معنای سخن امام علی( علیه السلام ) که فرمود: «کسی را که نزدیکانش واگذارند، بی‌گانه او را پذیرا می‌گردد»، چیست؟

شیعه نیوز:
پرسش
سلام؛ معنای دقیق این حکمت از نهج البلاغه چیست: «کسی را که نزدیکانش واگذارند، بی‌گانه او را پذیرا می‌گردد»؟
پاسخ اجمالی
ظاهرا مقصود از این سخن امام علی( علیه السلام ): «کسى را که نزدیکانش واگذارند، بی‌گانه او را پذیرا می‌گردد؛[1] یا بی‌گانه او را در می‌یابد؛[2] یا یارى دور را به دست آرد»،[3] این است که کسی ‌را که خویشان بسیار نزدیک (مانند برادر و عمو و دایى) رها کنند، بی‌گانه بسیار دور براى (یارى و کمک) او خواهد رسید. (خداوند کسانى را می‌‏گمارد که او را تنها نگذارند).[4]
به بیان دیگر، هرگاه خویش و نزدیک کسى را واگذارد و رعایت و احسان نکند حق تعالى تقدیر کند از براى او دورترى را که رعایت و احسان او بکند.
توضیح این‌که: گاهی اقوام و خویشان که انسان امید به حمایت و یاری آنان دارد انسان را رها می‌کنند و کسانی به یاری انسان می‌آیند که هیچ‌‌گونه امیدی به کمک آنها نداشته است. چنان‌که قریش که از اقوام و قبیله پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) بودند به ایشان ایمان نیاوردند و نه تنها ایشان را یاری نکردند، بلکه به آزار و اذیت ایشان نیز پرداختند، اما مردم مدینه (اوس و خزرج) با این‌که از نظر خویشاوندی از ایشان دور بودند - چون پیامبر از اعراب عدنان بوده‌اند و مردم مدینه -اوس و خزرج- از اعراب قحطان‌اند و این دو قبیله بسیار از هم دور هستند- به یاری آن‌حضرت شتافتند.[5]
[1]. «وَ قَالَ ع‏ مَنْ ضَیَّعَهُ الْأَقْرَبُ أُتِیحَ لَهُ الْأَبْعَد». سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، محقق، صبحی صالح، ص 471، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق؛ شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، ترجمه، دشتی، محمد، ص 627، قم، مشهور، چاپ اول، 1379ش.
[2]. نهج البلاغه، ترجمه، انصاریان.
[3]. همان، ترجمه، شهیدی.
[4]. ترجمه فیض الاسلام.
[5]. ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغة، ج 18، ص 118، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ اول، 1404ق.
آیات مرتبط

سوره النساء (1) : يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ ۚ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا
سوره الأنفال (75) : وَالَّذِينَ آمَنُوا مِنْ بَعْدُ وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا مَعَكُمْ فَأُولَٰئِكَ مِنْكُمْ ۚ وَأُولُو الْأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَىٰ بِبَعْضٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ
سوره الفرقان (54) : وَهُوَ الَّذِي خَلَقَ مِنَ الْمَاءِ بَشَرًا فَجَعَلَهُ نَسَبًا وَصِهْرًا ۗ وَكَانَ رَبُّكَ قَدِيرًا
سوره الأحزاب (6) : النَّبِيُّ أَوْلَىٰ بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ ۖ وَأَزْوَاجُهُ أُمَّهَاتُهُمْ ۗ وَأُولُو الْأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَىٰ بِبَعْضٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُهَاجِرِينَ إِلَّا أَنْ تَفْعَلُوا إِلَىٰ أَوْلِيَائِكُمْ مَعْرُوفًا ۚ كَانَ ذَٰلِكَ فِي الْكِتَابِ مَسْطُورًا
سوره المجادلة (22) : لَا تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ ۚ أُولَٰئِكَ كَتَبَ فِي قُلُوبِهِمُ الْإِيمَانَ وَأَيَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ ۖ وَيُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا ۚ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ۚ أُولَٰئِكَ حِزْبُ اللَّهِ ۚ أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ

T