شیعه نیوز:
پرسش
طلحة بن مُصَرِّف کیست؟ آیا شیعه بود؟
پاسخ اجمالی
طلحة بن مصرّف بن عمرو بن کعب بن جحدب،[1] که با کنیه‌‌های ابوعبدالله،[2] و أبومحمد،[3] نیز شناخته می‌شد، از قبیله همدان بود. وی فردی ثقه، صالح و عابد،[4] و از قاریان برجسته شهر کوفه بود که به «سیّد القُرَّاء» شهرت داشت،[5] اما به دلیل تمایل نداشتن به اشتهار، مردم را در زمینه قرائت به اعمش ارجاع می‌داد.[6] او در سال 112 هجری از دنیا رفت.[7]
برخی قرائن و شواهد حاکی از آن است که وی عثمان را بر امام علی( علیه السلام ) برتری می‌داد؛[8] و در همین راستا گزارش شده است که ابراهیم بن مالک اشتر نخعی او را به همین جهت مورد لعن قرار داد.[9]
اما در طرف مقابل، نشانه‌هایی از تمایل او به اهل‌بیت( علیه السلام ) نیز وجود دارد:
1. از او نقل است که می‌گفت: «کینه‌داشتن نسبت به بنی هاشم از نشانه‌های نفاق است».[10]
2. همچنین او گزارشی را نقل می‌کند که بر اساس آن، امام علی( علیه السلام ) در میدان کنار مسجد کوفه از حاضران خواست که هر که این کلام پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ): «مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلَاهُ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ» را شنید، گواهی دهد؛ و چندین نفر هم گواهی دادند».[11] اصل نقل چنین حدیثی توسط او می‌تواند نشانگر تمایل درونی‌اش به امام علی( علیه السلام ) باشد.
3 . ابن ابی الحدید به نقل از صحیح بخاری و مسلم، گزارش ذیل را نقل می‌کند:
طلحه می‌گوید که از عبدالله بن أبی أوفی پرسیدم: آیا پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) وصیتی کرده بود؟! او پاسخ منفی داد. دوباره پرسیدم: با آن‌که حضرتشان به مردم توصیه می‌کرد که وصیت کنند، چگونه می‌توان تصور کرد که خودشان وصیتی نکرده باشند؟! او پاسخ داد که قرآن وصیت پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) بود. [12]
این گزارش نیز نشانگر آن است که با طرح پرسش‌هایی از این دست، تلاش داشت تا جریانی که منکر وصیت پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) بودند را به چالش بکشد.
در پایان باید گفت که جو حاکم بر آن دوران به گونه‌ای بود که با مشاهده یکی دو رفتار و گفتار بسیاری از افراد، نمی‌توان در مورد اعتقادات قلبی آنان به نتیجه قطعی رسید.
[1]. ابن سعد کاتب واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ج 6، ص 308، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، 1418ق.
[2]. همان.
[3]. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، تحقیق، تدمری، عمر عبد السلام، ج 7، ص 386، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ دوم، 1409ق.
[4]. ابن جوزی، عبد الرحمن بن علی، المنتظم، محقق، عطا، محمد عبد القادر، عطا، مصطفی عبد القادر، ج 7، ص 154، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1412ق.
[5]. زرکلی، خیر الدین، الاعلام، ج 3، ص 147، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ هشتم، 1989م.
[6]. الطبقات الکبرى،ج 6، ص 308.
[7]. ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، المعارف، ص 529، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، چاپ دوم، 1992م.
[8]. تاریخ الإسلام، ج 7، ص 388.
[9]. ابو الصلاح الحلبی، تقی بن نجم، تقریب المعارف، محقق، مصحح، تبریزیان(الحسون)، فارس، ص 296، قم، الهادی، چاپ اول، 1404ق.
[10]. محب الدین طبری، أحمد بن عبد الله، ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی ع، ج 1، ص 66، قاهره، مکتبة القدسی، 1356 ق.
[11]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، الامالی، ص 334، قم، دار الثقافة، چاپ اول، 1414ق.
[12]. ابن أبی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج 2، ص 53، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، 1404 ق.
T