آیا امام مهدی( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) پس از ظهور، قضاوتی چون حضرت داود( علیه السلام ) داشته و برای قضاوت گواه و شاهدی نخواهد خواست؟!

شیعه نیوز:
پرسش
آیا حدیث «فَإِذَا قَامَ قَضَى بَیْنَ النَّاسِ بِعِلْمِهِ کَقَضَاءِ دَاوُدَ( علیه السلام ) لَا یَسْأَلُ الْبَیِّنَةَ»، از نظر محتوا و سند درست است؟
پاسخ اجمالی
اسحاق به نقل از حسن بن ظریف می‌گوید: دو مسئله در ذهنم بود که می‌خواستم با ارسال نامه‌ای به امام حسن عسکری( علیه السلام ) در مورد آنها بپرسم. سپس نامه نوشتم و پرسیدم که مهدی( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) چون قیام کند، چگونه داورى کند و دادگسترى او در کجاست؟ و می‌خواستم راجع به معالجه نوعی تب سؤال کنم که یادم رفت! جواب آمد که درباره قائم( علیه السلام ) پرسیدى، چون او قیام کند به علم و یقین خود داورى کند، چنان‌که داود( علیه السلام ) داورى می‌کرد، و گواهی برای قضاوت نخواهد، و می‌خواستى راجع به نوعی تب هم بپرسى ولى فراموشش کردى. این آیه را بر کاغذى بنویس و بر فرد تب‌دار بیاویز، به اجازه خدا و اگر او بخواهد بهبودى خواهد یافت: «یا نارُ کُونِی بَرْداً وَ سَلاماً عَلى‏ إِبْراهِیمَ».[1] به توصیه‌های حضرتشان عمل کرده و بهبود یافتم.[2]
این روایت از جهت سندی ضعیف است؛[3] چون اسحاق بن محمد بن احمد نخعی اهل غلوّ و فاسد المذهب بوده و روایاتش مشکوک است.[4]
با این وجود اما محتوای این بخش از روایت: «چون او قیام کند به علم و یقین خود داورى کند، چنان‌که داود( علیه السلام ) داورى می‌کرد، و گواه نخواهد» را می‌توان پذیرفت؛ زیرا در احادیث دیگری نیز به این موضوع اشاره شده است.[5]
نباید گفت که چنین قضاوتی مخالف توصیه‌های اسلامی است، زیرا در پاسخ خواهیم گفت که با توجه به وجود دو عنصر (حکم زمانمند) و (حجیت علم قاضی) در آموزه‌های دینی، مشکلی از این جهت نخواهد بود:
1. حکم تابع زمان: چه مانع دارد که خداوند به پیغمبرش حکمی را وحى کند و بگوید: از این زمان تا زمان ظهور قائم، باید به همین حکم عمل کنید. لیکن دوازدهمین جانشینت باید به حکم دوم عمل نماید ... و پیغمبر اکرم( صلی الله علیه و آله و سلم ) هم، عین این حکم زمانمند را به وسیله خلفایش به امام دوازدهم( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) اطلاع داده باشد؟ در این صورت نه حکمى نسخ شده، نه حکم تازه‌اى به امام زمان( علیه السلام ) وحى شده است، بلکه حکم اول، از ابتدا مقید بوده و خود پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) نیز، از حکم دوم بااطلاع بوده است.[6]
2 . علم قاضی: از طرفی این امکان نیز وجود دارد که پیشرفت علم و فناوری تا زمان ظهور و بعد از آن به مرحله‌ای برسد که دیگر نیازی به گواهی و شهادت نبوده و تمام اتفاقات رخ داده را بتوان – حتی بدون استفاده از اعجاز - بازیابی نموده و بر اساس آن حکم داد.
[1]. «اى آتش! بر ابراهیم سرد و سالم باش!»؛ انبیاء، 69.
[2]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 1، ص 509، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[3]. مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محقق: رسولی، سید هاشم، ج 6، ص 157، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1404ق.
[4]. طوسى‏، محمد بن حسن، رجال‏ الطوسی(الابواب)، ص ‏384، نجف، انتشارات حیدریه، 1381ق؛ ابن غضائری، احمد بن حسین‏، ج 1، ص ‏42، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1364ق؛ نجاشی، احمد بن على‏، رجال ‏النجاشی(فهرست أسماء مصنفی الشیعة)، ص ‏336، قم، دفتر نشر اسلامی، 1407ق.
[5]. نک: ابن أبی زینب (نعمانی)، محمد بن ابراهیم، الغیبة، محقق: غفاری، علی اکبر، ص 313، تهران، صدوق، چاپ اول، 1397ق؛ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّی الله علیهم، محقق: کوچه باغی، محسن بن عباسعلی،‏ ج 1، ص 311، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، 1404ق.
[6]. امینى، ابراهیم، دادگستر جهان، ص 328، قم، شفق، چاپ بیست و یکم، 1380ش.
آیات مرتبط

سوره المائدة (42) : سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ أَكَّالُونَ لِلسُّحْتِ ۚ فَإِنْ جَاءُوكَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ ۖ وَإِنْ تُعْرِضْ عَنْهُمْ فَلَنْ يَضُرُّوكَ شَيْئًا ۖ وَإِنْ حَكَمْتَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ ۚ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ
سوره المائدة (48) : وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتَابِ وَمُهَيْمِنًا عَلَيْهِ ۖ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ ۖ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ عَمَّا جَاءَكَ مِنَ الْحَقِّ ۚ لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنْكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجًا ۚ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَٰكِنْ لِيَبْلُوَكُمْ فِي مَا آتَاكُمْ ۖ فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ ۚ إِلَى اللَّهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ
سوره المائدة (49) : وَأَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ وَاحْذَرْهُمْ أَنْ يَفْتِنُوكَ عَنْ بَعْضِ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ إِلَيْكَ ۖ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَاعْلَمْ أَنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُصِيبَهُمْ بِبَعْضِ ذُنُوبِهِمْ ۗ وَإِنَّ كَثِيرًا مِنَ النَّاسِ لَفَاسِقُونَ
سوره الأنبياء (78) : وَدَاوُودَ وَسُلَيْمَانَ إِذْ يَحْكُمَانِ فِي الْحَرْثِ إِذْ نَفَشَتْ فِيهِ غَنَمُ الْقَوْمِ وَكُنَّا لِحُكْمِهِمْ شَاهِدِينَ
سوره ص (22) : إِذْ دَخَلُوا عَلَىٰ دَاوُودَ فَفَزِعَ مِنْهُمْ ۖ قَالُوا لَا تَخَفْ ۖ خَصْمَانِ بَغَىٰ بَعْضُنَا عَلَىٰ بَعْضٍ فَاحْكُمْ بَيْنَنَا بِالْحَقِّ وَلَا تُشْطِطْ وَاهْدِنَا إِلَىٰ سَوَاءِ الصِّرَاطِ
سوره ص (26) : يَا دَاوُودُ إِنَّا جَعَلْنَاكَ خَلِيفَةً فِي الْأَرْضِ فَاحْكُمْ بَيْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعِ الْهَوَىٰ فَيُضِلَّكَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ ۚ إِنَّ الَّذِينَ يَضِلُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ بِمَا نَسُوا يَوْمَ الْحِسَابِ

T