تحولات اخیر نیجر و خطر وقوع یک جنگ آفریقایی نیابتی

به گزارش «شیعه نیوز»، تحلیلگر سرشناس جهان عرب در سخنانی درباره کودتای نظامی در کشور نیجر معتقد است که تهدیدها به مداخله نظامی در این کشور با چراغ سبز آمریکا و فرانسه بیانگر یک رقابت سخت برای نفوذ در قاره آفریقا میان غرب به رهبری آمریکا و ائتلاف چین و روسیه است و نشان می‌دهد که وقوع یک جنگ آفریقایی نیابتی میان قدرت‌های بزرگ که بر سر نفوذ در این قاره می‌جنگند، در سرزمین نیجر و اطراف آن در حال وقوع است.

عبدالباری عطوان، تحلیلگر سرشناس جهان عرب و سردبیر روزنامه رأی الیوم در یادداشتی درباره تحولات اخیر نیجر نوشت: پس از آنکه وزرای دفاع کشورهای عضو «جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا» موسوم به اکواس طرحی نظامی برای مداخله در نیجر تهیه کردند، قاره آفریقا با بحران سیاسی شدیدی مواجه شده است که ممکن است حدود دو هفته قبل از اجلاس سران بریکس در کیپ تاون آفریقای جنوبی، به یک جنگ خونین و اختلاف خطرناک تبدیل شود که امنیت، ثبات و وحدت این قاره را تهدید می‌کند.

فرانسه که از راه حل نظامی در نیجر حمایت می‌کند و به آن دامن می‌زند، ممکن است سناریوی خونین لیبی را تکرار کند و این بار به بهانه بازگرداندن رئیس جمهوری منتخب به قدرت، یک جنگ آفریقای را برای سرنگونی شورای نظامی کودتا در این کشور رهبری کند؛ اما تردیدهای زیادی درباره موفقیت این سناریو وجود دارد، چراکه کودتای نظامی در نیجر به رهبری ژنرال عبدالرحمان چیانی می‌گوید که مخالف دموکراسی نیست، بلکه با سلطه استعماری فرانسه و سرقت ثروت و منابع کشور توسط فرانسه و محروم کردن ملت نیجر از این منابع، به ویژه اورانیوم، طلا و فسفات مخالف است.

درست است که فرانسه ۱۵۰۰ نظامی در خاک نیجریه دارد که با جنگنده و پهپاد از آنها پشتیبانی می‌شود؛ اما این حضور به دلیل حمایتی که نیجر از مالی و بورکینافاسو دارد، تضمینی برای موفقیت این کشور در خنثی کردن کودتای نظامی نیست، چراکه کشورهای مذکور اعلام کرده‌اند که هرگونه مداخله در نیجر به منزله اعلان جنگ علیه این دو کشور است و ارتش‌های آنها با تمام توان با آن مقابله خواهند کرد و همچنین رهبران دو کشور تصمیم گرفتند صادرات اورانیوم به فرانسه را متوقف کنند.

اجرای طرح مداخله نظامی اکواس (متشکل از ۱۵ کشور) در نیجر در انتظار تصویب توسط سران کشورهای عضو و چراغ سبز آمریکا و فرانسه است و طی چند روز آینده باید منتظر هجوم نیروها و بمباران توسط جنگنده‌ها در هر لحظه باشیم. ما بعید نمی‌دانیم که موافقت آمریکا و فرانسه برای مداخله فوری قبلاً صادر شده باشد و ژنرال‌های دو کشور (فرانسه و آمریکا) نقش عمده‌ای در تنظیم طرح نظامی مذکور و جزئیات آن داشته باشند. آنها نقش‌هایی را میان روسای ارتش‌های کشورهای اکواس، به رهبری ارتش نیجریه که به آمریکا و فرانسه وفادار است، تقسیم کرده‌اند.

نیروهای گروه اکواس در لیبریا، سیرالئون، گینه بیسائو، ساحل عاج، مالی و گامبیا علیه کودتاها و شورش‌های نظامی در دهه ۱۹۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰ مداخله کردند و آخرین مداخله آنها در کنار نیروهای فرانسه در سال ۲۰۱۷ در مالی بود؛ اما آنها هیچ‌گاه در کودتاهای نظامی مشابه، مثلاً در سودان مداخله نکردند، دلیل این عدم مداخله کاملا ساده است و دلیل آن نیز این است که این کودتای سودانی برای سرنگونی رژیم عمر البشیر، رئیس جمهوری مخلوع سودان، مورد حمایت آمریکا و رژیم اشغالگر اسرائیل بود و امروز می‌بینیم که در نیجر جادوی سیاه علیه صاحبانش عمل کرده است.

ما با یک جنگ نفوذ شدید میان غرب به رهبری آمریکا و ائتلاف چین و روسیه مواجه هستیم و به نظر می‌رسد اجلاس سران آفریقا و روسیه که ۲۷ ماه گذشته در سن پترزبورگ برگزار شد و در آن سران و نمایندگان ۵۳ کشور آفریقایی شرکت داشتند، این جنگ را به نفع محور ضد غربی یعنی چین و روسیه پیش برد. این موضوع علی‌رغم انکار دو طرف (روسیه و غرب) به خوبی طرح مداخله نظامی برای سرکوب کودتای نظامی در نیجر را تفسیر می‌کند؛ کودتایی که به‌طور غیرمستقیم از سوی روسیه و نیروهای گروه واگنر حمایت می‌شود.

در حال حاضر هیچ نشانه‌ای دال بر آمادگی شورای نظامی در نیجر برای بازگرداندن قدرت به محمد بازوم وجود ندارد، علاوه بر این میانجیگری‌هایی که به دنبال راه حل سیاسی - دیپلماتیک برای بحران بودند نیز نتوانستند پیشرفتی به دست بیاورند. بنابراین یک جنگ آفریقایی نیابتی میان قدرت‌های بزرگ که بر سر نفوذ در این قاره می‌جنگند، در سرزمین نیجر و اطراف آن در حال وقوع است.

مشکل اینجاست که کشورهای غربی به رهبری آمریکا از شکست‌های قبلی خود که در نتیجه مداخلات نظامی آنها در افغانستان، عراق و لیبی بود، درس نگرفته‌اند و همچنان از همان روش‌های سلطه‌گری و غارت منابع کشورهای آفریقا و خاورمیانه به بهانه‌های مختلف و با مداخله نظامی ادامه می‌دهند.

به نظر می‌رسد ائتلاف روسیه و چین با حمایت از پروژه‌های توسعه، اعطای وام، کمک‌های مالی، بومی سازی فناوری و کمک هزینه‌های آموزشی، در جنگ نفوذ در قاره آفریقا و خاورمیانه پیروز شده است. یکی از شواهد برجسته در این زمینه، معافیت یا تسهیل پرداخت بیش از ۹۰ درصد از بدهی‌های کشورهای آفریقایی شرکت کننده در اجلاس سن پترزبورگ توسط روسیه و همچنین اظهارات ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه مبنی بر ارائه غله به صورت رایگان به شش کشور فقیر آفریقایی با قیمت‌های پایین به دلیل ضعف این کشورها است. همین مساله مشخص می‌کند که چرا برخی از حامیان کودتای نیجر پرچم روسیه و تصاویر پوتین را برافراشتند.

چند روز آینده چه در صورت جنگ و چه در صورت صلح سرنوشت ساز خواهد بود، اعلام سنگینی کفه ترازو به سمت صلح و یا جنگ دشوار است؛ اما آنچه مسلم است این است که در قاره آفریقا با شکاف شدید و بی‌سابقه‌ای مواجه هستیم که ممکن است سال‌ها و یا حتی چند دهه ادامه داشته باشد.

مداخله ناتو در لیبی به رهبری فرانسه اگرچه رژیم معمر قذافی را سرنگون کرد؛ اما چیزی جز هرج و مرج، خونریزی و غارت ده‌ها میلیارد دلار برای ملت این کشور به همراه نداشت، امروز نیز بعید است که هرگونه مداخله فرانسوی - آمریکایی در نیجر و منطقه ساحل به نتایج بهتری منجر شود.

انتهای پیام