معنای «شمس الشموس» چیست؟ و آیا استفاده از این لقب برای امام رضا( علیه السلام ) و یا دیگر امامان( علیه السلام )، مستند به روایت می‌باشد؟

شیعه نیوز:
پرسش
روایت مربوط به اطلاق شمس الشموس به امام رضا( علیه السلام ) از کدام معصوم و در کدام منبع روایی نقل شده است؟
پاسخ اجمالی
معادل اصطلاح «شمس الشموس» در فارسی، «خورشید خورشیدها» است. و به عبارتی، مراد آن است که اگر هزاران خورشید گرد هم آیند، فردی که این لقب برای او در نظر گرفته شده، مانند خورشیدِ برتری بر تمام این خورشیدها درخشیده و نور آنها را تحت الشعاع خود قرار خواهد داد.
با جست‌وجویی که در منابع روایی صورت گرفت، این لقب برای امام رضا( علیه السلام ) در حدیث یا روایتی از معصوم نقل نشده است. بلکه تنها در خطبه‌ای که کتاب مصباح کفعمی در قرن دهم آن‌را از بعضی علما نقل کرده، این تعبیر و توصیف برای حضرتشان به کار رفته است. قسمتی از آن خطبه چنین است: «اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَى الْإِمَامِ الْمَعْصُومِ وَ السَّیِّدِ الْمَظْلُومِ وَ الشَّهِیدِ الْمَسْمُومِ وَ الْبَدْرِ بَیْنَ النُّجُومِ شَمْسِ‏ الشَّمُوسِ‏ وَ أُنْسِ النُّفُوسِ الْمَدْفُونِ بِأَرْضِ طُوسَ‏ الرِّضَا الْمُرْتَضَى وَ السَّیْفِ الْمُنْتَضَى الْعَادِلِ فِی الْقَضَاءِ الْإِمَامِ أَبِی الْحَسَنِ الثَّانِی عَلِیِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا».[1]
آنچه امروزه مشهور است، آن است که این لقب را برای توصیف امام رضا( علیه السلام ) به کار می‌برند، اما این لقب در بحار الانوار در «باب زیارة الإمام المستتر عن الأبصار الحاضر فی قلوب الأخیار المنتظر فی اللیل و النهار الحجة بن الحسن‏»، در زیارتی برای توصیف امام زمان( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) نیز به کار رفته است: «... السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا شَمْسَ‏ الشُّمُوسِ‏ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَهْدِیَّ الْأَرْضِ وَ مُبِیِّنَ عَیْنِ الْفَرْضِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ یَا صَاحِبَ الزَّمَان...».‏[2]

[1]. کفعمی، ابراهیم بن علی، المصباح (جنة الأمان الواقیة و جنة الإیمان الباقیة)، ص 719، قم، دار الرضی (زاهدی)، چاپ دوم، 1405ق.
[2]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ‏99، ص 85، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.

T