دعای روز بیست و نهم ماه مبارک رمضان + تفسیر

شیعه نیوز: دعای روز بیست‌و نهم ماه مبارک رمضان به شرح زیر است:

دعای روز بیست و نهم ماه رمضان

اللّٰهُمَّ غَشِّنِى فِيهِ بِالرَّحْمَةِ، وَارْزُقْنِى فِيهِ التَّوْفِيقَ وَالْعِصْمَةَ، وَطَهِّرْ قَلْبِى مِنْ غَياهِبِ التُّهَمَةِ، يَا رَحِيماً بِعِبادِهِ الْمُؤْمِنِينَ.

خدایا، مرا در این ماه با رحمتت فروگیر و توفیق و خود نگهداری نصیبم کن و از تیرگی‌های تهمت دلم را پاک گردان، ای مهربان به بندگان با ایمان.

تفسیر:

روز بیست و نهم ماه مبارک رمضان را چنین آغاز می کنیم:

خدایا! امروز سراپای وجودم را با رحمت خود بپوشان.

چون این روزها در ضیافت الهی به سر می بریم، سراپای وجودمان را شعاع نور حق فرا گرفته است. ایام خوبی را پشت سر گذاشتیم و از برکات معنوی این ماه و شب های قدر، بهره های کافی بردیم و بالاخره، مقداری از عمر خود را در کسب فیوضات ویژه ی الهی سپری کردیم. امروز باید از خداوند چیز دیگری بخواهیم و آن پوشش کامل، تام و همیشگی به نام رحمت است.

توجهات، نیکی ها و بخشش های خداوند را «رحمت» گویند. آری، در این ماه مبارک، درهای رحمت الهی به روی بندگان گشوده شده است و به توبه کنندگان، نوید بخشش و مغفرت می دهد. از امام زین العابدین علیه السلام نقل شده است که:

مؤمن با وجود سه خصلت نابود نمی شود: گواهی دادن بر خدای یگانه و بی شریک؛ شفاعت رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم و وسعت رحمت خدا.

رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم نیز در زمینه ی رحمت الهی می فرمایند:

خداوند بزرگ، صد باب رحمت دارد که یکی از آن را به زمین نازل و در میان مخلوقاتش تقسیم کرده است و تمام عاطفه و محبت که در میان مردم است، از پرتو آن است، ولی نود ونه قسمت را برای خود نگاه داشته و در قیامت بندگانش را مشمول آن می سازد.

«رحمت» الهی، گاهی به صورت عام است که شامل دوست و دشمن، مومن و کافر و نیکوکار و بدکار می باشد؛ زیرا باران رحمت بی حسابش به همه جا رسیده و خوان نعمت بی دریغش به همه جا گسترده است. در سایه ی این رحمت همه ی بندگان از مواهب گوناگون حیات بهره مندند و روزی خویش را از سفره ی گسترده ی نعمت های بی پایانش بر می گیرند. این همان رحمت عام اوست که پهنه ی هستی را در بر گرفته و همگان در دریای بی کران آن غوطه ورند.

امّا «رحمت خاص» پروردگار، ویژه ی بندگان مطیع، صالح و فرمانبردار است؛ زیرا آنان به حکم ایمان و عمل صالح، این شایستگی را یافته اند که از رحمت و بخشش و احسان خاصی که آلودگان و تبهکاران از آن سهمی ندارند، بهره مند شوند. آن چه از دعای امروز، می توان فهمید، این است که این دعا به رحمت خاصه اشاره دارد به ویژه با نگرشی دوباره نسبت به دعاهایی که در این مدت درباره ی اطاعت و عمل صالح بیان شد.

قرآن کریم، برای تحصیل رحمت واسعه ی الهی به سه چیز توصیه کرده است:

اقامه ی نماز، ادای زکات و اطاعت از رسول

خداوند در سوره ی نور، می فرماید:

نماز را به پا دارید و زکات بدهید و از رسول خدا پیروی کنید، شاید مورد رحمت الهی قرار گیرید.

در فراز دوم از دعای امروز از ذات حق درخواست می کنیم:

خدایا! توفیق پرهیز از گناه را روزیم کن.

در لغت سوق دادن اسباب به سوی مطلوب خیر را توفیق گویند. موفقیت و توفیق یکی از موضوعاتی است که پیوسته در هر کاری مورد انتظار ما بوده و آن را از پروردگار مسألت می کنیم.

امید و آروزی موفقیت در هر امری چه مادی و چه معنوی مورد توجه بشر بوده است. موفقیت ها نیز هرکدام مرتبه و مرحله ای مخصوص دارند و از دید افراد گوناگون فرق می کنند. گاهی انسان توفیق را در آسایش و سلامت و زندگی مرفّه می بیند، گاهی توفیق را در پیشرفت ها، اکتشافات و اختراعات خود می بیند و گاهی هم فردی، مانند حضرت شعیب علیه السلام توفیق خود را در توکّل بر خدا می بیند.

«شعیب» علیه السلام موفقیت خود را از جانب خداوند می دید. قوم شعیب در مَدْیَن ساکن بودند، پرستش خدا را رها کرده و در سنگلاخ شرک و بت پرستی سرگردان شدند. ایشان نه تنها بت که درهم و دینار و مال و ثروت خویش را می پرستیدند و برای کسب سود بیشتر در تجارت، زندگی خود را به تقلب و کم فروشی آلوده می کردند.

شعیب علیه السلام که به سبب سخنان دلنشین حساب شده اش «خطیب الانبیاء» لقب گرفته بود، گفتارش را که بهترین راهگشای زندگی مادی و معنوی مردم بود، با صبر و حوصله و متانت و دلسوزی تمام ایراد می کرد. او با دعوت مردم به خداپرستی، پرهیز از گناه و مبارزه با ظلم و کفر آنان را به این نکته ی حساس متوجه ساخت که من برای ثروت و مقام و مال دنیا، شما را از اعمال زشت نهی نمی کنم بلکه نقطه ی اتکا و توجه من خداست. قرآن کریم از زبان این پیغمبر چنین می فرماید:

توفیق من جز به [خواست] خدا نیست، بر او توکل نمودم و به سوی او بازگشتم.

او در مقابل آن قوم لجوج و سرسخت، رمز پیروزی خود را توفیق خواستن از خدا می دانست و این همان نکته ای است که باید در دعای امروز به آن توجه داشت. در روایات معصومین علیهم السلام نیز درباره ی توفیق، تعابیر زیبایی آمده است، برای مثال از آن به رحمت، عنایت، اولین نعمت، رهبر درستی و درست کرداری، ریشه ی سعادت و پیروزی یاد شده است. اولین شهید محراب، امیرالمؤمنین علی علیه السلام درباره ی «توفیق» چنین می فرماید:

ای بندگان خدا! از خداوند متعال یقین بخواهید؛ زیرا یقین رأس دین است و در توفیق به سوی خداوند متعال، توجه و رغبت داشته باشید چون توفیق اساس و ریشه ی محکمی خواهد بود.

امّا آنچه در روایات منشأ توفیق است، فصیحت پذیری از خداوند و پیروی از دین و آیین اسلام است. امام جواد علیه السلام فرمودند:

مؤمن به سه چیز نیازمند است: توفیق از جانب خدا، موعظه کننده ای از خودش، که نفس لوّامه او را ملامت کند و پذیرفتن خیرخواهی از کسی که خیر انسان را می خواهد.

بزرگان دین تکامل های خود را از ناحیه ی خداوند دانسته و خود را ناچیز می شمارند و اگر از آنان تعریفی شود، در پاسخ می گویند: از خداست و خدا خواسته که چنین شده است. و به راستی همین طور است. تا او نخواهد و مقدمات کار را فراهم نسازد، چه کسی توانایی انجام کاری را دارد. گردش تمام ذرات جهان از اوست و تا او نخواهد ذره ای در عالم پدیدار نمی گردد و هسته ای از جای خود نمی جنبد و به جایی نمی رسد. قدرت مبارزه با گناه و پرهیز از معاصی را نیز باید او عنایت کند.

پس باید موفقیت در امور و دوری از گناه را از خداوند متعال بخواهیم؛ تا به عنوان رزق و روزی معنوی نصیب ما بگرداند.

در فراز آخر از دعای امروز، می گوییم:

خدایا! قلبم را از تاریکی های اتهام پاک گردان ای مهربان به بندگان مؤمنش.

قلب مومن، پاک ترین و والاترین جایگاه هاست. نخستین مکانی نیز که گناه و آلودگی به آن نفوذ می کند، همین قلب است. بارها در دعاهای گذشته از خداوند خواسته ایم که قلب ما را از گناه و آلودگی های آن پاک کند.

در روایت آمده است که خداوند متعال خطاب به موسی علیه السلام فرمودند:

دشمن ترین خلق من کسی است که به من تهمت زند.

موسی علیه السلام عرض کرد:

پروردگارا! چه کسی به تو تهمت می زند؟

خطاب رسید:

آن کسی که برای او و به مصلحت او اموری را تقدیر کرده ام و او گمان می کند، اگر چنین نبود، بهتر بود و راضی به تقدیر به من نیست.

آری، چنین حالتی موجب افسردگی و دوری از نشاط در عبادت و زندگانی می شود. متأسفانه امروزه یکی از گرفتاری های ما همین است که مقدرات الهی را نمی پذیریم. سپس باید دعا کنیم که:

اَللّهم وَفِّقْنا لِما تُحِبُّ وَ تَرْضی

خدایا به آن چه دوست داری و راضی هستی، ما را توفیق ده.

آزمایش الهی، گاه با نعمت است و گاه با انواع بلاست. نه روی آوردن نعمت باید مایه ی غرور گردد و نه نزول بلاها مایه ی یأس و نومیدی. امّا چه می شود کرد چون این انسان کم ظرفیت در هر دو حال، هدف آزمایش را فراموش می کند و به هنگام روی آوردن نعمت، چنان می پندارد که مقرّب درگاه خدا شده و این نعمت دلیل بر آن قرب است و به هنگام سختی ها و تنگی روزی نیز یأس سر تا پای او را فرا می گیرد و از پروردگارش می رنجد و ناخوشنود می شود، غافل از این که این ها همه برای آزمایش و امتحان اوست.

پذیرفتن مقدرات الهی از موارد تهمت به شمار می آید. خداوند درباره ی افرادی که در مقابل نعمت ها و بلاهای خداوند، بی ظرفیت هستند، می فرماید:

هنگامی که نعمتی به انسان می دهیم روی می گرداند و با تکبّر از حق دور می شود، امّا هنگامی که مختصر ناراحتی به او برسد، پیوسته دعا می کند و بی تابی می نماید.

هم چنین، تهمت به بندگان خدا از موارد بارز تهمت به خدا است. تهمت در آیات و روایات نکوهش شده است. هرکس به برادر مؤمن خود تهمت بزند، مورد لعنت خدا است و در روز قیامت او را در تلّی از آتش نگاه می دارند و به او می گویند: «ثابت کن آن چه گفتی.»

تهمت از سوء ظن و بدگمانی ناشی می شود. کسی که عینک بدبینی به چشم خود زده است، همه چیز را بد می بیند؛ مانند کسی که عینک قرمز به چشم بزند، همه چیز را قرمز می بیند. در شرع مقدس اسلام بنای اوّلیه بر خوش بینی و صحّت است مگر این که بر بدی و خطای کسی دلیل اقامه شود. بنابراین بازار، لباس، فرش و دیگر چیزهای مسلمانان، همه پاک است مگر خلاف آن ثابت شود.

امام صادق علیه السلام در مذمت کسانی که به این صفت بد مبتلا هستند، می فرمایند:

وقتی مؤمن، برادر دینی خود را متّهم می کند، ایمان در قلبش ذوب می شود، همان گونه که نمک در آب ذوب می شود.

هم چنین آن حضرت فرمودند:

هرکس برادر دینی خود را متهم کند، بین آن دو، حریمی وجود نخواهد داشت.

معنای دیگری که می توان درباره ی این قسمت از دعا بیان کرد، این است که باید خود را از معرض اتهام نجات دهیم تا مورد تهمت قرار نگیریم؛ زیرا پرده ی ابهام و تاریکی ظلمت، حقایق را مخفی و پنهان می کند، به صورتی که تشخیص آن برای دیگران کار مشکلی است. اگر کسی خود را در محل و موضعی قرار دهد که مورد اتهام است، در صورت متهم شدن باید خود را ملامت کند نه دیگران را.

علی علیه السلام در این زمینه می فرمایند:

کسی که خود را در موضع تهمت قرار دهد، نباید دیگران را که به او بدگمان شده اند، ملامت کند.

آن حضرت در روایت دیگری می فرمایند:

کسی که داخل در مکانهای بد و ناشایست شود، متهم خواهد شد.

نکته ی مهم در پایان دعای امروز این است که هرچند رحمت خداوند شامل همه ی بندگان می شود، اما نسبت به مؤمنان عنایت خاصی شده است. کسانی که خانه ی دل را از غیر او شستشو دهند و برای اطاعت و عبادت خدا، از دنیاطلبی و هواپرستی دست بکشند و سرمایه ی خویش را در این راه فدا کنند، ارتباط عمیق تری با خداوند متعال دارند و از رحمت خاصه ی الهی بهره مند خواهند شد. این فراز زیبا از دعای امروز یعنی «ای مهربان به بندگان مؤمنش»، برای روزه داران راستین انگیزه ی خوبی ایجاد می کند تا در راه نزدیک شدن به خداوند متعال تلاش بیشتری کنند.