آخرین وضعیت رؤیت هلال ماه رمضان 1432

مقارنه‌ی ماه و خورشید برای هلال ماه رمضان امسال، در ساعت 23:10 دقیقه‌ی شب گذشته به وقت رسمی ایران روی داده است. مقارنه از نظر احكام نجومی یعنی تولد ماه نو. با گذشت زمان از مقارنه و طبق احكام نجومی، ماه قمری جدید شروع می‌شود، اما از نظر شرعی، آغاز ماه قمری وقتی است كه ناظران زمینی هلال ماه را رؤیت كنند. اولین غروب خورشید پس از مقارنه، امروز یك‌شنبه نهم مرداد اتفاق می‌افتد. لذا ما باید وضعیت رؤیت‌پذیری را در هنگام غروب خورشید امروز بررسی كنیم.

 امروز در وقت غروب خورشید در پهنه‌ی ایران، ماه در موقعیتی قرار می‌گیرد كه به خاطر عرض دایرة‌البروجی جنوبی آن ـ كه یكی از مختصات مداری ما است ـ علی‌رغم گذشت 20 ساعت از زمان مقارنه، ماه ارتفاع زیادی پیدا نمی‌كند. مثلاً امروز ارتفاع ماه در شهر مشهد و در زمان غروب خورشید 1/3 درجه است. در حالی كه همین ارتفاع در تهران 1/6 درجه، در تبریز 1/2 درجه، در بیرجند 2 درجه، در اصفهان 2/3 درجه، در كرمانشاه 2 درجه، در سراوان 3 درجه، در بندرعباس 3/3 درجه و در آبادان حدود 2/8 درجه است. این ارتفاع برای رؤیت هلال با چشم عادی بسیار كم است. همچنین مدت مكث هلال -یعنی فاصله‌ی زمانی بین غروب خورشید تا غروب ماه- در كمترین زمان در مشهد یازده دقیقه است و در بیشترین زمان در بندرعباس به مدت 19 دقیقه است كه البته زمان كوتاهی برای رؤیت هلال است. بنابراین هلال ماه در غروب امروز تحت هیچ شرایطی در پهنه‌ی كشور با چشم عادی قابل مشاهده نیست.

در مورد رؤیت هلال با ابزار، پارامترهای دیگری مثل «ضخامت هلال» و «جدایی زاویه‌ای از خورشید» نیز وجود دارند و البته به اندازه‌ای نیستند كه شانس رؤیت هلال در نیمه‌ی شمالی كشور را بالا ببرند. كارشناسان احتمال می‌دهند كه امشب در نیمه‌ی جنوبی كشور و در صورت مناسب بودن شرایط جوی و نبود ابر و غبار، احتمال رؤیت هلال با ابزار وجود دارد. این در حالی است كه الآن در فصل تابستان اولاً گرد و غبار فراوانی در آسمان جنوب وجود دارد؛ به‌ویژه در مناطق جنوبی و كویری. ثانیاً هرچه به خلیج فارس نزدیك‌تر شویم، رطوبت هوا افزایش می‌یابد. این دو عامل باعث می‌شوند كه احتمال رؤیت با ابزار، پس از غروب خورشید حتی در نیمه‌ی جنوبی كشور خیلی بالا نباشد. بنابراین امشب رصد بسیار دشواری پیش روی رصدگران است.

از دیگر روش‌هایی كه می‌توانیم برای رؤیت هلال به كار بگیریم، این است كه ما منتظر غروب خورشید و كم شدن ارتفاع ماه نشویم. بلكه بكوشیم كه هلال را در روشنایی روز و با حضور خورشید رصد كنیم. امروز ولی شرایط به‌ گونه‌ای است كه تا حوالی غروب خورشید احتمال رؤیت هلال حتی با تلسكوپ نیز پایین است و البته كاملاً منتفی نیست. لذا این احتمال وجود دارد كه رصدگران تحت شرایط ویژه‌ای هلال ماه را رؤیت كنند. البته رصدگران ما تجربه‌ی چنین رصدهایی را در كشور دارند، ولی امشب این احتمال بسیار ضعیف است، ضمن این‌كه كاری بسیار دشوار است.

 
بنا بر آخرین آمار ستاد استهلال دفتر رهبری، 168 گروه برای رصد هلال ماه رمضان در سراسر كشور آماده‌اند و به ابزار متفاوتی مانند انواع تلسكوپ و دوربین‌های دوچشمی مجهز شده‌اند. همچنین این گروه‌ها آموزش‌های لازم را در این زمینه دیده‌اند و تجربه‌ی كافی دارند. نشست‌های هماهنگی نیز بین آن‌ها برگزار شده ولذا با تمام توان برای این رصد آماده‌اند.

هم‌اكنون رصدگران در پایگاه‌های مربوطه در مراكز رصد ـ كه اكثراً در ارتفاعات است ـ مستقر هستند و با اكثر آن‌ها در تماس هستیم. این گروه‌ها گزارش‌های خود را به‌تدریج به ستاد ارائه می‌كنند. كارشناسان حاضر در ستاد نیز این گزارش‌ها را جمع‌آوری و تحلیل و بررسی می‌كنند. پس از این‌كه ماه در پهنه‌ی ایران غروب كرد، دیگر گزارشی نخواهیم داشت، مگر گزارش گروه‌هایی كه به نقاط صعب‌العبور رفته‌اند و دسترسی به تلفن نداشته‌اند. پس از دریافت این‌ گزارش‌ها و تا اواخر امشب به جمع‌بندی می‌رسیم و گزارش نهایی را خدمت رهبر معظم انقلاب ارائه خواهیم داد.

رصد هوایی و با هواپیما به خودی خود تأمین‌كننده‌ی حجت شرعی نیست، بلكه به عنوان ابزاری در كنار دیگر ابزارها كاربرد دارد. رصد هوایی را معمولاً هنگامی انجام می‌دهند كه شانسی برای رؤیت هلال در پرواز هوایی وجود داشته باشد. درباره‌ی هلال رمضان امسال‌ اما به دلیل این‌كه این شانس وجود ندارد، لذا پروازی هم در این خصوص نخواهیم داشت.

در برخی كشورهای همسایه امروز سی‌ام شعبان است و چون ماه قمری بیشتر از سی روز نیست، به این دلیل در اكثر آن كشورها فردا اول ماه قمری جدید اعلام شده است؛ چه ماه را دیده باشند و چه ندیده باشند.