ترکمن های شیعه عراق در پناه اباعبدالله

به گزارش «شیعه نیوز»، سال 2014 را می توان یکی از سال های سرنوشت ساز عراق دانست، مقطعی که در آن تکفیری های وابسته به داعش با یورش به این کشور زمینه اضمحلال بیش از پیش دولت مرکزی عراق را فراهم آوردند.

تضعیف دولت مرکزی عراق زمینه جولان بیش از پیش عناصر تروریستی وابسته به داعش و القاعده را فراهم آورد، امری که موجب آوارگی گسترده میلیون ها عراقی را فراهم آورد، در این میان این اقلیت های مذهبی و قومی بودند که بیش از سایرین آسیب دیدند، زنان ایزدی به کنیزی برده شده و مردان شان جام مرگ را نوشیدند. اقلیت شیعه ترکمن های مستقر در موصل، تلعفر و کرکوک نیز در این میان صدمات گسترده ای را پذیرا شدند، تروریست های داعش با ورود به مناطقی که در آن ترکمن ها ساکن بوده اند به قتل عام آن ها مبادرت ورزیده است.

برآورد مشخصی از جمعیت ترکمن های عراق وجود ندارد با این حال گفته می شود که آن ها قریب به 9 درصد جمعیت عراق را تشکیل می دهند. تصویر فوق ارگ کرکوک از محلات ترکمن نشین این شهر را نشان می دهد.

این روزها و در حال و هوای اربعین حسینی و برپایی موکب ها و هیات مذهبی در مسیرهای منتهی به کربلای معلی بیش از هر زمانی می توان پناه جویان و درماندگان ترکمن را که بخاطر وجود دسته جات مذهبی و نذورات مردمی در مسیرهای منتهی به این شهر استقرار یافته اند مشاهده نمود.

ترکمن ها به جز در ترکمنستان دارای اقلیت های محدودی در سه کشور سوریه، ایران و عراق می باشند. عموم ترکمن‌های عراق به زبان ترکی آذربایجانی با لهجه کرکوکی صحبت می‌کنند، از لحاظ مذهبی برخی اهل تسنن و برخی تشیع اند. از لحاظ تاریخی نیز طی قرن هفتم الی دورانی که عراق زیر سلطه امپراطوری عثمانی بود، به این کشور مهاجرت کرده‌اند. بنابراین، بسیاری از ترکمن‌های امروزی عراق فرزندان سربازان عثمانی، بازرگانان و کارمندان دولتی بودند که در دوران حکومت امپراتوری عثمانی به عراق آورده شده بودند.

ترکمن ها به مانند ایزدی ها و سایر اقوام عراقی پس از حملات تکفیری ها به محل سکونت شان بشدت آسیب دیدند. تصویر فوق اعتراض شماری از ترکمن های عراقی در شهر آمستردام هلند را نسبت به وضعیت هم قومان شان در عراق نشان می دهد.

شماری از ترکمن ها محدوده جمعیت خود را بین ۵۰۰،۰۰۰ تا بیش از ۳ میلیون برآورد می‌کنند، صرف نظر از این عدم قطعیت، به طور کلی ترک‌ها سومین گروه قومی در عراق پس از عرب ها و کردها پذیرفته شده‌اند. ترکمن ها عموما در شمال عراق و در شهرهای موصل، تلعفر، کرکوک، اربیل، آلتون کوپری و تا حدودی در بغداد مستقرند. با توجه به حضور گسترده جامعه ترکمن در شهر بزرگ کرکوک، از این شهر به عنوان قلب جامعه ترکمن عراق نام برده می شود.

قریب به نیمی از جمعیت ترکمن های عراق را شیعیان تشکیل داده و نیمی دیگر از اهل سنت اند، حملات تروریست های داعش به عراق اگرچه صدمات گسترده ای را برای تمامی اقشار عراقی در پی آورد، اما این ترکمن های شیعه نسبتا به ترکمن های سنی آسیب بیشتری دیده و طعم آوارگی را چشیدند.

 پناه جویانی که در فصل سرما و در ایام حسینی عموما در موکب ها مستقر بوده و به امرار و معاش می پردازند، شماری از آنان نیز از ابتدای اشغال سرزمین مادری شان به کمپ های سازمان ملل متحد عزیمت کرده اند، متن زیر حاصل گفتگو با تنی از چند از آوارگان ترکمن می باشد.

محمد عباس آواره ترکمن

محمد عباس متولد 1985 ( سی ساله ) در ژوئن 2014 و پس از حملات برق آسای داعش به زادگاهش (تلعفر) به همراه همسر و دو فرزندش گریخته و به جنوب عراق آمده بود. با وی به محل سکونتش که چادر نصب شده از سوی سازمان ملل متحد بود حرکت نمودیم. درون چادر فاقد کمترین امکاناتی برای حیات او، همسرش و دو کودک خردسالش بود با این حال نسبت به آینده امیدوارانه می نگریست.

محمد عباس که هم چون سایر هم تبارانش عربی را کاملا خوب صحبت می نمود از تبعیض های تحمیل شده بر اقلیت ترکمن ساکن بر عراق به ویژه در دوران حاکمیت حزب بعث سخن می راند. وی از زبان پدرانش سخن می گفت که چگونه رژیم بعثی ترکمن های عراقی را از خانه و کاشانه شان آواره نموده و در راستای تعریب (عرب سازی) آنان گام برداشته و هویت آنان را انکار می نمودند.

محل سکونت آوارگان ترکمن یا در خانه های اعراب است و یا در چادر های منتسب به سازمان ملل که فاقد کمترین امکانات است.

این مرد ترکمن عراقی از روزهای دشوار پس از آوارگی از تلعفر با گله مندی حرف زده و خود را کارگر و باربری معرفی نمود که ناگزیر است جهت تامین معیشتش گاها روزها به بغداد و یا شهرهای بزرگ سفر نماید. حین گفتگو با محمد دو فرزند خردسالش به کنار ما آمده و پس از خوش و بشی به بازی کودکانه با دوستان شان مشغول شدند. خانه محمد به مانند عمده عراقی ها در حالی که فاقد امکانات بدیهی بود، دارای ماهواره بود.

با او درباره مراسم عاشورا و اربعین گفتگو نمودیم. محمد، امام حسین را شخصیت برجسته و بی همتایی دانست که به یوم ایام عزاداری ایشان است که شرایط برای آوارگانی چون او و خانواده اش تسهیل می شود. به گفته ی محمد، اعراب در طول هفته های ماه های محرم و صفر و به احترام اهل بیت با رفتار بهتری با آوارگان و بی سرپناهان رفتار می کند.

دو کودک آواره ترکمن که در ایام سوگواری در موکب ها و در کنار خانواده شان به سر می برند.

نام قاسم سلیمانی و شماری از فرماندهان ایرانی برای این ترکمن عراقی به مانند سایر هم وطنانش بسیار آشناست. با آوردن نام سلیمانی چهره ی محمد بشاش شده و با رفتار خود رضایتش نسبت به عملکرد این سردار ایرانی را نشان می دهد. او به نقل از برخی هم تبارانش از مقاومت جانانه ایرانی ها در حمایت از ترکمن های شیعه ساکن تلعفر سخن گفت، با این حال نسبت به علمکرد نیروهای مسلح عراق گله مند بود، او از عدم انگیزه کافی در میان ارتش عراق و برخی جمعیت های عرب در دفاع از کشورشان در برابر حملات داعش سخن گفت.

با وجود سواد اندک محمد سطح تحلیلش نسبت به تحولات منطقه قابل توجه بود. او رهبری انقلاب ایران را بارها ستایش نموده و با دگرگونی چهره و حرف زدن دست و پا شکسته تلاش می نمود ارادت قلبی اش به ایشان را به ما ایرانیان نشان دهد. محمد ایرانیان را امید شیعیان ترکمن دانسته و نسبت به موفقیت ایران در معادلات ضد داعش ابراز امیدواری می نمود. از او در رابطه با ذهنیتش درباره رجب طیب اردوغان پرسیدیم. رهبران ترکیه همواره علاوه بر هدایت جامعه خود مدعی رهبری ترک های جهان می باشند، به گفته ی آنان از ترکستان شرقی (شرق چین) تا بالکان را جوامع ترک تشکیل داده، لذا نسبت به اقدامات نامناسب دولت های مختلف نسبت به ترک ها ( اعم از ایغورها، ازبک ها، تاتارها، آذری ها، ترکمن ها و...) حساسیت به خرج می دهند، شماری از این اقشار نیز ذهنیت مثبتی به رهبران حاکم بر آنکارا دارند، با این حال محمد در واکنش به سوال ما با چهره ای بر افروخته نفرت خود را از اردوغان و سیاست های اعمال نمود. او اردوغان را بیش از داعش در رابطه با آوارگی اش مقصر دانسته و وی را به اتخاذ جنگ مذهبی میان ترکمن های سنی و شیعه در عراق متهم نمود.

در حال گفتگو با این مرد ترکمن بودیم که ناگهان وی با اشاره به فردی که پرچم حزب الله لبنان را بر دست داشت و پیاده به سوی کربلا در حرکت بود با زبان بی زبانی به تمجید از سید حسن نصرالله پرداخت. او مقاومت لبنان را ستود و اظهار داشت که سید حسن با تمامی رهبران عرب متفاوت بوده و مردی شجاع می باشد.

حسین عبدالله یکی دیگر از ترکمن هایی بود که به گفتگو با ما پرداخت، او که 50 سال سن دارد ساکن شهر اشغال شده موصل می باشد. حسین با چهار فرزند و همسرش آواره شده با این حال هم چنان در خدمت دولت عراق است. او که سابقه 25 سال خدمت در وزارت کشور عراق را دارد با نشان دادن کارت شناسایی اش به ما گفت که در امور امنیتی هم چنان مشغول فعالیت بوده و به مقابله با عناصر مخرب در سطح جامعه عراق می پردازد.

حسین که خانه و کاشانه اش را از دست داده و در کنار سایر آوارگان در مسیر میان نجف تا کربلا زندگی می کند به شدت از فضای حاکم بر عراق در طول دهه های اخیر منتقد بوده و ترکمن ها را مظلوم ترین قوم سرزمین مادری اش می نامد. به گفته ی او صدام حسین به شدت به پاک سازی نژادی ترکمن ها مبادرت ورزیده و از زمان سقوط حکومت بعثی نیز به دلیل استقرار ترکمن ها در مناطق حائل میان اعراب و کردها، مدام از سوی دو قوم یاد شده مورد ظلم واقع شده اند.

این کارمند وزارت کشور عراق حسین عبدالله به همراه کودکانش شب ها را در کنار آتش می گذراند.

حسین که به همراه چند عرب دیگر (خادمین زوار) در گرداگرد آتشی بر افروخته ناشی از سرما حلقه زده اظهار داشت که تمامی شب های سرد را در کنار این آتش گذرانده است. او با اشاره به دو کودکی که در کنارش بودند آن ها را علی و زینب فرزندانش نامید که در کنار پدر حضور داشتند و در آن فضای سرد و نسبتا آلوده به شیطنت های کودکانه خود می پرداختند. حسین زندگی خود و خانواده اش را در مقطع حد فاصل عاشورا تا رحلت پیامبر متفاوت توصیف کرده و از حضور خود در اماکن مذهبی و هم چنین برخورد محبت آمیز دوست داران اهل بیت در عراق در محرم و صفر سخن می گفت. به گفته ی او وضعیت معیشتی اش به برکت مراسم های ابا عبدالله در این روزها کمتر به مخاطره می افتد.

او که گویا از مصاحبه یک خبرنگار ایرانی با خود و گرفتن عکس های متعدد خوشحال به نظر می رسید مدام به تمجید از ایران و سیاست هایش در عراق می پرداخت و ایرانیان را یگانه دوست دولت و مردم عراق می دانست. با این حال و در ادامه گفتگو به وجود سرشار غم در وجودش اعتراف نمود. حسین با حالتی بغض آلود از روزی سخن گفت که تکفیری ها وارد موصل شدند، روزی که خواهر، برادر و مادرش به دست آنان کشته شده و از سرنوشت شماری از خویشانش نامطلع است. حسین آن روز را وحشتناک توصیف کرده و اظهار داشت همگی پس از حضور عناصر داعش در موصل سوار بر تویوتا به مناطق امن گریخته اند. فرار آن ها در شرایطی بوده که خانواده عمویش که در چند صد متری شان می زیسته مجالی برای گریختن نیافته است.

از او درباره رسیدگی سازمان های بین المللی و حقوق بشری از وضعیت آوارگان پرسیدیم. مرد ترکمن با لبخندی تلخ این قبیل مساعدت ها را هیچ عنوان کرده و اظهار داشته نهایت حمایت های انسان دوستانه به اعطای چادر جهت سکونت خلاصه شده است. او از بیماری فرزندش سخن گفت که به دلیل عدم وضعیت مالی مناسب و فقدان حمایت از سوی دولت و سازمان های بین المللی تا کنون موفق به رفع آن نشده است.

حسین اما نسبت به سرنوشت شیعیان و ترکمن ها امیدوار است. او آینده عراق و منطقه را از آن شیعیان دانسته و با لعن و نفرین بر حکام سعودی از نابودی شان در آینده ای نزدیک خبر می دهد. نظر ترکمن ها را در رابطه با مرجعیت شیعی پرسیدیم و با اشاره به تصاویری که در مسیرهای پیاده روی وجود داشت به تمجید از خاندان صدر، حکیم، مقام معظم رهبری و آیت الله سیستانی پرداخت و اظهار داشت ترکمن های شیعه فارغ از برخی تعصب های بی جای قومی صادقانه و عاشقانه اهل بیت و علمای اسلام را دوست دارند. او به فتوای مرجعیت شیعه پس از حملات داعش به عراق اشاره کرده و آن را مانعی جهت نفوذ بیش از پیش تکفیری ها در عراق می داند.

از حسین در پایان خواستیم که نظر پایانی خود را بدهد. وی با چهره ای بغض گرفته و صادقانه اظهار داشت که از اباعبدالله خواسته ام که اربعین سال دیگر در موصل و در کنار خانواده و خویشانم باشم، امری که در صورت همت تمامی عراقی ها جهت مجاهدت علیه داعش و به فضل خدا دور از دسترس نمی باشد. او گفت ترکمن های آواره با وجود بی سرپناهی و عدم درآمد مالی در طول هفته های منتهی به اربعین حسینی به هر طریق ممکن در این مناسبت مشارکت جسته و از هیچ اقدامی دریغ نورزیده اند.


انتهای پیام/654