دیپلماسی عمومی با جامعه شیعه یک نیاز فوری سیاست خارجی آمریکا است

به گزارش «شیعه نیوز»، اندرو پیک معاون سابق وزیر خارجه آمریکا در یادداشتی از هیات حاکمه آمریکا خواسته با شیعیان ارتباط نزدیک‌تری بگیرد. او از دولت واشنگتن خواسته برای اینکه شیعیان مخالف ایران و گروه‌های حزب الله و حشدالشعبی را با خود همراه کند، ارتباط نزدیکی با آنها برقرار نماید.

 اندرو پیک در شورای آتلانتیک نوشت: یک انحراف دیرپا در سیاست خارجی آمریکا آنست که همه تجربه مان از جهان عرب و اسلام را با عینک سُنی می بینیم. ایالات متحده، از گذر متحدانش است که مردم و رخدادها را تفسیر می کند و از اسراییل که بگذریم، همه متحدان خاورمیانه ای ما، سنی هستند. ما اغلب درباره فرایند مردمسالاری در کشورهای با اکثریت شیعه بویژه لبنان، ایران و عراق، سخن می گوییم اما هیچ تماس و نگرش درستی از این جوامع فراتر از دو گانه های “شبه نظامی- بد”؛ مردم- خوب” از توده های سرکوب شده ای که خواهان رهایی از سلطه هستند، نداریم. البته این نگرش، از جهاتی هم درست است.

اما مشکل این است که ما هیچ دانش نهادی ای در اختیار نداریم که بگوید این توده های زیر سلطه شیعه، واقعا چه می خواهند و چطور باید با آنها تعامل کرد. دیپلماسی عمومی با جامعه شیعه، یک نیاز فوری است و همینطور شراکت منافع با رهبران مذهبی شیعی و فراتر از آن منظور کردن نگرانی های جمعیت شیعه در فرایند سیاست (آمریکا).

آمریکا نیازمند یک بخش پیام رسانی گسترده (برای مخاطب شیعه) است، بویژه به همان شیوه ای که تلاش می کند با جوامع سنی چهارگوشه جهان ارتباط بگیرد. مرکز تعامل جهانیThe Global Engagement Center (GEC) در وزارت خارجه بیش از شصت میلیون دلار بودجه در اختیار دارد و درخواست داده که این بودجه برای سال ۲۰۲۱ به ۱۳۸ میلیون دلار افزایش یابد. دفتر امور عمومی جهانی The Office of Global Public Affairs و نهاد تازه ای به نام آژانس رسانه های جهانی US Agency for Global Media هم به جنبه های ملایم پیام رسانی می پردازند. همه اینها جدای از دفاتر ارتباط عمومی در پنتاگون، فرماندهی های نظامی همچون سنتکام و دیگر آژانس ها هستند که آنها نیز به کار پیامرسانی گسترده با جوامع سنی خارج از آمریکا مشغولند.

مسئله این است که تندروهای سنی، اکنون دیگر یک اولویت تعیین کننده ژئوپولیتیک نیستند. در حال حاضر، داعش هم همانند سازمانهای مشابه سنی، زیرزمینی شده است.

آنچه به چالش موجود می افزاید، اینکه تندروهای جامعه شیعی، به شکلی کاملا متفاوت از سنی ها، تندرو هستند. آنها بدنه هایی سیاسی را شکل می دهند که از دل آنها، گروههای شبه نظامی سازمان یافته و هدایت شده سر بر می آورند و به هرحال عملا هیچ “گرگ تنهایی” وجود ندارد. ترور، به شکل موجودش، به خاطر ملاحظات دولتی، بسیار کنترل شده است.

همه اقدامات بازیگران شیعه مانند ایران و حزب الله که از نظر غرب مخرب هستند، از حیث ساختاری، پدیده ای کاملا متفاوت با انفجار رادیکالیسم خیره سر سنی است که آمریکا در پایان قرن بیستم با آن روبرو شد.

موفقیت بزرگ دولت ترامپ این بوده که ایران را به اولویت نخست آمریکا در منطقه تبدیل کرد و به ماشین عظیم ضد افراط گرایی سنی آمریکا این امکان را داد که توجه خود را معطوف به گروههای شیعه کند. گروههای پیکارجوی شیعه تحت حمایت ایران، مکررا تحریم شدند- حتی آنهایی که با داعش جنگیده بودند… با اینحال، این تغییر جهت، موجب نشد که بر ارتباط با جامعه شیعی هم تمرکز شود. به بیان دیگر، آمریکا عملا هیچ تعاملی با بدنه سیاسی شیعه ندارد. ما معمولا رهبران مذهبی شیعه و بویژه اعضای مرجعیت را به مراسم رسمی، افطار و امثال آن دعوت نمی کنیم. البته رهبران مذهبی شیعه بر روی این مسائل حساس هستند.

حتی شیعیانی که ایران را دوست ندارند و همراهی خاصی هم به جمهوری اسلامی احساس نمی کنند، بسیاری از سیاست های منطقه ای آمریکا را هم نمی پسندند و از آرمان های شیعی حمایت می کنند. این یک منطقه خاکستری است؛ جامعه ای که قم را دوست ندارد اما جنگ سعودی در یمن با پشتیبانی آمریکا را هم نمی خواهد.

متاسفانه، تقریبا تمامی سیاست های آمریکا در قبال جهان اسلام، آنچنان سُنی گرایانه است که به ایران، حزب الله و دیگران امکان می دهد که برای بدنه سیاسی شیعه جذابیتی، فراتر از تحمیل و اجبار، داشته باشند. بارها سیاستمداران ارشد شیعه – حتی آنهایی که ایران را مخالف آمال خود می دانند- از من پرسیده اند که آیا آمریکا نمی تواند برای آسان شدن شرایط انسانی ناشی از تحریم ها، کاری بکند؟

اگر ترامپ به دور دوم ریاست جمهوری برسد، یکی از کلیدی ترین تکالیفش برای سیاست خاورمیانه این است که به روند چرخش تمرکز آمریکا از جامعه سنی به جامعه شیعی ادامه دهد و تعامل و پیامرسانی را با تحریم ها و حملات هوایی همراه سازد. آمریکا می تواند به مناسبت هایی چون عاشورا، به روشی غیر فرقه ای، بیانیه هایی بدهد و در مراسم رسمی خود نیز میزبان رهبران مذهبی باشد.

هدف این نیست که شیعیان، آمریکا را دوست داشته باشند، لازم هم نیست. آنچه ضروری است تغییر شرایط به گونه ای است که خود جامعه شیعی، محدودیت هایی بر اقدامات پیکارجویانه علیه آمریکا وضع کند آنهم نه ضرورتا با رویارویی و دستگیری افراد بلکه از گذر کار سیاسی احزابی که آنان را نمایندگی می کنند.