برزخ آوارگان کُرد سوری در مرزهای ترکیه

 این گروه که چند‌تن از سیاستمداران حامی کرد‌ها از ترکیه نیز در میانشان به چشم می‌خورد کمی از طریق خط راه‌آهن بین ترکیه و سوریه عبور کردند و با نیرو‌های امنیتی ترکیه درگیر شدند.  نیرو‌های امنیتی که در ابتدا اجازه نمی‌دادند معترضان به داخل مرز‌های ترکیه برگردند با گاز اشک‌آور به سرکوب معترضان پرداختند.

به گفته شاهدان محلی، این اتفاقات همزمان با حرکت شبه‌نظامیان داعش به سوی کوبانی و پس از عقب راندن نیرو‌های کرد و شلیک به سوی خاک ترکیه صورت گرفت. حملات هوایی علیه داعش به سرکردگی آمریکا مواضع داعش را در دیگر نقاط سوریه هدف قرار داده ‌است، با این حال برخی از مقامات کرد معتقدند این حملات با تحت فشار قرار دادن نیرو‌های داعش آنها را به سوی مرز ترکیه هدایت می‌کند و شرایط کوبانی را خطرناک کرده‌ است.  تروریست‌های داعش که حملات خود به کوبانی را بیش از یک هفته پیش آغاز کردند، این منطقه را از ٣ وجه مورد محاصره قرار داده‌اند و در پی مبارزاتی سنگین، کنترل زمین‌های غرب این شهر و روستایی در شرق را به دست گرفته‌اند.

از جمعه گذشته تا کنون بیش از ١٤٠‌هزار کرد سوری از کوبانی و روستا‌های اطراف آن به سوی ترکیه گریخته‌اند.  به گفته آژانس پناهندگان سازمان ملل، این احتمال وجود دارد که تمامی جمعیت ٤٠٠‌هزار نفری کوبانی این منطقه را ترک کنند.  کرد‌های پناهنده از سوریه به همراه همتایان ترک خود از فراز تپه‌های مرزی در خاک ترکیه به تماشای درگیری‌های غرب کوبانی در آن‌سوی مرز‌ها می‌پردازند. آنها از حمله قریب‌الوقوع داعش به شهر خود نگرانند و خواستار حمله هوایی ائتلاف به داعش در این منطقه هستند.  

محاصره کوبانی به دست داعش نه فقط خشم کرد‌ها از داعش را برانگیخته‌، بلکه آتش این خشم را به دامان دولت ترکیه نیز انداخته است. شبه‌نظامیان کرد که برای افزایش حقوق خود به مدت ٣ دهه در جنوب شرقی ترکیه به مبارزه پرداخته‌اند، دولت ترکیه را به حمایت از داعش علیه خویشاوندان هم قوم خود متهم می‌کنند. محاصره کوبانی موجب صف‌آرایی کرد‌های ترکیه در برابر تروریست‌های داعش و دولت ترکیه شده‌ و روند صلح شکننده کرد‌ها با آنکارا را به خطر انداخته ‌است. کرد‌ها که گمانه‌زنی‌ درخصوص حمایت دولت ترکیه از داعش به نارضایتی‌شان دامن می‌زند در جریان اعتراضاتشان با ماشین‌های آب‌پاش و گاز اشک‌آور نیرو‌های امنیتی ترکیه مواجه شدند که در تلاش بودند مانع پیوستن آنها به مبارزه با داعش در کوبانی و در خاک سوریه شوند.

افزایش نارضایتی کرد‌ها از دولت ترکیه بزرگترین تهدید برای روند صلح تاریخی کرد‌ها و دولت ترکیه به‌شمار می‌رود که در‌سال ٢٠١٢ و از سوی رجب‌ طیب اردوغان، نخست‌وزیر وقت ترکیه صورت گرفت تا به ٣ دهه درگیری شبه‌نظامیان برای افزایش حقوق کرد‌ها پایان دهد.  در درگیری کرد‌ها و دولت ترکیه بیش از ٤٠‌هزار نفر جان باختند.  به گفته عبدالله اوجالان، رهبر زندانی حزب کارگران کردستان، آنکارا با حمایت خود از افراطیون داعش آتش‌بس خود با کرد‌ها را نقض کرده‌است.  با وجود این‌که دولت آنکارا اتهام حمایتش از تروریست‌های داعش را به شدت تکذیب می‌کند، اما کرد‌هایی که در مرز‌های سوریه و ترکیه زندگی می‌کنند دولت ترکیه را یکی از حامیان اصلی داعش می‌دانند. «یالچین آکدوگان»، معاون نخست‌وزیر ترکیه با اشاره به گشایش مرز‌های ترکیه به روی ١٥٠‌هزار نفر از کرد‌های سوریه در روز‌های گذشته آنها را به ناسپاسی متهم کرد.

آکدوگان همزمان با گسترش تظاهرات با اشاره به این موضوع گفت: «شما دروازه‌ها و قلب خود را می‌گشایید، اما طرف دیگر دایم به تنش‌ها دامن می‌زند.  چنین اتفاقاتی به سود روند صلح نیست و با روح این روند در تناقض است.» همچنین در روز جمعه، ٢ تن از وزیران ترکیه تعهد دولت این کشور به روند صلح را تأیید کردند و گفتند که روند صلح با اقدامات تحریک‌آمیز متوقف نخواهد شد.

سوءظن کرد‌ها درخصوص روابط آنکارا و داعش پس از آزادی ٤٦ گروگان ترک از سوی نیرو‌های داعش عمق بیشتری پیدا کرد.  گروگان‌های ترک که نزدیک به ٣ ماه را در اسارت تروریست‌ها به سر بردند، در هفته گذشته در صلح و آرامش و بدون شلیک گلوله‌ای و یا پرداخت پولی به ترکیه بازگشتند.  حزب دموکراتیک خلق، که از حامیان کرد‌ها به شمار می‌رود در هفته گذشته و در اقدامی در جهت کاهش تنش‌ها با رهبران پ. ک. ک و مقامات دولت ترکیه دیدار کرد.  اما در بیانیه‌ متعاقب که از سوی این حزب شد، فشار‌های تازه‌ای به دولت ترکیه وارد شد و به خاطر شکست در ایجاد مکانیزمی برای پیشرفت در مذاکرات مورد انتقاد قرار گرفت.  آنکارا از احتمال بروز فصل تازه‌ای از درگیری‌ها با پ. ک. ک احساس خطر می‌کند.  این احتمال امروز، ٣٠‌سال پس از آن‌که این اعضای این حزب برای تشکیل دولتی مستقل در جنوب شرقی ترکیه دست به اسلحه بردند بار دیگر مقامات ترکیه را به تکاپو انداخته‌است.  با کناره‌گیری احتمالی جنبش سیاسی کرد‌ها از روند صلح و از سرگیری مجدد درگیری‌ها با دولت ترکیه در فضای پرهرج و مرج این روز‌های خاورمیانه، بی‌ثباتی به سرعت ترکیه را در بر خواهد گرفت.

اما از سرگیری این اختلافات از سوی پ. ک. ک چندان منطقی به نظر نمی‌رسد آن‌هم درست در زمانی که آنها در ٢ جبهه سوریه و عراق مشغول مبارزه با افراطیون هستند.  مبارزان کرد تا این‌جا نقش مهمی را در نجات جان هزاران نفر از مردم ایزدی که از حملات داعش گریختند ایفا کرده‌اند.  خروج چریک‌های پ. ک. ک از پایگاه‌های خود در کوه‌های شمال عراق در چارچوب روند صلح با ترکیه در تابستان ٢٠١٣ آغاز شد.  اما بعد از آن‌که آنکارا به پا پس کشیدن از اصلاحات متهم شد، متوقف شد.  بسیاری از این شبه‌نظامیان شانه‌به‌شانه مبارزان پیشمرگه عراق با داعش مبارزه‌کرده‌اند، درحالی‌که متحدان آن‌ها، موسوم به «واحد‌های دفاع از خلق» در خط مقدم جبهه‌های سوریه قرار دارند.  

نقش کرد‌ها در مبارزه با داعش موجب تقویت قدرت چانه‌زنی آنها در روند صلح با دولت ترکیه شده‌است و خلأ سلاح شبه‌نظامیان کرد را، که یکی از اهداف اصلی این صلح به شمار می‌رود، به آینده موکول می‌کند.  حزب کارگر همچنین می‌کوشد نام خود را از فهرست گروه‌های تروریستی آمریکا، اتحادیه اروپا و ترکیه خارج کند، هر چند که چنین چشم‌اندازی بعید به نظر می‌رسد و بروز اختلافات تازه نیز به این امید‌ها پایان می‌دهد. روزنامه «وطن»، چاپ ترکیه در این‌خصوص می‌نویسد: هر اقدامی که به از سرگیری درگیری‌ها با ترکیه بینجامد دستاورد‌های آنها از نبرد با داعش را به خطر می‌اندازد». البته نتیجه درگیری‌های پ. ک. ک و شبه‌نظامیان داعش تا حد زیادی در روند صلح نیز تعیین‌کننده خواهد‌ بود.

در شرایط فعلی سناریوی ایده‌آل آنکارا ادامه درگیری‌ کرد‌ها با داعش است با این قید که در این نبرد به پیروزی نیز دست‌ پیدا نکنند. «آکین اونور»، استاد دانشگاه «قدیر خاص» ترکیه معتقد است دولت ترکیه می‌تواند شرایط خود را به کرد‌هایی که قوای خود را در نبرد با داعش خرج کرده‌اند، تحمیل کند.  در آخرین بیانیه رهبر پ. ک. ک انتقادات شدیدی علیه دولت ترکیه صورت گرفت و مقامات این کشور به اعلان جنگ علیه کرد‌ها متهم شدند.  هرچند که فرمانده پ. ک. ک در اظهارات اخیر خود گفت عبدالله اوجالان، رهبر دربند کرد‌ها درخصوص آینده روند صلح، حرف آخر را می‌زند.

حزب دموکرات خلق به‌تازگی خواستار دیدار با اوجالان شده‌است اما هنوز مشخص نیست که این دیدار صورت بگیرد. رجب طیب اردوغان، که نزدیک به یک دهه است قدرت در ترکیه را در اختیار دارد درخصوص روند صلح، سرمایه‌گذاری قابل توجهی انجام داده‌است و به همین دلیل با مخالفت قابل توجهی از سوی ملی‌گرایان ترک مواجه شده‌است. تلاش‌های اردوغان همچنین مورد حمایت کرد‌های محافظه‌کار قرار گرفته ‌است. دولت ترکیه در نظر دارد تا از طریق اصلاحات زبان و فرهنگ از حقوق کرد‌ها حمایت کند که بیش از ٢٠‌درصد از جمعیت‌ ٧٧ میلیونی ترکیه را تشکیل می‌دهند، اما سیاستمداران کرد در سوی دیگر به دنبال استقلال سیاسی و عفو عمومی مبارزانشان هستند.