از ادعای مهدویت تا اتهام زنی به شیعیان در سایه سکوت الازهر

به گزارش «شیعه نیوز»، مصر یکی از بزرگترین کشورهای اسلامی است که دانشگاه الازهر را در خود جای داده است. وجود جریان‌های مختلف دینی از اهل سنت، شیعیان، سلفیت و وهابیت مصر را به صحنه تقابل و بحث میان جریان‌ها تبدیل کرده است. وجود آراء و نظریه‌ها گاه متضاد در میان علمای الازهر منجر به افزایش شکاف در میان جامعه دینی مصر شده است. در این میان شیخ میزو موضوع این روزهای رسانه‌های عربی شده است؛ شیخی که منتقد جدی الازهر و سیاست‌های دینی این نهاد است.
شیخ «میزو» از جنجالی‌ترین شخصیت‌های دینی مصر است که مردم او را با فتواهای شاذّ و عجیب و غریبش می‌شناسند. وی که چندی پیش خود را مهدی موعود معرفی می‌کرد با تغییر رویکردی محسوس از ادعای سابق خود دست کشید و اعلام کرد که از ادعای خود بازگشته است. انتقاد به صحیح بخاری، حضور فعال در صحنه انقلاب 25 ژانویه مصر، تفسیر جدید از فقه و ادعای مهدویت تنها بخشی از ابعاد شخصیتی شیخ الازهر مصر است. در ذیل با اندیشه و دیدگاه شیخ میزو بیشتر آشنا خواهیم شد.

از تحصیل در الازهر تا انتقاد شدید به صحیح بخاری
محمد نصر عبدالله متولد 1977 است که از دانشکده اصول الدین دانشگاه الازهر در سال 2003 با درجه خوب فارغ التحصیل شد و به سرعت توانست در میان جامعه دینی مصر جایگاه مناسبی را برای خود فراهم سازد. آغاز شهرت او را در انقلاب 25 ژانویه مصر باید دانست. وی با حضور در میدان التحریر که مرکز اصلی تجمع انقلابیان به شمار می‌رفت سخنرانی کوبنده‌ای علیه حسنی مبارک حاکم وقت مصر و سیاست‌های سرکوبگرانه ایراد کرد و از سوی مردم به «الازهری جنجالی» «خطیب التحریر» لقب گرفت.

پس از آنکه میزو به شهرت چشمگیری دست یافت شروع به تبلیغ آراء و نظرات خود کرد که این نظرات در بسیاری از موارد با اندیشه‌های فکری اهل سنت در تناقض بود.
میزو با حضور در برنامه «العاشرة مساء» با حمله به صحیح بخاری و تشکیک در صحت بخش اعظمی از روایات وارده در این کتاب، صحیح بخاری را مایه تمسخر اسلام و مسلمانان معرفی کرده و گفت: «در بخاری آمده که پیامبر اکرم(ص) بارها به سبب انقطاع وحی قصد خودکشی داشت. یکبار بیش از شش ماه جبرئیل بر پیامبر نازل نشد و رسول اکرم (ص) بر فراز کوهی رفت تا خود را از آن به پایین پرت کند که جبرئیل مانع از این عمل شد. بخاری به پیامبر اهانت کرده و ایشان را فردی مسحور توصیف کرده است.»
وی در بخشی دیگر از سخنان خود می‌گوید: «بخاری در مورد زنای میمون‌ها، مسحور شدن پیامبر و یا محرمیت مرد بالغ از طریق رضاع سخن گفته است. باید بدانیم که بخاری معصوم نیست و تنها کتاب خداست که ثابت است و هیچگاه اسلام منتظر بخاری نمانده تا دین کامل شود.»


شیخ میزو همچنین با انتقاد شدید از نظام آموزشی الازهر، این نهاد دینی را منشأ جهالت و خشونت در جهان برشمرد. وی با اشاره به کتاب درسی دانش آموزان دبیرستان الازهر می‌گوید: «در کتاب فقه «متن الإقناع لأبى شجاع» در باب طهارت آمده که استفاده از کتاب‌های آسمانی تورات و انجیل برای طهارت گرفتن جایز است و یا در کتاب «الاختيار لتعاليم المختار» چگونگی نکاح با زن مرده را تشریح می‌کند. »

اهانت به بخاری و اعتراض به سخنان میزو
سخنان جنجالی شیخ میزو موجی از اعتراض‌ها را در مصر به دنبال داشت. بسیاری از علمای الازهر و سازمان‌ها و نهادهای دینی شیخ میزو را جاهل توصیف کرده و او را به دین فروشی متهم ساختند.
وزارت اوقاف مصر نیز در پیامی همسو با توصیف میزو به «تاجر دین با لباس علمای الازهر» از رسانه‌ها خواست تا از هرگونه دعوت نسبت به حضور میزو در برنامه‌ها خود داری کنند. محمد مختار جمعه وزیر اوقاف مصر نیز وزارت کشور و دستگاه امنیتی را ملزم کرد تا هرچه سریعتر شیخ میزو را بازداشت کنند.
حبیب علی الجعفری از علمای الازهر تاکید کرد که فتواها و سخنان میزو سنت نامبارکی را بناگذاشته تا شاهد تغذیه گفتمان افراط‌گرایی دینی و اهانت به صحابه از سوی جاهلان باشیم.
از سوی دیگر محیی الدین عفیفی دبیرکل مجمع پژوهش‌های اسلامی مصر با محکومیت شدید سخنان میزو اعلام کرد که هرگونه نسبت ناروا دادن به خالدبن ولید مبنی بر زانی بودن صحیح نیست و نشان از دوری این عالم‌نما از مبادی اخلاق و سنت رسول اکرم(ص) دارد.

ادعای مهدویت یا انکار مهدویت؟
هنوز مدت زمانی از سخنان تنش آمیز شیخ میزو نگذشت که وی در ادعایی عجیب خود را مهدی موعود معرفی کرد. وی در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی فیس بوک مدعی شد که همان مهدی موعود است که مسلمانان و سایر ادیان الهی در انتظار آمدنش هستند و همگان را به بیعت با خود فراخواند.

با انتشار این خبر موجی از اعتراض‌ها به راه افتاد و بحث‌های فراوانی پیرامون اعدای شیخ جنجالی مصر صورت گرفت. عده‌ای با پذیرش سخنان شیخ میزو با وی بیعت کردند. برخی مدعی شدند که به دنبال انتقاد از بخاری، صفحه شخصی شیخ میزو از سوی عده‌ای مورد حمله سایبری واقع شده و هکرها توانستند صفحه شخصی میزو را از دسترس خارج کنند از این رو این سخنان به وی منسوب نیست.

با این حال اما شیخ میزو با حضور در برنامه‌ای ماهواره‌ای از صحت ادعایش سخن گفته و تاکید کرد که در کمال صحت و سلامت عقلی مدعی مهدویت است. به دنبال این اظهار نظر کاربران با هجوم به صحفه شخصی وی در فیس بوک، میزو را فردی دیوانه خطاب کرده و او را مجنون قدرت و درصدد کسب شهرت و سوء استفاده از دین معرفی کردند.
با افزایش هجمه‌ها علیه شیخ میزو وی با تغییر رویکرد مدعی شد که از ابتدا درصدد مطرح ساختن خود به نام مهدی منتظر نبوده است. وی با انکار وجود مهدی منتظر می‌گوید: «ادعای وجود مهدی موعود خرافات و اهانت به خدا و ادیان الهی است زیرا نه در قرآن و نه در سنت تاییدی بر این نظریه وجود ندارد.»

محکومیت شیعیان در سایه سکوت الازهر
با بررسی جوانب موضوع مشخص می‌شود که شیخ میزو بار دیگر درصدد آن بود که با مطرح ساختن ادعای مهدویت ضعف احادیث صحیح بخاری را مطرح ساخته و از تقدّس این کتاب دینی اهل سنت بکاهد اما در نهایت برای فرار از فشار افکار عمومی و عدم پاسخگویی به انتقادات عالمان دینی به جای آنکه از اصل ادعایش چشم پوشی کند کار را به جایی رساند که مساله مهمی همچون مهدویت را اساسا انکار کرد.
عجب‌تر آنکه الازهر و نهادهای وابسته به آن به جای پاسخ صحیح، شفاف و دقیق به ادعاهای شیخ میزو و بیان ضوابط و معیارهای استنباط از آیات و روایات، در موضعی کاملا منفعلانه و در اقدامی همسو با شیخ میزو، چشم بر روی حقایق موجود در کتب اهل سنت بسته و با انکار مساله مهدویت، وجود مهدی موعود را «دروغ پردازی شیعی» توصیف کرده است.
مجمع پژوهش‌های اسلامی مصر در پیامی با بیان آنکه مهدویت موضوعی است که عقل آن را تصدیق نمی‌کند ضمن مطرح ساختن ادعای میزو می‌نویسد: « مساله ظهور مهدی موعود در اندیشه اهل سنت جایگاهی ندارد. این فکر برخاسته از دیدگاه شیعیان است که کذبی بیش نیست و هیچگاه اهل سنت به این خرافات اعتقادی نداشتند.»

هرچند که شیخ میزو پرورش یافته و فارغ التحصیل مکتب و گفتمان اندیشه‌ای الازهر است اما با این وجود، سخنان وی دستاویزیی شد تا بار دیگر شیعه هراسی و انتقاد از جامعه شیعیان افزایش یابد.
علاء سعید رهبر ائتلاف دفاع از صحابه و آل البیت با هجمه شدید علیه شیعیان نیز در سخنانی مشابه گفتمان شیعی را مسئول اهانت به بخاری دانسته است. وی می‌گوید: «لابی یهودی ـ شیعی در تلاش است تا با تشکیک در اصول دین و اهانت به امامان اهل سنت از جمله امام بخاری، پایه‌ها و ارکان اسلام را متزلزل سازد. انتقاد از صحیح بخاری برخاسته از اندیشه و کتاب‌های شیعیان است.»
به نظر می‌رسد که الازهر و نهادهای متولّی امور دینی در جامعه اهل سنت بایستی با تبیین طرحی کامل و عملیاتی کردن آن راهکار مناسبی را برای برون رفت از معزل برداشت‌های سلیقه‌ای از دین ارائه کند که این مهم وظیفه‌ای دینی، اخلاقی و شرعی است که اهمال و یا کوتاهی در این امر تنها به ایجاد دوقطبی شیعه ـ سنی و اختلاف میان مسلمانان منجر خواهد شد.