعیت است که یک نوع میانجیگری موثر در مناسبات ایران و عربستان انجام دهد، در بخشی از صحبت‌هایش گفت: با توجه به مناسبات و نزدیکی به دو کشور، باید این بستر فراهم شود که میانجیگری موثری را ترتیب دهد. او همچمنین هدف عمران خان از سفر به ایران و عربستان را نوعی میانجیگیری و ایجاد توازن در مناسباتش با این دو کشور دانست.

با آغاز به کار دولت جدید پاکستان تنها چیزی که می‌توان از آن مطمئن بود این است که امکان تعامل و همکاری ایران و پاکستان در کنترل مرزها و … بیش از گذشته شود و دیگر چشم‌اندازهای محتمل از جمله سوق گرفتن پاکستان به سمت ایران یا ایفا کردن نقش میانجی میان ایران و عربستان را تنها در حد یک احتمال دید. احتمالاتی که به قدرت مانور دیپلماتیک پاکستان و توان استفاده از موقعیت بی‌طرفش در منطقه برای بهبود روابط ایران و عربستان بستگی دارد.