نژاد ترک‌ از چه زمانی به وجود آمده و آیا پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) صحابه‌ای تُرک‌زبان داشت؟

شیعه نیوز:
پرسش
آیا پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) صحابه‌ای تُرک داشت؟ چیزی در این‌باره در کتب تاریخی و تراجم آمده است؟
پاسخ اجمالی
یکی از اقوامی که در جنوب آسیا زندگی می‌کنند، تُرک‌ها هستند. گفته شده که ترک‌، همان قومی است که به آن دیلم گفته می‌شود.[1] درباره موقعیت جغرافیایی دیلم که محل زندگی ترک‌هاست، ‌گفته شده که دیلم سرزمینی پهناور است که در سمت جنوب غربی دریای قزوین(خزر) واقع شده است.[2] در مورد ریشه این نژاد باید به کاوش‌های تاریخی مراجعه کرد، اما روایاتی نیز وجود دارند که برخی از آنها به ظاهر ناهمخوان به نظر ‌رسیده و برخی نیز از سند صحیحی برخوردار نیستند. گروهی از روایات، ترک‌زبان‌ها را از فرزندان «قنطوراء» کنیز حضرت ابراهیم( علیه السلام ) اعلام کرده و پاره‌ای از روایات نیز آنان را فرزندان «یافث بن نوح» می‌داند. تاتار[3] نیز از همین قوم است. و برخی گفته‌اند که ترک، از نسل قوم تُبّع(نام یکی از پادشاهان یمن) است.[4]
در بین اصحاب پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) کسی از نژاد ترک، یافت نشد ولی شاید فردی مثل «صُهَیب بن سنان رومی» را بتوان ترک دانست.
صهیب، از سرزمین امپراتوری روم شرقی( ترکیه فعلی) و به عنوان برده در جزیرة العرب حضور داشته و با ظهور اسلام به این دین گرویده است و از پیشگامان ایمان به پیامبر از نژاد و قوم خود است؛[5] زیرا بخشی از این امپراتوری، شامل سرزمین ترک‌زبانان می‌شود.
البته این هم گفته شده که صهیب اصالتاً از عرب و از قبیله نمر بن قاسط بوده که در کودکی توسط رومیان به اسارت برده شد.[6]
[1]. ابن منظور، محمد بن مکرم‏، لسان العرب‏، ج 10، ص 406، بیروت، دار صادر، چاپ سوم‏، 1414ق.
[2]. ابن حوقل نصیبی، ابو القاسم محمد بن حوقل، صورة الارض، ج ‏2، ص 375، بیروت، دار صادر، 1938م.
[3]. تاتار، نام طایفه‌ای است بزرگ از ترکستان و اصل آن از اولاد تاتارخان بوده‌اند و تاتارخان برادر مغول خان و اولاد این دو، بنی اعمام یکدیگر و به مرور، بسیار شده‌اند (لغت‌نامه دهخدا، واژه «تاتار»).
[4]. مرتضى زبیدى، محمد بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس‏، ج ‏13، ص 531، بیروت، دار الفکر، چاپ اول‏، 1414ق.
[5]. ابن عبد البر، یوسف بن عبدالله‏، الاستیعاب، ج ‏2، ص 726، بیروت، دار الجیل، چاپ اول، 1412ق.
[6]. ابن اثیر جزری، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج 2، ص 418، بیروت، دار الفکر، 1409ق.

T