مقصود از کلمه «یاهیا شراهیا» در دعاها چیست؟ و تلفظ آن چگونه است؟

شیعه نیوز:
پاسخ اجمالی
گفته می‌شود که کلمه «یَاهِیّاً شَرَاهِیّاً» از اسمای خدای تعالی[1] در زبان‌های‌ یونانی، سریانی،[2] و عبرانی بوده که مترادف عبارت عربی «الحی القیوم» است.[3] امام صادق( علیه السلام ) در معنای آن فرمود: «یاهیا شراهیا اسْمَانِ‏ مِنْ‏ أَسْمَاءِ اللَّهِ‏ تَعَالَى‏ بِالْعِبْرَانِیَّةِ...»؛[4] یاهیا شراهیا دو اسم از اسم‌های خدا به زبان عبرانی است. «اسمی که عاصف بن برخیا از آن برای انتقال تخت بلقیس استفاده کرد؛ اسم «یا حىّ یا قیّوم» است که در زبان عبرى «آهیا شراهیا» می‌باشد».[5]
البته باید بررسی کرد که آیا در زبان عبری کنونی نیز این اصطلاحات به همین معنا رواج دارد و یا آن‌که در زبان عبرانی قدیم مورد استفاده قرار گرفته و مانند بسیاری از واژگان‌های زبان‌های گوناگون به تدریج از گردونه لغات آن زبان حذف شده است؟
این کلمه در برخی دعاها به صورت‌های مختلفی ذکر شده است؛ مانند:
1. در حرز امام علی( علیه السلام ) آمده است: «... تَبَارَکَ‏ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقِین‏ یَاهِیّاً شَرَاهِیَّا حَیّاً قَیُّوما ...».[6]
2. در دعای پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) در شب عرفه آمده است: «...بِحَقِّ تَوْرَاةِ مُوسَى وَ إِنْجِیلِ عِیسَى وَ زَبُورِ دَاوُدَ وَ فُرْقَانِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلَى جَمِیعِ الرُّسُلِ وَ بَاهِیَا شَرَاهِیَا...».[7] و یا «... اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذِی نَجَّیْتَ بِهِ مُوسَى حِینَ قُلْتَ باهیا شراهیا فِی الدَّهْرِ الْبَاقِی‏ ...».[8]
3. پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) در مورد دعای حضرت ابراهیم( علیه السلام )فرمود: «... یَا مَنْ أَمْرُهُ‏ کَلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ‏ یَا أهیا شراهیا آذونی أصباؤث آل شدای‏...».[9] و یا در حرز امام باقر( علیه السلام ) آمده است: «... یَا دَیَّانُ یَا دَیَّانُ یَا اهیا شراهیا آذونا اصباوث ال شداى ...».[10]‏
4. پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) در شرح اسم اعظم الهی فرمودند: «... یَا اللَّهُ آهِیاً هُوَ اللَّهُ شَرَاهِیاً یَا اللَّهُ‏ ...».[11]
در مورد اعراب این کلمات اختلاف نظر وجود دارد؛ اما تلفظ آن به صورت «إِهْیَا» صحیح‌تر است.[12] و تلفظ به «أهیا» و «آهیا» طبق اعتقادات یهود است که اشتباه می‌باشد.[13]

[1]. «دعای اسم اعظم»، 50546؛ «آگاهان به اسم اعظم»، 3218؛ «آصف بن برخیا»، 23071.
[2]. واسطی زبیدی، محب الدین سید محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، محقق، مصحح، شیری، علی، ج 19، ص 52، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ اول، 1414ق.‌
[3]. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، محقق، مصحح، مخزومى، مهدى، سامرائى، ابراهیم، ج 3، ص 401، قم، هجرت، چاپ دوم، 1410ق.
[4]. ابنا بسطام، عبد الله و حسین‏، طبّ الأئمة ع‏، محقق، مصحح، خرسان، محمد مهدى‏، ص 25، قم، دار الشریف الرضی‏، چاپ دوم، 1411ق‏.
[5]. ابن فهد حلّی، جمال الدین احمد بن محمد، عدة الداعی و نجاح الساعی، ص 60، بی جا، دار الکتب الاسلامی، چاپ اول، 1407ق.
[6]. طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص 415، قم، شریف رضی، چاپ چهارم، 1412ق.
[7]. سید ابن طاووس، رضی الدین علی، الاقبال بالاعمال الحسنة، محقق، مصحح، قیومی اصفهانی، جواد، ‌ج 1، ص 327، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، 1415ق.
[8]. همان، ج ‏1، ص 400.
[9]. ابن طاووس، علی بن موسی، مهج الدعوات و منهج العبادات، محقق، مصحح، کرمانی، ابوطالب، محرر، محمد حسن، ص 307، قم، دار الذخائر، چاپ اول، 1411ق.
[10]. همان، ص 17.
[11]. کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الأمین و الدرع الحصین، ص 411، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ اول، 1418ق.
[12]. تاج العروس من جواهر القاموس، ج ‏19، ص 52.
[13]. همان.
آیات مرتبط

سوره البقرة (255) : اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ ۚ لَا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلَا نَوْمٌ ۚ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ ۗ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ ۚ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ ۖ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِمَا شَاءَ ۚ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ ۖ وَلَا يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا ۚ وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ
سوره آل عمران (2) : اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ
سوره طه (111) : وَعَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَيِّ الْقَيُّومِ ۖ وَقَدْ خَابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْمًا

T