گزارش نیویورک تایمز از مهرورزی شیعیان در آرامستان کرونای عراق

به گزارش «شیعه نیوز»، درحالی که با شیوع کرونا بسیاری از قبرستان‌های عراق از دفن اموات کرونایی سر باز زدند، آرامستان جدید دارالسلام نجف که با حمایت آیت‌الله سیستانی و با مدیریت شیعیان این کشور تأسیس شده، با پذیرش قربانیان کرونایی از همه ادیان و مذاهب صحنه‌ای از مهرورزی را در روزهای حزن و اندوه خانواده‌ها به نمایش گذاشته است.

 نیویورک تایمز، هیچ نشانه و راهنمایی برای نشان دادن مسیر آرامستان جدید «وادی السلام» یا به قول عراقی‌ها «قبرستان کرونا» وجود ندارد، اما پیدا کردن آن کار سختی نیست. فقط کافی است ماشین‌ها را دنبال کنید. این تنها مقصدی است که در این جاده ناهموار صحرایی طی می‌شود.

چند ماه پیش کلنگ افتتاح این قبرستان در جنوب عراق زده شد و در حال حاضر بیش از ۳۲۰۰ قبر در آن وجود دارد. قبرکَن‌ها هر شب برای ایجاد قبرهای جدید، خاک شنی این قبرستان را حفر می‌کنند.

علی رضی، ۴۹ ساله از ناصریه در حالی که در کنار اتومبیل خود مقابل ورودی قبرستان ایستاده بود گفت: ما منتظر مادر خود هستیم. او دو روز پیش درگذشت، اما اکنون به خاطر کرونا نمی‌توانیم او را تشییع کنیم و برای انتقال او باید منتظر آمبولانس باشیم. برخی از آداب و رسوم را باید انجام دهیم، اما با وجود کرونا حتی نمی‌توانیم بدن او را لمس کنیم.

قبل از شیوع کرونا، شیعیان فارغ از اینکه از کجای عراق باشند، تابوت را بر روی شانه‌های خود در اطراف حرم امام علی(ع) در شهر زیارتی نجف می‌گرداندند و خارج از درهای حرم، نماز میت می‌خواندند. سپس تابوت را برای دفن به گورستان وادی‌السلام، یکی از بزرگترین و قدیمی‌ترین قبرستان‌های جهان، می‌بردند. اهل تسنن هم معمولاً مراسم تشییع جنازه را نزدیک خانه برگزار و سپس میت را به قبرستان نزدیک محل زندگی خود منتقل می‌کردند.

رضی و سایر افرادی که عزیزانشان در قبرستان جدید وادی‌السلام به خاک سپرده شده‌اند، همه این آداب اساسی را باید فراموش کنند و این باعث تأسف است. آنها نتوانستند آخرین کار خیر ممکن یعنی بدرقه متوفی با آداب و رسوم اسلامی را برای عزیزان خود به جا بیاورند.

ما به جای شما دعا می‌کنیم

توفیق مهدی، روحانی اهل نجف، که برای آرامش دادن به خانواده‌ها اینجا حضور دارد، گفت: آنها اقوام خود را به روش معمول به خاک نمی‌سپارند و این بسیار ناراحت‌کننده است. نقش ما این است که از غم و اندوه آنها بکاهیم و بگوییم که نگران نباشید. این همه‌گیری اتفاق افتاده است و شما نمی‌توانید مانند گذشته به آنها نزدیک باشید اما ما برای آنها دعا می‌کنیم.

داستان چگونگی ساخت این گورستان زمانی آغاز شد که اولین بیمار کرونایی در ماه مارس (اسفند گذشته) در بغداد درگذشت. مقامات دینی و بهداشتی به ناقل بودن متوفی نگران بودند و می‌ترسیدند که لمس بدن او باعث شیوع کرونا شود. قبرستان‌ها هم از پذیرش درگذشتگان کرونایی خودداری می‌کردند، زیرا افرادی که بستگانشان به علت کرونا از دنیا نرفته بودند، از دفن شدن اموات خود در کنار متوفی کرونایی احساس بدی داشتند. در حالی که دانشمندان اثبات نکرده‌اند که ویروس در بدن فرد درگذشته بر اثر کرونا تا چه مدت زنده می‌ماند. آنها معتقدند که ممکن است تا چند ساعت روی مواد استفاده شده در کفن و وسایل حمل اجساد باقی بماند.

بی‌مهری به اجساد کرونایی؛ انگیزه احداث آرامستان اختصاصی

شیخ طاهر الخاقانی، رئیس لشکر رزمی امام علی(ع)، که برای مبارزه با داعش تشکیل شده است، گفت: من صحنه‌هایی را از تلویزیون دیدم که هفت یا هشت جسد کرونایی به بیرون سردخانه بیمارستان انداخته شده و آنها را در آنجا رها کرده بودند.

الخاقانی فکر کرد که راه حل این مسئله، یک قبرستان جدید مختص کسانی است که در اثر بیماری کرونا جان خود را از دست می‌دهند. وی با استاندار نجف و آیت‌الله سیستانی و رئیس سازمان اوقاف شیعیان عراق مشورت کرد. ظرف چند روز، آنها یک زمین ۱۵۰۰ هکتاری را در ۲۰ مایلی شهر نجف برای خاکسپاری این اموات اختصاص دادند. لشکر رزمی امام علی(ع) داوطلب اداره این قبرستان شد. تیم‌های پزشکی وابسته به آن، وظیفه پذیرش اموات، ضدعفونی اجساد و غسل آن‌ها و سایر نیروها نیز مسئولیت حفر قبر و دفن اموات را به عهده گرفتند. حضور خانواد‌ها ۱۰ روز پس از خاکسپاری مجاز است. گرچه این قبرستان توسط شیعیان اداره می‌شود اما به دستور آیت‌الله سیستانی این آرامستان، همه اموات فارغ از دین و مذهب آن‌ها را می‌پذیرد و دفن اموات رایگان است.

محمد قاسم، کشاورز عراقی اهل حومه بغداد گفت: کسانی که گورها را حفر می‌کنند، اموات را غسل می‌دهند و بر آنها نماز می‌خوانند «فرشتگان انسان‌نما» هستند. آنها نجیب‌ترین افرادی‌اند که تاکنون دیده‌ام.

برای «آری ساهاک دیرتال»، مسیحی ارمنی ۳۳ ساله، که دفن پدرش هنوز برایش دردناک است، گفت: من بلافاصله به کلیسای ارتدوکس بغداد رفتم، زیرا می‌دانستم پدرم می‌خواهد آنجا دفن شود. اما مسئولان با کمال تعجب گفتند از پذیرش او معذورند. آنها او را به قبرستان وادی‌السلام راهنمایی کردند. در راه او با عصبانیت تماس می‌گرفت تا بفهمد چه دعاهایی را باید بخواند. او می‌گوید هنوز از اینکه هیچ كسی از كلیسای ارتدكس همراه او نیامده دلخور است. روحانیون مسئول گورستان از او استقبال کردند و به او گفتند پدرش را می‌تواند هر جایی که بخواهد دفن کند. من فقط گفتم، می‌خواهم كه مزار پدرم از بقیه دور باشد و او یك كیلومتر دورتر از قبور مسلمانان دفن شد و مسئولان شیعه تمام تلاش خود را برای تدفین پدرش انجام دادند.

برای اهل تسنن این آیین‌ها آشنا‌تر و بنابراین وداع با اموات راحت‌تر است. صدها متوفی اهل سنت در اینجا دفن شده‌اند. اما خاکسپاری دور از خانه هنوز هم سخت است. گورستان اصلی اهل سنت در بغداد جسد پدر «مرتضی احمد جاسمین» را، که همه اعضای خانواده در آنجا دفن شده‌اند، نمی‌پذیرد.

وی می‌گوید: در تمام طول رانندگی به سمت قبرستان جدید وادی‌السلام، با روح پدرم صحبت می‌کردم و به او می‌گفتم لطفاً مرا ببخش که نتوانستم وصیتت را انجام دهم و تو را در کنار خانواده به خاک بسپارم. اما پس از ورود به قبرستان وادی‌السلام، تمام خستگی و عصبانیت من از بین رفت، زیرا آرامگاهی معمولی پیدا کردم که هر زمان بخواهم می‌توانم به زیارت قبر او بروم. احساس آرامش زیادی کردم و با خودم گفتم که خدا پدرم را دوست دارد که این مکان را برای دفن او انتخاب کرده است.

با غروب خورشید، خانواده‌های بیشتری به همراه آمبولانس‌ها وارد قبرستان می‌شوند. مراسم خاکسپاری از ساعت ۶ عصر تا نماز صبح انجام می‌شود. پدران، مادران، برادران، خواهران، پسران و دختران در ورودی قبرستان می‌ایستند؛ یک طناب برای پیشگیری آنها از تماس با متوفی مانع از ورود آنها به قبرستان می‌شود. برخی دستان خود را به آسمان بلند و گریه می‌کنند. هرچند گریه و عزاداری بر متوفی مرسوم بوده، اما اکنون این گریه‌ها سوزناک‌تر از معمول است. چگونه می‌توان در آخرین لحظات حساس از عزیزان خود به دور بود؟ آنها به گورستانی در وسط ناکجاآباد آمده‌اند، اما نتوانستند پیکر عزیز خود را تا پایان تشییع کنند. این دردناک‌ترین شکل فاصله اجتماعی است. یک برادر و خواهر میان‌سال در یک شب گرم کنار هم ایستاده‌اند. باد عبای زن را به دور او می‌چرخاند و برادرش دستان خود را به آسمان بلند کرده و رو به جنازه پدر می‌گوید: تو را به امام علی(ع) می‌سپارم.