از دیدگاه امیرمؤمنان علیه السلام علم بهتر است یا ثروت؟

به گزارش «شیعه نیوز»، کمیل بن زیاد از اصحاب خاصّ امیرالمؤمنان علی علیه السلام بود. کمیل در نزد ما شیعیان مشهور است و پیوسته با قرائت دعای کمیل که امیرالمؤمنین علیه السلام آن را به وی تعلیم دادند از او یاد می کنیم.

 وی می گوید: امیرمؤمنان علی بن ابیطالب علیه السلام دست مرا گرفت و به سوی صحرا (خارج شهر کوفه) برد.

هنگامی که به صحرا رسیدیم آه پُر دردی کشید و فرمود:

ای کمیل !

1-إِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ أَوْعِیَهٌ فَخَیْرُهَا أَوْعَاهَا،

این دل ها همانند ظرف هاست پس بهترینِ آنها ظرفى است که مقدار بیشترى را

بتواند نگهدارى کند.

2- فَاحْفَظْ عَنِّی مَا أَقُولُ لَکَ.

بنابراین آنچه را به تو مى گویم حفظ کن و در خاطر خود بسپار. (و به اهل آن انتقال بده )

3-النَّاسُ ثَلَاثَهٌ:

مردم سه گروهند:

الف-فَعَالِمٌ رَبَّانِیٌّ …علماى ربانى،

ب- وَ مُتَعَلِّمٌ عَلَى سَبِیلِ نَجَاهٍ …دانش طلبان در طریق نجات

ج-وَ هَمَجٌ رَعَاعٌ، أَتْبَاعُ کُلِّ نَاعِقٍ یَمِیلُونَ مَعَ کُلِّ رِیحٍ، لَمْ یَسْتَضِیئُوا بِنُورِ الْعِلْمِ وَ لَمْ یَلْجَئُوا إِلَى رُکْنٍ وَثِیقٍ

و احمقانِ بى سر و پا و بى هدف که دنبال هر صدایى مى روند و با هر بادى حرکت مى کنند;

آن هایى که با نور علم روشن نشده و به ستون محکمى پناه نبرده اند.(نه علمی

روشن دارند و نه پشتوانه ای مطمئن)

ای کمیل!

4- الْعِلْمُ خَیْرٌ مِنَ الْمَالِ،

علم از مال بهتر است

5- الْعِلْمُ یَحْرُسُکَ وَ أَنْتَ تَحْرُسُ الْمَالَ،

(چرا که) علم، تو را پاسدارى مى کند ولى تو باید مال را پاسدارى کنى.

6- وَ الْمَالُ تَنْقُصُهُ النَّفَقَهُ وَ الْعِلْمُ یَزْکُوا عَلَى الْإِنْفَاقِ،

مال با هزینه کردن کاستى مى گیرد در حالى که علم، با انفاق افزون مى گردد.

7- وَ صَنِیعُ الْمَالِ یَزُولُ بِزَوَالِهِ.

دست پروردگانِ مال، با زوال آن از بین مى روند. (ولى دست پروردگان علوم پایدارند)

ای کمیل !

8- مَعْرِفَهُ الْعِلْمِ دِینٌ یُدَانُ بِهِ،

9- بِهِ یَکْسِبُ الْإِنْسَانُ الطَّاعَهَ فِی حَیَاتِهِ

انسان به وسیلۀ علم در دوران حیات، کسبِ طاعتِ فرمانِ خدا مى کند.

10- وَ جَمِیلَ الْأُحْدُوثَهِ بَعْدَ وَفَاتِهِ،

و بعد از وفات نام نیک از او مى ماند. (در حالى که مال به تنهایى نه وسیله طاعت است نه سبب نیک نامى بعد از مرگ می باشد، مگراینکه با آن مال کاری خیر و اقدامی عام المنفعه انجام دهد. )

11- وَ الْعِلْمُ حَاکِمٌ وَ الْمَالُ مَحْکُومٌ عَلَیْهِ.

علم حاکم است و مال محکوم (علم فرمانده است و مال فرمان بُردار)

اى کمیل!

12- هَلَکَ خُزَّانُ الْأَمْوَالِ وَ هُمْ أَحْیَاءٌ

ثروت اندوزان هلاک شده اند در حالى که ظاهراً در صف زندگانند.

13- وَ الْعُلَمَاءُ بَاقُونَ مَا بَقِیَ الدَّهْرُ،

ولى دانشمندان تا جهان برقرار است زنده اند.

آشنایى با علم و دانش آیینى است که انسان به آن جزا داده مى شود (و باید به آن گردن نهد)

الف- أَعْیَانُهُمْ مَفْقُودَهٌ

خود آنها گرچه از میان مردم بیرون رفته اند.

ب- وَ أَمْثَالُهُمْ فِی الْقُلُوبِ مَوْجُودَهٌ.

ولى چهره و آثارشان در دل ها ثبت است.

14-هَا إِنَّ هَاهُنَا لَعِلْماً جَمّاً (وَ أَشَارَ بِیَدِهِ إِلَى صَدْرِهِ)

( امام علیه السلام فرمود: بدان اى کمیل ) در اینجا علم فراوانى است ( و با دست اشاره به سینه مبارکش کرد)

15- لَوْ أَصَبْتُ لَهُ حَمَلَهً؛

اى کاش افراد لایقى را براى آن مى یافتم.

16- بَلَىٰ أَصَبْتُ لَقِناً غَیْرَ مَأْمُونٍ عَلَیْهِ،

آرى کسى را مىیابم که زود درک مىکند ولى (از نظر تقوا) قابل اطمینان و اعتماد نیست.

17- مُسْتَعْمِلًا آلَهَ الدِّینِ لِلدُّنْیَا

دین را وسیله دنیا قرار مى دهد.

18-وَ مُسْتَظْهِراً بِنِعَمِ اللَّهِ عَلَى عِبَادِهِ

و از نعمت خدا بر ضدّ بندگانش استفاده مى کند.

19-وَ بِحُجَجِهِ عَلَى أَوْلِیَائِهِ،

و از دلائل الهى بر ضد اولیائش کمک مى گیرد.

20-أَوْ مُنْقَاداً لِحَمَلَهِ الْحَقِّ،

یا کسى که مطیع حاملان حق است

الف. لَا بَصِیرَهَ لَهُ فِی أَحْنَائِهِ،

اما چون بصیرتى به پیچ و خم هاى علم و شبهات ندارد.

ب. یَنْقَدِحُ الشَّکُّ فِی قَلْبِهِ لِأَوَّلِ عَارِضٍ مِنْ شُبْهَهٍ،

با نخستین شبهه و ایراد، شک در دل او پیدا مى شود.

21-أَلَا لَا ذَا وَ لَا ذَاکَ؛

آگاه باش (اى کمیل!) نه این به درد مى خورد و نه آن.

22-أَوْ مَنْهُوماً بِاللَّذَّهِ سَلِسَ الْقِیَادِ لِلشَّهْوَهِ

یا کسى که اسیر لذّت است و در چنگال شهوات گرفتار.

23-أَوْ مُغْرَماً بِالْجَمْعِ وَ الِادِّخَار،

یا کسى که حریص به جمع نمودن مال و اندوختن آن است.

24- لَیْسَا مِنْ رُعَاهِ الدِّینِ فِی شَیْءٍ،

این دو (این گروه و گروه پیشین) به هیچ وجه از دین داران نیستند.

25- أَقْرَبُ شَیْءٍ شَبَهاً بِهِمَا الْأَنْعَامُ السَّائِمَهُ،

و شبیه ترین موجودات به چهارپایانى هستند که براى چَریدن رها شده اند.

26-کَذَلِکَ یَمُوتُ الْعِلْمُ بِمَوْتِ حَامِلِیهِ.

این گونه علم با مرگ حاملانش مى میرد.

27- اللَّهُمَّ بَلَى لَا تَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ قَائِمٍ لِلَّهِ بِحُجَّهٍ

ولى بار خدایا ! آرى هرگز روى زمین از کسى که به حجّت الهى قیام کند خالى نمى شود.

28-إِمَّا ظَاهِراً مَشْهُوراً وَ إِمَّا خَائِفاً مَغْمُوراً،

خواه ظاهر و آشکار باشد و یا ترسان و پنهان.

29-لِئَلَّا تَبْطُلَ حُجَجُ اللَّهِ وَ بَیِّنَاتُهُ،

وجود آنها به این سبب است که دلائل الهى و نشانه هاى روشن او هرگز باطل نگردد و از دست نرود.

30-وَ کَمْ ذَا وَ أَیْنَ أُولَئِکَ؟

آنها چند نفرند و کجا هستند؟

31- أُولَئِکَ وَ اللَّهِ الْأَقَلُّونَ عَدَداً

به خدا سوگند تعدادشان کم.

32-وَ الْأَعْظَمُونَ عِنْدَ اللَّهِ قَدْراً،

و قدر و مقامشان نزد خدا بسیار والاست.

33-یَحْفَظُ اللَّهُ بِهِمْ حُجَجَهُ وَ بَیِّنَاتِهِ،

خداوند به واسطه آنها حجت ها و دلایلش را حفظ مى کند.

34-حَتَّى یُودِعُوهَا نُظَرَاءَهُمْ

تا به افرادى که نظیر آنها هستند بسپارند.

35-وَ یَزْرَعُوهَا فِی قُلُوبِ أَشْبَاهِهِمْ؛

و بذر آن را در قلوب افرادى شبیه خود بیفشانند.

36-هَجَمَ بِهِمُ الْعِلْمُ عَلَى حَقِیقَهِ الْبَصِیرَهِ

علم و دانش با حقیقتِ بصیرت به آنها روى آورده.

37-وَ بَاشَرُوا رُوحَ الْیَقِینِ

و روح یقین را لمس کرده اند.

38- وَ اسْتَلَانُوا مَا اسْتَوْعَرَهُ الْمُتْرَفُونَ

آنها آنچه را دنیاپرستانِ هوس باز، مشکل مى شمردند آسان یافته اند.

39- وَ أَنِسُوا بِمَا اسْتَوْحَشَ مِنْهُ الْجَاهِلُونَ،

و به آنچه جاهلان از آن وحشت دارند انس گرفته اند.

40. وَ صَحِبُوا الدُّنْیَا بِأَبْدَانٍ أَرْوَاحُهَا مُعَلَّقَهٌ بِالْمَحَلِّ الْأَعْلَى؛

آنها در دنیا با بدن هایى زندگى مى کنند که ارواحشان به عالم بالا تعلق دارد،

41-أُولَئِکَ خُلَفَاءُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ

خلفاى الهى در زمین اند.

42- وَ الدُّعَاهُ إِلَى دِینِهِ؛

و دعوت کنندگان به سوى آئینش می باشند.

43- آهِ آهِ، شَوْقاً إِلَى رُؤْیَتِهِمْ.

آه آه چقدر اشتیاق دیدارشان را دارم.

44- اِنْصَرِفْ یَا کُمَیْلُ إِذَا شِئْتَ.

اى کمیل! (همین قدر کافى است) هر زمان که مىخواهى باز گرد.

انتهای پیام