قیام دره ی صوف

شیعه نیوز: دره ی صوف یکی از ولسوالی های ولایت سمنگان در شمال افغانستان است که در آن معدن زغال سنگ و سایر مواد معدنی وجود دارد. اکثریت ساکنان این منطقه را شیعیان هزاره تشکیل می دهند که با برادران سنّی مذهب ازبک همزیستی مسالمت آمیز دارند. قیام دره صوف اولین قیام بیداری بخش وکسترده بود که تمام ملت افغانسان را بیدارکرد و از آن پس صدای آزادی در گوش همه ساکنان کشور طنین انداز شد.قیام دره ی صوف به رهبری افرادی چون محمد کاظم جعفری، خادم حسین ناطقی، احمد علی احمدی، حسین علی شریفی، محمد نبی امینی، احمد علی شاه تمسّکی، علی حسین عالمی، سید علی نجفی، محمد علی توسلی و عبدالعلی جاوید زمانی آغاز شد.

قیام

هیأتی مرکب از مأمور مالیه و شاروال (=شهردار) با تعدادی سرباز دولتی در مورخه ی ۲۵ دلو ۱۳۵۷ برای دستگیری و سرکوب مردم به خصوص روحانیون به قریه ی «دایمیرداد» از سوی دولت اعزام شد. مردم مسلمان قریه ی مذکور به دفاع از خود پرداختند و نیروهای مهاجم را مجبور به عقب نشینی کردند. فردای آن روز نیروهای ضربتی با سلاح ها و تجهیزات زیاد به منظور سرکوب مردم دره ی صوف از مرکز ولایت سمنگان به سوی معدن زغال سنگ در قریه ی «طور» حرکت کردند. این نیروها پس از آن که به قریه ی مذکور نزدیک شد با مقاومت مسلحانه ی مردم مواجه گردید. نبرد شدیدی به وقوع پیوست که در نتیجه ی آن هشت نفر از مجاهدان به شهادت رسیدند اما مردم موفق شدند که با کشتن ۲۴ نفر از نیروهای دشمن از جمله قوماندان امنیه ی ولایت، قوماندان خُلم و ولسوال دره ی صوف اداره ی معدن زغال سنگ و قریه های اطراف آن را در دست بگیرند.نیروهای دولتی پس از این شکست دوباره تجدید قوا نموده دو روز بعد به تاریخ ۲۸ دلو ۱۳۵۷ یک نیروی سه هزار نفری مسلح با تانک و توپ به فرماندهی «هاشم دقیق» مستوفی ولایت و معاون اول کمیته ی حزبی سمنگان، اکبر بی خدا، جگتورن (=سروان) هزارگل و قوماندان عمومی نیروهای امنیتی کابل، از مرکز ولایت سمنگان به دره ی صوف فرستاده شد. نیروهای مذکور گرچه در عرض راه با مقاومت ازبک های ساکن قریه ی «مقصود» رو به رو شدند اما توانستند معدن طور را تحت کنترل خود درآورند. مجاهدین مجبور به عقب نشینی گردیدند اما نیروهای دولتی پس از عقب نشینی مجاهدین به غارت اموال مردم و دارایی های آن ها و هتک حرمت زنان پرداختند. آن ها چهل خانه را در قریه ی «کمچ» و ۶۰ خانه را در قریه ی «حسینی» تاراج کردند و دو حسینیه و هشت خانه ی دیگر را به آتش کشیدند. کمونیست ها در این تهاجم به تاراج و تخریب منازل مسکونی بسنده نکردند بلکه ۱۴۰ نفر از شخصیت های اجتماعی دره ی صوف را نیز دستگیر نموده و بیش از نیمی از آن ها را به شهادت رساندند. همچنین عده ای از مردم مجاهد دره ی صوف در اثر سرمای شدید و بارش برف در سنگرهای بی تجهیزات جان خود را از دست دادند.شدت عمل نیروهای دولتی نتوانست شعله های قیام مردم قهرمان دره ی صوف را خاموش سازد. آن ها بار دیگر به رهبری علمای مبارز قیام کردند و تا پانزدهم حوت ۱۳۵۷ ولسوالی دره ی صوف را فتح کردند و با تصرف دوباره ی آمریت معدن زغال سنگ در ۲۷ حمل ۱۳۵۸ حدود ششصد سرباز و ملیشیای دولتی را دستگیر نمودند.دکتر حق شناس در رابطه با قیام دره ی صوف که نقطه ی عطفی در تاریخ جهاد و مقاومت ملت مجاهد افغانستان علیه متجاوزین روسی و ایادی آن ها به شمار می رود، این طور می نگارد:«به تاریخ ۶ حوت ۱۳۵۷ فریاد الله اکبر و شیپور انقلاب و انتقام سرتاسر دره ی صوف را فرا گرفت و مردمان شجاع و با ایمان آن علیه سالاری بی خدایان به پا خاستند و پیکار خونینی بین ایشان و قوای اعزامی تره کی در گرفت که تا آن تاریخ سابقه نداشت. اما دشمن با تمام امکانات هوایی و زمینی وارد کارزار شد و جنبش قهرمانانه ی مردان و زنان شیر صولت و تهی دست دره ی صوف را درهم شکست. بی رسمی ها و جنایاتی که اجیران روس در دره ی مذکور انجام دادند از جمله کارهای ننگینی است که شرح آن نگفته به.»(۱۴)قابل ذکر است که در قیام دره ی صوف برادران اهل سنّت و اهل تشیّع اشتراک داشتند و از جمله سنّی ها مولوی صاحب سید سردار، وکیل قیام الدین و مولوی محمد امیر و فرقانی. انقلاب مسلحانه و حیرت انگیز از همان جا (دایمیرداد) آغاز گردید.»(۱۵)بعد از قیام دره ی صوف مردم علاقه داری «چارکنت» در سی کیلومتری جنوب شهر مزارشریف به تاریخ سوم حوت ۱۳۵۷ قیام کردند. به دنبال آن در تاریخ ۲۱ حوت مردم فراه و ارزگان شورش کردند و در تاریخ ۲۴ حوت قیام خونین هرات به وقوع پیوست و این روند همچنان ادامه یافت.