آیا توصیه شده است که افراد باایمان، نصف اموال خود را صدقه بدهند؟

شیعه نیوز:
پرسش
آیا حدیثى وجود دارد که بگوید مؤمن نصف دارایى‌ خود را صدقه دهد؟
پاسخ اجمالی
در مورد مقدار مالی که به عنوان صدقه داده می‌شود، و این‌که صدقه چند درصد مجموع اموال انسان باشد، روایاتی وجود دارد:
الف) بر اساس دسته‌ای از روایات؛ امام علی( علیه السلام)[1] و امام حسن( علیه السلام)[2] تمام و گاهی بخش زیادی از اموال خود را صدقه می‌دادند.[3]
ب) دسته دیگر از روایات؛ صدقه دادن بیش از یک‌سوم را منع می‌کند؛ مانند:
پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) به کسی ‌که قصد داشت تمام اموال خود را در راه خدا وصیت کند، فرمود: «تمام اموال خود را صدقه ندهد». آن شخص پرسید، آیا نصف اموال خودم را وصیت کنم؟ پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) مجدّداً او را از این‌کار منع کردند. آن شخص پرسید، آیا یک‌سوم را وصیت کنم؟ پیامبر این مقدار را تأیید کردند و با این وجود فرمودند: «یک‌سوم هم زیاد است».[4]
در مقام جمع بین این دو دسته روایات، می‌توان گفت؛ صدقه دادن زیاد مشروط به تأمین نیازمندی‌های خانواده و در اولویت قرار دادن آنها است.[5] به عبارت دیگر، انسان می‌تواند در مورد خودش ایثار کند، ولی نباید در مورد افرادی که واجب النفقه او هستند ایثار نماید و بدون رضایتشان آنان را از حداقل نیازهای عرفی خود محروم کند.
البته، از طرف دیگر نباید نیازهای زندگی افراد تحت تکفل خود را به قدری گسترده تعریف کرد که به دنبال آن از انجام هر گونه صدقه و عمل خیری بازماند.

[1]. ر. ک: «صدقات امام علی( علیه السلام)»، 101541.
[2]. ر. ک: «زندگی‌نامه و فضائل و مناقب امام حسن مجتبی( علیه السلام)»، 1907.
[3]. البته محتمل است که مراد از «تمام اموال» در این روایات، تنها تمام پول نقد و مواد غذایی و مواردی از این دست بوده که در اختیار آن‌حضرات بوده، نه آن‌که به عنوان نمونه، خانه خورد را فروخته و خانواده‌شان را آواره بیابان‌ها کرده و پول آن‌را صدقه دهند.
[4]. ابن أبی‌جمهور، محمد بن زین الدین‏، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، ج 2، ص 69، قم، دار سید الشهداء للنشر، چاپ اول، 1405ق؛ با اندکی تفاوت در عبارت در: دارمی، عبدالله بن عبدالرحمن، سنن الدارمی، کتاب الوصایا، الوصیة بالثلث، ج 4، ص 2037 - 2038، عربستان سعودی، دار المغنی للنشر والتوزیع، چاپ اول، 1412ق؛ زمخشرى، محمود بن عمر، الفائق فی غریب الحدیث، ج ‏2، ص 201، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول‏، 1417ق.
[5]. ر. ک: «مقدار و مورد مصرف صدقه»، 4597.

آیات مرتبط

سوره البقرة (3) : الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ
سوره البقرة (195) : وَأَنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ ۛ وَأَحْسِنُوا ۛ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ
سوره البقرة (215) : يَسْأَلُونَكَ مَاذَا يُنْفِقُونَ ۖ قُلْ مَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ خَيْرٍ فَلِلْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ وَالْيَتَامَىٰ وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ ۗ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ
سوره البقرة (219) : يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ ۖ قُلْ فِيهِمَا إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِمَا ۗ وَيَسْأَلُونَكَ مَاذَا يُنْفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ ۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُونَ
سوره البقرة (254) : يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقْنَاكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَ يَوْمٌ لَا بَيْعٌ فِيهِ وَلَا خُلَّةٌ وَلَا شَفَاعَةٌ ۗ وَالْكَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ

T