حضور زنان عربستان در سیاست چرا مشارکت پایین بود؟

به گزارش «شیعه نیوز»، برای اولین بار در تاریخ عربستان سعودی، زنان اجازه کار کردن در بیرون و رای دادن پیدا کردند. این یک گام چشمگیر و رو به جلو در جامعه مرد سالار و محافظه کار عربستان به شمار می رود اما چنانکه ملاحظه شد در انتخابات اخیر تنها تعدادی اندک از زنان برای رای دادن در انتخابات آتی شهرداری ها ثبت نام کردند. زنان و فعالان حقوق بشر درباره این مشارکت پایین به موانع متعددی اشاره می کنند که جلودار مشارکت مدنی و مستقل زنان است. از جمله ممنوعیت رانندگی و فقدان مدارک و اسناد شخصی. جالب اینکه بسیاری از زنان نمی دانستند برای گرفتن برگه های ثبت نام باید به کجا مراجعه کنند.

در مرحله آماده سازی برای انتخابات شهرداری ها که قرار است در ۱۲ دسامبر  (شنبه ۲۱ آذر) برگزار شود، مقامات سعودی برای نخستین بار به زنان اجازه دادند هم حق رای داشته باشند و هم به عنوان نامزد بر کرسی های شوراهای محل بنشینند. از سه هفته پیش ثبت نام برای انتخاب ۲۱۰۰ عضو از مجموع ۲۸۴ شورا آغاز شد.

مقامات عربستان حتی یک سوم از ۱۲۶۳ مرکز ثبت نام را به طور خاص به زنان اختصاص دادند. ملک سلمان هم از رای دادن زنان حمایت کرد و خاطر نشان نمود که این ابتکار عمل مرحوم ملک عبدالله بن عبدالعزیز بوده است. ملک سلمان در رسانه های دولتی زنان را یک شریک مهم در توسعه پایدار کشور معرفی کرد.

از آنجا که شوراها عمدتا از سوی شهرداری و محله ها تکمیل می شود و یک سوم اعضای آنها انتصابی هستند، به نظر این یک اقدام نمادین می رسد اما از آنجا که اعضای پارلمان عربستان (شورای حکومتی) توسط پادشاه تعیین می شوند، انتخاب اعضای شورای شهر در واقع بالاترین نهاد انتخاباتی در عربستان به شمار می رود. با اینکه عبدالله ۳۰ زن را در شورا ی حکومتی منصوب کرد و زنان موقعیت خود را در اتاق بازرگانی جده نیز حفظ کرده اند، اما تاکنون هیچ زنی در عربستان به صورت انتخابی مقامی نگرفته است.

با وجود حمایت های دولتی و کارگاه های آموزشی در سطح کشور، گزارش های رسانه ای نشان می دهد تنها ۷۰ زن برای شرکت در این انتخابات ثبت نام کرده اند. زنان از شانس بیشتری برای جمع آوری رای برخورداند. برآوردهای غیررسمی در سانه ها حاکی از آن بود که مشارکت زنان کمتر از ۵ درصد بوده است. بر اساس گزارش الجزیره در کل منطقه لیبرال نشین شهر جده تنها یک نفر زن ثبت نام کرد. به گزارش رسانه های محلی در اولین روز ثبت نام  در شهر مدینه جمعا پنج نفر زن ثبت نام کردند.

مشکل تدارکات

فعالان زن در عربستان، عدم آگاهی عمومی را یکی از دلایل این استقبال اندک می دانند.  آنها می گویند اطلاع رسانی و تبلیغات عمومی، تنها چند هفته قبل از ثبت نام شروع شد. مراکز ثبت نام در مدارس دخترانه قرار داشت  که غالبا از خانه ها دور بوده و باعث سردرگمی شده است. بسمه السیوفی، یکی از بنیان گذاران ابتکار "جنبش شهر من »  است. جنبش شهر من یک تشکل سیاسی و مردمی است که به دنبال کنار گذاشتن زنان از انتخابات شهرداری ها در سال ۲۰۱۱ تشکیل شد. او می گوید: بسیاری از مکان های ثبت نام نامعلوم بود و آدرس گیج کننده ای داشت، مردم نمی دانستند این مکان ها در چه منطقه ای قرار دارد  تا چه برسد به  اینکه بخواهند مدرسه مشخصی را پیدا کنند. او می افزاید : این عدم آگاهی تبدیل به یک مانع بزرگ شده بود. یکی دیگر از موانع فقدان شناسنامه بود. بر اساس قوانین حاکم بر انتخابات در عربستان هر کس باید کارت شناسایی ملی خود را داشته باشد. این درحالیست که بسیاری از زنان در عربستان کارت شناسایی شخصی ندارند و اغلب در گذشته از کارت شناسایی واحد خانوادگی استفاده می کردند.

ممنوعیت رانندگی زنان، حق وتویی برای مردان

هنوز شاید یکی از بزرگ ترین موانع برای آوردن زنان عربستان به عرصه های اجتماعی و سیاسی همان مساله رانندگی آنان باشد. دیدبان حقوق بشر ضمن آنکه اصلاح قوانین انتخابات را به عنوان یک شروع و پیامی مهم در جامعه عربستان توصیف و از آن استقبال کرد، اما در عین حال به محدودت های حرکت زنان در این کشور اشاره نمود که تاحد زیادی موجب شده تا این گام ها به صورت نمادین جلوه کند. زنان عربستان از رانندگی منع شده اند و در مکان های عمومی باید حتما با یک مرد تردد کنند.

به گفته آدام کوگل، پژوهشگر حوزه حقوق بشر عربستان : "تنها زنانی می توانند رای دهند که یک قیم مرد داشته باشند که راضی به رای دادن آنها باشد و آنها را پای صندوق ببرد ” وی می افزاید : "این یک مشکل ساختاری بزرگی است که در همه حوزه ها خودش را نشان می دهد. ”

ممنوعیت رانندگی زنان عربستان، که توسط نهادهای دینی محافظه کار اعمال می شود، تلاش های دولت قبلی و کل خانواده سلطنتی را برای کشاندن زنان به بازار کار و ایفای نقش فعال تر در زندگی عمومی  تاکنون خنثی کرده است. این ممنوعیت حتی قدرت رای دادن را از زنان پایتخت عربستان هم گرفته است. زیرا ترافیک و راه بندان های شبانه در ریاض  موجب شد تا همسران از رساندن  زنانشان به مراکز رای گیری خودداری کنند.

به گفته خانم ام هاشم که نمی خواهد نام کاملش را فاش کند : "مراکز ثبت نام دور بود و در ضمن من اول باید برای شناسنامه ام اقدام می کردم ” وی در ادامه اشاره می کند که :”  مشکل فقط زمان و حمل و نقل نیست بلکه بسیاری از دوستان من از مشارکت در این انتخابات صرف نظر کردند.”

گامی مثبت، هرچند کوچک

قدرت شورا های محلی کمی افزایش یافته و مستقیما از سوی وزارت امور شهری و روستایی حمایت می شود، با این حال زنان می گویند لزومی ندارد برای بدست آوردن یک موقعیت کم ارزش هیجان زده شوند. بسمه السیوفی می گوید : "بعضی از مردم به خصوص زنان بر این باورند که انتخابات شهرداری تغییری در شرایط زندگی شان ایجاد نمی کند”. بعضی از زنان قرار است هفته بعد برای ثبت نام مراجعه کنند. آنها می گویند مهم نیست که سرانجام این کار چه می شود مهم این است که توانسته اند شکافی را به وجود آورند و این یک پیروزی مهم خواهد بود. السیوفی می گوید: "این یک گام بسیار مثبت است هرچند کوچک. چون حتی اگر یک زن سعودی به شورای شهر راه پیدا کند یک پیروزی خواهد بود.”

انتهای پیام/ 852