شیعه نیوز:
پرسش
بر اساس تعالیم قرآن شرک بدترین گناهان شمرده می‌شود، و در (سوره 4 آیه 48، 116) میگوید خدا شرک را نمی‌بخشد! ابراهیم( علیه السلام ) با پرستش ماه و خورشید و ستاره به عنوان خدایش دچار شرک می‌شود:(سوره 6 آیه 76-78)، اما مسلمانان فکر می‌کنند که پیامبران گناه نمی‌کنند. آیا الله شرک را می‌بخشد؟
پاسخ اجمالی
1. بر اساس اعتقاد شیعیان، این گفتار حضرت ابراهیم( علیه السلام ) نشانگر اعتقاد واقعی ایشان نبوده، بلکه برای بیدار کردن وجدان‌های خفته مشرکان بوده است.
چنان‌که در روایتی منقول از امام رضا( علیه السلام ) در جواب مأمون به همین مطلب به شرح زیر تصریح شده است:
«مأمون از امام رضا( علیه السلام ) پرسید، یا بن رسول الله( صلی الله علیه و آله و سلم ) آیا از گفتار تو این نیست که پیامبران خدا معصوماند؟ فرمود بلى. راوى میگوید پس آن‌حضرت را از چند آیه از قرآن سؤال نمود و در میان آنچه از او سؤال کرد این بود؛ مرا خبر ده از شرح قول خداى عز و جل در مورد ابراهیم( علیه السلام ) که فرمود: «فَلَمَّا جَنَّ عَلَیْهِ اللَّیْلُ رَأى کَوْکَباً قالَ هذا رَبِّی»؛[1] پس چون درآمد بر او شب و تاریکى همه زمین را پوشید ستاره درخشانى را دید گفت که این پروردگار من است.
امام رضا( علیه السلام ) فرمود که ابراهیم( علیه السلام ) در میان سه گروه از مردم قرار گرفته بود. یک گروه ناهید را می‌پرستیدند، دسته‌ای ماه را می‌پرستیدند و عده‌ای دیگر آفتاب را پرستش می‌نمودند. و این زمانی بود که از غارى که در آن پنهان شده بود بیرون آمده بود. پس چون شب شد و تاریکى او را پوشید، ستاره ناهید را دید و گفت این پروردگار من است؟ بر وجه انکار و استخبار؛ یعنى طلب خبر و آگاهى که او را به حقیقت آن خبر دهند، نه بر وجه اقرار و اخبار. پس آن هنگام که آن ستاره غروب نمود، گفت من فروروندگان را دوست نمی‌دارم؛ زیرا فرو رفتن از صفات چیزى است که حادث شده و دیگرى او را پدید آورده نه از صفات قدیم که همیشه بوده، بیآنکه کسى او را به وجود آورده باشد. آن هنگام که ماه را در حال طلوع دید گفت این پروردگار من است؟ بر وجه انکار و استخبار، و آن هنگام که فرو رفت و روى به غروب نهاد که از دائره نصف النهار به جانب مغرب میل کرد، گفت هر آینه اگر پروردگارم مرا هدایت نکند و بر وجه لطف و توفیق راه راست به من ننماید، البته از گروه گمراهان خواهم بود. و هنگامی که صبح شد و آفتاب را در حال طلوع دید گفت این پروردگار من است، این بزرگ‌تر است از ناهید و ماه و این سخن را بر وجه انکار و استخبار گفت، نه به طور اخبار و اقرار به طریقى که گذشت. و هنگامی که آفتاب غروب کرد، ابراهیم( علیه السلام ) به آن سه گروه(پرستندگان ناهید و ماه و آفتاب) گفت: «یا قَوْمِ إِنِّی بَرِیءٌ مِمَّا تُشْرِکُونَ إِنِّی وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ حَنِیفاً وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ»؛[2] اى قوم من از شریک‌هایى که شما (براى خدا) مىسازید، بیزارم! من روى خود را به سوى کسى کردم که آسمان‌ها و زمین را آفریده، من در ایمان خود خالصم و از مشرکان نیستم.
و جز این نیست که ابراهیم به آنچه گفت خواست که بطلان دین‌شان را براى آنها ظاهر و بیان کند و برایشان ثابت شود که پرستش براى آنچه که صفت ناهید و ماه و آفتاب را دارند، درست نیست. و پرستش تنها براى آفریننده آنها و آفریننده آسمان‌ها و زمین است. آنچه ابراهیم به واسطه آن بر قومش حجت آورد و استدلال کرد، چیزی است که خداى عز و جل آن‌را به او الهام نموده بود، چنان‌که خداى عز و جل فرمود: «وَ تِلْکَ حُجَّتُنا آتَیْناها إِبْراهِیمَ عَلى قَوْمِهِ»؛[3] و این حجت مذکوره حجت و برهان ما است که آن‌را به ابراهیم عطاء نمودیم تا به سبب آن بر گروه خویش حجت آورد. پس مأمون گفت براى خدا است نیکى و فراوانی خیر و نفع تو ای پسر رسول خدا».[4]
[1]. انعام، 76.
[2]. انعام، 78 – 79.
[3]. انعام، 83.
[4]. شیخ صدوق، التوحید، محقق، مصحح، حسینی، هاشم، ص 74 – 75، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1398ق.
آیات مرتبط
سوره النساء (48) : إِنَّ اللَّهَ لَا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِكَ لِمَنْ يَشَاءُ ۚ وَمَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدِ افْتَرَىٰ إِثْمًا عَظِيمًا
سوره النساء (116) : إِنَّ اللَّهَ لَا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِكَ لِمَنْ يَشَاءُ ۚ وَمَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا بَعِيدًا
سوره النساء (153) : يَسْأَلُكَ أَهْلُ الْكِتَابِ أَنْ تُنَزِّلَ عَلَيْهِمْ كِتَابًا مِنَ السَّمَاءِ ۚ فَقَدْ سَأَلُوا مُوسَىٰ أَكْبَرَ مِنْ ذَٰلِكَ فَقَالُوا أَرِنَا اللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ ۚ ثُمَّ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْهُمُ الْبَيِّنَاتُ فَعَفَوْنَا عَنْ ذَٰلِكَ ۚ وَآتَيْنَا مُوسَىٰ سُلْطَانًا مُبِينًا
سوره الأنعام (76) : فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ رَأَىٰ كَوْكَبًا ۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّي ۖ فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الْآفِلِينَ
سوره الأنعام (77) : فَلَمَّا رَأَى الْقَمَرَ بَازِغًا قَالَ هَٰذَا رَبِّي ۖ فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَئِنْ لَمْ يَهْدِنِي رَبِّي لَأَكُونَنَّ مِنَ الْقَوْمِ الضَّالِّينَ
سوره الأنعام (78) : فَلَمَّا رَأَى الشَّمْسَ بَازِغَةً قَالَ هَٰذَا رَبِّي هَٰذَا أَكْبَرُ ۖ فَلَمَّا أَفَلَتْ قَالَ يَا قَوْمِ إِنِّي بَرِيءٌ مِمَّا تُشْرِكُونَ
سوره الأنعام (83) : وَتِلْكَ حُجَّتُنَا آتَيْنَاهَا إِبْرَاهِيمَ عَلَىٰ قَوْمِهِ ۚ نَرْفَعُ دَرَجَاتٍ مَنْ نَشَاءُ ۗ إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَلِيمٌ
T