سومین سال محرومیت دختران افغان از تحصیل

شیعه نیوز | سومین سال است که صدای زنگ مدارس در افغانستان برای دختران به ‌جای شادمانی، دردآفرین است. میلیون‌ها دختر بالاتر از کلاس ششم با شنیدن این زنگ، همچنان از رفتن به مدارس محروم شده‌اند.

به گزارش «شیعه نیوز»، طالبان در سه‌ سال گذشته به رغم وعده‌های مکرر، دروازه‌های نهادهای آموزشی و تحصیلی را به ‌روی دختران و زنان باز نکرده‌اند. به‌ دلیل اظهارات برخی از مقام‌های طالبان، انتظار می‌رفت که در سال جدید دختران بتوانند به مدارس بازگردند، اما اعلامیه وزارت آموزش و پرورش طالبان این گروه بار دیگر پیامی اندوه‌بار برای دختران داشت. طالبان که آغاز سال جدید تحصیلی را در نوروز تعیین کرده‌اند، حضور زنان خبرنگار را در مراسم نواختن زنگ مدارس منع کردند. این گروه به دانش‌آموزان پسر و استادان مدارس نیز تذکر داده که ریش بگذارند و از پوشیدن یونیفرم و نکتایی خود‌داری ورزند. با این حال، شماری از شهروندان می‌گویند که خطر طالب‌پروری دانش‌آموزان، عمیق‌تر از محرومیت از آموزش با روش طالبانی است. این در حالی است که بسیاری از کشورها و نهادهای بین‌المللی خواستار رفع ممنوعیت‌های آموزشی در افغانستان شده‌اند‌.

طالبان در سه ‌سال گذشته میلیون‌ها دختر بالاتر از کلاس ششم را در افغانستان از حق آموزش محروم کرده‌اند. بسیاری از دختران که سال گذشته کلاس ششم بودند، اکنون آرزو می‌کنند ناکام می‌ماندند، در حالی که خواست قلبی هر انسانی به‌طور ذاتی امید به موفقیت و پیمودن قله‌های بلندتر است.

وزارت معارف (آموزش و پرورش ) افغانستان تحت کنترل طالبان خلاف سال‌های گذشته آغاز سال تحصیلی در این کشور را در روز نوروز تعیین کرده‌‌ و روز چهار‌شنبه، ۱ فروردین، زنگ مدارس را با حضور مقام‌های ارشد این گروه نواخته است. در بیانیه‌ این نهاد از خبرنگاران زن خواسته شد که در مراسم نواختن زنگ مدارس اشتراک نکنند.

مقام‌های این گروه به وزارت معارف، دانش‌آموزان و استادان مرد نیز تذکر داده که «صورت و سیرت» خود را مطابق اصول اسلامی آماده کنند و از پوشیدن لباس‌های «غیراسلامی» خودداری ورزند.

به گزارش خبرگزاری شفقنا افغانستان؛ روزنامه ۸ صبح در گزارشی نظر چندین تن از دانش آموزان به شرح زیر آورده است؛ برخی از دانش آموزان پسر می گویند: هدف از بیان طالبان از «صورت و سیرت» گذاشتن ریش و پوشیدن لباس «پیراهن و تنبان» و گذاشتن «کلاه قندهاری» است. این دانش‌آموز می‌افزاید: «سال گذشته مدیر مدرسه ما بارها از شاگردان خواست که ریش بگذارند، چون طالب‌ها او را تهدید کرده بودند. کسی که کروات می‌زد و لباس فرم می پوشند، مورد توهین قرار می‌گرفت. کسی که کلاه پیش‌چاک [کلاه قندهاری] می‌پوشید، به سیستم طالبی برابر می‌شد.»

با این حال، دختران محروم از آموزش می‌گویند که انتظار داشتند دروازه‌های مدارس به‌ روی آنان در سال جدید باز شود. به گفته آنان، محرومیت آموزشی دختران ضربه‌ای جبران‌ناپذیر بر روند توسعه اقتصادی و انسانی کشور زده است.

یکی از دختران بازمانده از آموزش که به دلیل تهدیدات امنیتی طالبان نمی‌خواهد نامش در گزارش ذکر شود، از سیاست یک بام و دو هوای طالبان در قبال زنان انتقاد می‌کند. او می‌گوید: «هر چیزی که به سود طالبان باشد، در اسلام‌ حلال است و اگر برای این گروه هزینه داشته باشد، در اسلام حرام است. گدایی زنان در خیابان‌ها، دست فروشی زنان و یوتیوبری زنان حلال، اما آموزش که در فضای کاملا زنانه صورت می‌گیرد، حرام است.»

همچنان هزاران دانش‌آموز دختر به رغم نگرانی شماری از شهروندان مبنی بر تغییر سرفصل های آموزشی، آرزوی بازگشایی مدارس را داشتند که با اعلام طالبان بار دیگر مأیوس شده‌اند. آنان می‌گویند که تیره‌ترین روزهای زنده‌گی را می‌گذرانند.

مریم، یکی از دانش‌آموزان در شهر غزنی، می‌گوید که در زمان سلطه مجدد طالبان دانش‌آموز کلاس نهم بود. او می‌افزاید که در دو سال گذشته سیاه‌ترین روزهای زنده‌گی خود را تحت رژیم این گروه سپری کرده است. مریم می‌گوید: «اگر دروازه مدارس بسته نمی‌شد، امسال درسم را تمام می‌کردم. در دو سال گذشته امیدوار بودیم که شاید امروز و فردا دوباره اجازه رفتن به مدرسه به ما داده شود، اما امسال که بازهم مدرسه به روی دختران باز نشد، دیگر امیدواری ما هم ‌تمام شد.»

این دانش‌آموز که رفتن به مکتب اکنون برایش به رویا مبدل شده، تاکید می‌کند که طالبان از زنان آگاه و تحصیل‌کرده هراس دارند و به هیچ صورت دروازه‌های مدارس و دانشگاه‌ها را به روی دختران و زنان باز نخواهند کرد. مریم می‌گوید: «طالبان در سه سال گذشته چندین بار وعده دادند که ما سر موضوع سرفصل های تدریس و طرح لباس کار می‌کنیم و دوباره اجازه فعال شدن مدارس را می‌دهیم، اما بالاخره هم ما شاگردان درک کرده‌ایم و شاید مردم جهان هم فهمیده باشند که طالب دشمن درس و پیش‌رفت است و ما با حضور طالبان دیگر‌ آرزوهای خود را دفن کرده‌ایم.»

با این حال، مقدس نوری، به قول خودش یکی از بازمانده‌گان آموزش، می‌گوید که هر بار صحبت از مدرسه و دانشگاه می‌شود، رنج و اندوه در وجودش فوران می‌کند. بانو نوری می‌افزاید:‌ «وقتی سخن از دانشگاه و آموزشگاه می‌شود، حال و وضع متفاوت می‌گیرم. این محرومیت مثل عقده و تومور در مغز و قلبم است که واقعا رنج می‌برم. روزها سپری می‌شود و به ‌جای این‌که درد ما درمان شود، بدتر می‌شود و غرق‌شده‌گان این گرداب هر روز بیش‌تر و بیش‌تر می‌شوند. تحمل چنین وضعیتی، واقعا دردناک است. این درد را کسی درک می‌کند که دختر باشد و در افغانستان باشد.»

مقدس نوری تاکید می‌ورزد که دختران هر روز نا‌امیدتر می‌شوند و به افسرده‌گی گرفتار شده‌اند و وضعیت به ‌جایی رسیده است که حتا آنان خود‌آموزی نمی‌کنند، چون دیگر امیدی به زنده‌گی برای‌شان باقی نمانده است و نیز در بسیاری از مناطق امکانات خود‌آموزی فراهم نیست. او می‌افزاید: «همیشه فکر می‌کنم که منع آموزش دختران یک خواب است، چه‌طور امکان دارد که در این قرن دختران مکتب نروند، اما باز می‌بینم که چه‌طور خوابی است که هیچ بیداری ندارد و ما تا چه زمانی در خانه بنشینم و کار خانه کنیم یا پیش خود بخوانیم و یک مهارت یاد بگیریم. از پیش مکتب بگذریم و اجازه داخل شدن به مکتب را نداشته باشیم. ما حتا از رفتن به بیرون وحشت داریم.»

بانو نوری تصریح می‌کند که احساس دختران محروم از آموزش را کسانی درک می‌کنند که تصور کنند خود دختر هستند و مکتب را از صنف ششم تمام می‌کنند و اجازه رفتن به صنف بالاتر را ندارند. به گفته او، احساس همدردی و ابراز تسلیت دردی را دوا نمی‌کند و باید اقدام علمی صورت بگیرد. این دانش‌آموز محروم از آموزش می‌گوید دختری را می‌شناسد که سال گذشته کلاس ششم بود، اما هر زمانی که سخن از محرومیت از آموزش می‌شد «دنیا سرش چپه می‌شد و اشک‌هایش سرازیر می‌شد.» او ابراز امیدواری می‌کند روزی برسد که لبخند به لبان دختران و خوشی به صورت مادران و پدران آنان برگردد. نوری تاکید می‌کند که محدودیت آموزشی برای افغانستان شرم‌آور است.

با این حال، برخی از شهروندان این کشور می‌گویند که ایدیولوژی و عمل‌کرد طالبان قابل نقد است و تقلیل مبارزات آزادی‌طلبانه زنان و مردان کشور به باز کردن دروازه‌های نهادهای آموزشی و تحصیلی به ‌روی زنان و دختران، تقلیل مطالبات شهروندی است.

فواد پویا، یکی از کاربران شبکه‌های اجتماعی، نوشته است: «مشکل طالب اصلا با غیر‌طالب است تا به هر مساله دیگر. بر فرض دروازه‌های مدارس باز شد، با پدیده امیرالمومنین، شخصی که در برابر هیچ ‌کسی مسوول نیست و واجب‌‌الاحترام است، چه می‌کنید؟ با مساله تروریسم و رابطه طالب با شبکه‌های تروریستی و مواد مخدر در دنیا چه می‌کنید؟ با محتوای نظام آموزشی که طالب‌پرور است، چه می‌کنید؟»

در دو سال گذشته در کنار زنان و دخترانی که خواستار بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها به ‌روی دختران بوده‌اند، تعدادی از فعالان مدنی تدریس با محتوای ایدیولوژی طالبان در مدارس را بدتر از ممنوعیت‌های آموزشی دانسته‌اند. به گفته آنان، طالبان محتوای بسیاری از کتاب‌های درسی را تغییر داده‌اند و به ‌جای سرفصل های علمی، کتاب‌های مذهبی را گنجانده‌اند که ذهنیت دانش‌آموزان را برای سربازگیری برای این گروه فراهم می‌کند.

با این حال، نهادهای بین‌المللی و کشورهای عضو سازمان ملل پیوسته خواستار رفع ممنوعیت‌های آموزشی دختران در افغانستان شده‌اند. دفتر هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) در تازه‌ترین پیامش، خواستار پایان دادن به ممنوعیت آموزش دختران توسط طالبان شده است.

سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) گفته است که ۱.۴ میلیون دانش‌آموز دختر بالاتر از صنف ششم در افغانستان از حق آموزش محروم هستند. این نهاد افزوده که محرومیت دختران از آموزش، آسیب‌های جدی به روح و روان آن‌ها می‌زند و مانع توسعه افغانستان می‌شود.

سازمان عفو بین‌الملل نیز با انتشار بیانیه‌ای گفته که «بهانه‌های طالبان» برای ادامه ممنوعیت‌های آموزشی پایانی ندارد. این نهاد بهانه‌جویی طالبان را «واهی و برای اعمال تبعیض بیش‌تر» علیه زنان در افغانستان توصیف کرده است.

بیش از ۹۰۰ روز می‌شود که دختران بالاتر ازکلاس ششم در افغانستان به مدرسه نرفته‌اند. این در حالی است که برخی از مقام‌های طالبان در اظهارات رسانه‌ای خود پیوسته از بازگشایی مدارس دخترانه خبر داده و ادعا کرده‌اند که پس از بازنگری نصاب آموزشی و فراهم شدن «شرایط»، دختران به مدارس باز خواهند گشت.