آیا پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) بعد از فتح مکه، هنگامی که تصاویر داخل کعبه را از بین می‌بردند، به تصاویر حضرت عیسی( علیه السلام ) و حضرت مریم( سلام الله علیها ) کاری نداشتند؟

شیعه نیوز:
پرسش
سلام علیکم. گفته می شود پیامبر در هنگام فتح مکه داخل کعبه را که از تصاویر پاک می فرمودند به تصویر حضرت عیسی ع و حضرت مریم که رسیدند دست گذاشتند و فرمودند اینها را پاک نکنید این مطلب صحت دارد؟
پاسخ اجمالی
در روایات شیعی به این موضوع اشاره‌ای نشده است، اما «ازرقى»(متوفای 250ق) در کتاب «أخبار مکة و ما جاء فیها من الآثار» - که احتمالاً قدیمی‌ترین کتاب در دسترسی است که ویژه اخبار مکه نگاشته شده است- در باب «ما جاء فی ذکر بناء قریش الکعبة فی الجاهلیة» روایاتی را نقل کرده است که: در کعبه تصویرها و تمثال‌هایى وجود داشت؛ از جمله تمثال حضرت عیسى( علیه السلام ) و مادرش حضرت مریم( سلام الله علیها ) که عیسی در دامن مادر نشسته بود.[1] وضع کعبه بدین صورت بود تا این‌که سرانجام رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) در سال فتح مکه؛ یعنى سال هشتم هجرى، به مکه وارد گردیدند و دستور دادند که کلیه بت‌هاى موجود در کعبه منهدم گردد. رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) هنگامى که به درون کعبه وارد شدند، پس از دیدن عکس‌ها، دستور دادند آن عکس‌ها را محو کنند. مگر تصویر حضرت عیسى( علیه السلام ) و مادرش حضرت مریم( سلام الله علیها ) که دست گذاشتند و فرمودند اینها را پاک نکنید و تصاویرشان در کعبه باقى ماند. تا این‌که در دوران خلافت عمر بن خطاب از بین رفت‏.[2]
در یکی از این روایات چنین آمده است: زنى از غسان به هنگام حج اعراب به مکه آمد وقتى تصویر مریم را در کعبه دید گفت: پدر و مادرم فداى تو باد، به درستى که تو عرب هستى، لذا رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) به محو تمامى تصاویر امر کردند، مگر تصاویر حضرت مریم( سلام الله علیها ) و حضرت عیسى( علیه السلام ).[3]
ممکن است گفته شود که چرا تماثیل حضرت عیسی( علیه السلام ) و مریم( سلام الله علیها ) در کعبه آویزان بوده با این‌که کعبه در آن زمان جایگاه بت‌ها شده بود؟
در پاسخ باید گفت: از جمله علت‌هایی که اعراب جاهلی بت‌ها را در کعبه قرار می‌دادند، این بود که بت‌ها را به عنوان شفیعان خود می‌دانستند تا به درگاه الهی برای آنها شفاعت کنند و در واقع، بت‌ها الهه‌هایی برای آنان و واسطه‌هایی بین خدا و مردم بودند. با این منطق و استدلال، بعید نیست که تمثال حضرت عیسی و مریم نیز در کعبه بوده باشند؛ زیرا شاید مسیحیان آن سرزمین نیز با استدلالی مشابه می‌خواستند به وسیله آن تمثال‌ها به خدا برسند و این نوع استدلال هم با منطق اعراب جاهلی منافاتی نداشت تا مانع آنان شوند. به هر حال بر فرض پذیرش این نقل تاریخی مشخص می‌شود که کعبه نزد مسیحیان - دست کم برای عده‌ای که با حجاز در ارتباط بودند - دارای ارج و منزلتی رفیع بوده است.

[1]. ازرقى، محمد بن عبد الله، أخبار مکة و ما جاء فیها من الآثار، محقق، ملحس، رشدى صالح‏، ج ‏1، ص 167، بیروت، دار الأندلس، چاپ اول، 1416ق.
[2]. همان، ص 168 – 169.
[3]. همان، ص 169.

T