چگونه در آیه «جعل .... من انفسکم زوجک»، زوجک به معنای حوا یعنی زوجتک آمده است؟

شیعه نیوز:
پرسش
با سلام- در سوره اعراف آیه 179 و سوره زمر آیه 6 آمده: و جعل .......من انفسکم زوجک. چرا زوجتک نیامده؟ یعنی منظور حوا نیست. لطفا جواب دهید. در ضمن چرا هیچکس در حوزه نقدی بر تفسیر قرآن عبدالعلی بازرگان نمی نویسد تا شبهاتی که برای جوانها ایجاد می کند جواب داده شود؟؟؟؟؟ با تشکر
پاسخ اجمالی

عبارت "زوج" در قرآن کریم و دیگر متون اسلامی، هم در معنای "زن" و هم در معنای "شوهر" بکار می رود و لزوما نیازی به استفاده از عبارت "زوجه" نیست.

اندیشمندان، می توانند آزادانه و به شرط خارج نشدن از اسلوبهای تفسیری، برداشت های خود را از آیات قرآن کریم ارائه نمایند که ممکن است برخی از آنها صحیح و برخی دیگر نادرست باشد که مخاطبان چنین تفسیرهایی، در هر مورد مبهم و شبهه انگیز باید با مراجعه به اندیشمندان و کتب تفسیری دیگر، به صحت و سقم این برداشت ها پی ببرند و نیازی نیست که با تألیف هر کتاب تفسیری، کتابی دیگر در نقد و رد آن نگاشته شود.
پاسخ تفصیلی

ابتدا به استحضار می رسانیم که آیه 179 سوره اعراف در این ارتباط نبوده و شاید مرادتان، آیه 19 این سوره باشد که بیان می دارد: "َ یا آدَمُ اسْکُنْ أَنْتَ وَ زَوْجُکَ الْجَنَّة".

متن آیه 6 سوره زمر نیز اینگونه است: "خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنْها زَوْجَها"

با توجه به متن صحیح آیات، در ارتباط با قسمت اول پرسشتان باید گفت که واژه های "زوج" و "ازواج"، لزوما در تمام موارد به معنای شوهر و شوهران نیست تا اشکال شود که چرا زوجه و زوجات گفته نشده، بلکه زوج در نگاهی عام، به معنای همسر است که شامل مرد و زن می شود و باید از قرائن و نشانه های پیرامونی، معنای دقیق آن را به دست آورد. به این آیات توجه فرمایید:

1. قَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّتی‏ تُجادِلُکَ فی‏ زَوْجِها.[1]

2. وَ إِذْ تَقُولُ لِلَّذی أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِ وَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِ أَمْسِکْ عَلَیْکَ زَوْجَک‏.[2]

3. فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَ وَهَبْنا لَهُ یَحْیى‏ وَ أَصْلَحْنا لَهُ زَوْجَه‏.[3]

4. فَیَتَعَلَّمُونَ مِنْهُما ما یُفَرِّقُونَ بِهِ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ زَوْجِه‏.[4]

اگر معنای آیات فوق را در هر ترجمه ای جستجو کنید، مطمئن خواهید شد که "زوج" تنها در آیه اول به معنای شوهر بوده و در سه آیه دیگر به معنای زن می باشد. بر این اساس، استفاده نکردن از واژه "زوجه" به جای "زوج" را به تنهایی نمی توان دلیلی برای اثبات مطلب مورد نظرتان ارزیابی کرد.

در ارتباط با بخش دوم پرسشتان نیز باید گفت که در حوزه علم تفسیر، اندیشمندان، می توانند به شرط رعایت اسلوب های پذیرفته شده در این دانش، نظرات گوناگون و متفاوتی را مطرح کرده و در باره آنها به گفتگو نشسته و به تدوین آنها بپردازند. اما اگر در این میان، ابهامات یا شبهاتی برای مخاطبان به وجود آمد، در مرحله اول باید با مراجعه به تفاسیر و مقالات دیگر، آنها را برطرف نمایند و در بیشتر موارد، نیازی به تدوین کتاب و مقاله ای جدید نیست، اما با این وجود، اگر شبهه جدیدی مد نظرتان می باشد و یا اگر نتوانستید پاسخ به ابهامی را در کتب تدوین شده دیگر بیابید، آن را به صورت مختصر و منسجم و با آدرس دقیق برای ما ارسال داشته تا در حد امکان پاسخگویتان باشیم.

[1] مجادله، 1.

[2] احزاب، 37.

[3] انبیاء، 90.

[4] بقره، 102.

T