لیلة المبیت

شیعه نیوز:

« وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللهِ وَ اللهُ رَئوُفٌ بِالْعِبادِ »[1]

وبرخی از مردم کسانی هستند که جان خـود را برای تحصیل رضـای خداوند از دست می دهنـد و خداوند به بنـــدگان خود رئوف و مهربان است.

این آیه ی شریفه را می توان از دو جهت بررسی نمود:

اوّل. بیان مفهوم کلی و تفسیر آیه

دوم. شأن نزول آیه

که ما در این مجال به بررسی شأن نزول این آیه ی شریفه می پردازیم:

1. در امالی شیـخ طـــوسی[2] از امام زین العـــــابدین علیه السّلام روایــــت آمــده که ذیــــل این آیـه فرموده اند:

"این آیــه در مورد علی علیه السّلام نازل شده است،که درشب هجرت در بستر رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلّم خوابید. "

2. ثعلبی _ مفسّر معروف اهل تسنّن _ می نویسد:

"هنگامی که پیامبر صلی اللّه علیه و آله تصمیم به مهاجرت گرفت ،برای ادای دیون خود و تحویل دادن اماناتی که نزد وی بود ، علی علیه السّلام را به جای خـویش قـرار داد و شب هنــگام که می خواست به ســوی غار "ثــور" برود و مشـــرکان اطـراف خانـه ی وی را برای حمــله به وی محاصــره کــرده بودنـد ، دستور داد علی علیه السّلام در بستر وی بخوابد و پارچه ی سبز رنگی (برد حضرمی) را که مخصوص خود پیامبر صلی اللّه علیه و آله بود ،روی خود بکشد. در این هنگام خداوند به جبـرئیل و میکائیل وحــی فرستاد که من بین شـما پیمــان برادری منعقد کردم و عمر یکی از شما را طولانی تر قرار دادم . کدام یک از شما حاضر است ایثار به نفس کند و زندگی دیگـری را بر خود مقدم دارد؟ امّا هیچکدام حاضر به انجام این کار نشدند. سپس به آنها وحی شد: "اکنون علی علیه السّلام در بستر محمد صلی اللّه علیه و آله خوابیده و آماده است جان خویش را فدای وی سازد . به زمین بروید و حافظ و نگهبان او باشید."

در روایت آمده است که در آن شب سرنوشت ساز ،هنگامی که علی علیه السّلام بر بستر پیامبر صلی اللّه علیه و آله خفت . جبرئیل بر بالای سر و میکائیل بر پایین پای او ایستادند و ندا سر دادند:

" بَخﱟ بَخﱟ مِنْ مِثلِکَ یَابنَ ابي طالِبَ یَباهي اللهُ بِکَ المَلائِکَةَ "

" به به آفرین بر تو ای فرزند ابو طالب ، خداوند به واسطه ی تو بر فرشتگان مباهات می کند"

در این هنگام آیه ی فوق نازل گردید و به همین دلیل آن شب تاریخی "لیلة المبیت" نامیده شده است.

3. ابن عبّاس نیز می گوید :" این آیه هنگامی که پیغمبر صلی الله علیه وآله از مشرکان کناره گرفته بود و با ابوبکر به سوی غار "ثور" می رفت ، درباره ی علی علیه السّلام که در بستر پیغمبر صلی اللّه علیه و آله و سلّم خوابیده بود ، نازل شد."

4. ابو جعفر اسکافی می گوید _ همانطور که ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه [3] ذکر کرده است :

"جریان خوابیدن علی علیه السّلام در بستر پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلّم و نزول این آیه ی شریفه به تواتر ثابت شده و غیر از کسانی که مسلمان نیستند و افراد سبک مغز آن را انکار نمی کنند."

چنان که در الغدیر [4] ذیل آیه ی مورد بحث آمده است:

"غزالی در کتاب "احیاء العلوم" [5] ، گنجی در کتاب "کفایة الطّالب" [6] ، صفوری در کتاب "نزهة المجالس"[7]، ابن صباغ مالکی در کتاب "الفصول المهمّة" [8] ، سبط بن جوزی حنفی در کتاب "تذکرة الخواص"[9]، شبلنجی در کتاب "نور الأبصار" [10] ، احمد در "مسند" [11] ، طبری در "تاریخ طبری" [12] ، ابن هشام در "سیره ی ابن هشام" [13] و یعقوبی در "تاریخ یعقوبی" [14] جریان لیلة المبیت و نزول آیه ی فوق در شأن امیر المؤمنین علی علیه السّلام را نقل کرده اند."

[1]. سوره ی بقره ، آیه ی 207

[2]. امالی شیخ طوسی ، صفحه 185 چاپ قدیم

[3]. جلد 3 ، صفحه 270

[4]. صفحه 48 به بعد

[5]. جلد سوم ، صفحه 238

[6]. صفحه 114

[7]. جلد دوم ، صفحه 209

[8]. صفحه 33

[9]. صفحه 21

[10]. صفحه 86

[11]. جلد یک ، صفحه 348

[12]. جلد دوم ، صفحه 99 تا 101

[13]. جلد دوم ، صفحه 291

[14]. جلد دوم ، صفحه 29

T