تراکم انسانی خفگی و موج هایی از فشار در منا

به گزارش «شیعه نیوز»، پایگاه خبری «ساینس الرت» در گزارشی تحلیلی درباره فاجعه انسانی هفته گذشته در منا نوشت: به اعتقاد یک متخصص رفتار جمعیت، حوادث غم انگیزی مشابه ازدحام جمعیت که هفته پیش در عربستان سعودی و طی مناسک حج اتفاق افتاد، اتفاقات وحشتناکی هستند که آنگونه که ما ممکن است فکر کنیم، اتفاق نمی افتند.

بنابر گفته «استفان رایچر»، استاد روانشناسی اجتماعی دانشگاه سنت اندروز اسکاتلند، آنچه که در اینگونه حوادث اتفاق می افتد، متفاوت از درک عمومی است که هر یک از ما از یک ازدحام بیش از حد خطرناک افراد که موجب ایجاد وحشت و فرار می شود، داریم.

رایچر در این باره به لس آنجلس تایمز گفته است: «شکل مرسوم تصور و تفکری که درباره روانشناسی ازدحام وجود دارد، به سادگی کاملا اشتباه است. در این تفکر صحبت از "لگدکوب کردن” و "فرار” است. اما لگدکوب کردن به این معنی است که افراد در حالیکه فرار می کنند مسبب ویرانی شوند. اما در فجایع اینچنینی به طور کلی مشکل این است که افراد به هیچ وجه نمی توانند حرکت بکنند و از جای خود تکان بخورند، چه برسد به اینکه فرار کنند.»

به جای یک تقلای دیوانه وار برای رسیدن به یک خروجی احتمالی، فاجعه بسیار ساده تر و بی سروصداتر اتفاق می افتد. همه آنچه اتفاق می افتد این است که افراد اندکی در یک شلوغی در حال حرکت دچار لغزش می شوند و می افتند و جمعیت انبوه پشت سر آنها فشار به جلو را ادامه می دهند چون از توده ای که در جلوی مسیر آنها ایجاد شده، آگاه نیستند. رایچر می گوید: «اینجاست که هجوم افزایش می یابد».

در چنین حوادثی درحدود نیمی از مرگ و میرها ناشی از خفگی است چرا که افراد به سادگی چنان به یکدیگر کوبیده می شوند که دیگر نمی توانند به اندازه کافی که بتوانند نفس بکشند، حرکت کنند.

بنابراین اکنون این سوال پیش می آید که چه زمان یک انبوه انسانی متراکم اما امن به یک توده فوق شلوغ و خطرناک تبدیل می شود؟ پاسخ این است که به طور کلی زمانی که تراکم جمعیت به حدود چهار نفر در هر مترمربع برسد. در این سطح از تراکم، ارتباط فیزیکی بین اعضای ازدحام آغاز به ایجاد موج هایی از فشار می کند که می تواند سریعا خطرناک شود. رایچر می گوید: «این موج ها به شیوه ای که بالقوه بحرانی است به سمت جلو و عقب سرایت می کند.»

گفته های یک شاهد عینی در حادثه هفته گذشته این فرضیه را تایید می کند. عبدالله لطفی، یکی از بازماندگان این تراژدی در این باره به اسوشیتدپرس گفته است: «من دیدم که یک نفر روی دیگری که بر روی یک ویلچر نشسته بود افتاد و چندین نفر نیز بر روی او افتادند. مردم از سر و روی یکدیگر بالا می رفتند تنها برای اینکه بتوانند نفس بکشند. این اتفاق شبیه یک موج بود. به جلو می رفتیم و سپس ناگهان به عقب کشیده می شدیم.»

حج تاریخ طولانی در حوادث تراژیک به دلیل ازدحام جمعیت دارد چرا که سالانه بیش از دو میلیون نفر برای انجام آن به مکه سفر می کنند. بدترین حادثه ای که تا امسال اتفاق افتاده بود در سال ۱۹۹۰ وقوع یافت که ایجاد مشکل در سیستم تهویه یک تونل منجر به مرگ ۱۴۰۰ نفر شد.

هرچند همیشه غوطه ور شدن در یک توده انبوه انسانی خطرناک است، اما یک احساس هدف و همبستگی درمیان اعضای ازدحام می تواند در برخی از مواقع مشکلاتی را که از ازدحام بیش از حد ناشی می شود، آرام تر کند.

رایچر معتقد است: «روانشناسی جمعیت می تواند با هدایت مردم به سوی همکاری بهتر و حتی کمک به یکدیگر در زمان وقوع چنین حوادثی، اوضاع را بهتر کند. تنها خطر این است که افرادی که حس می کنند جزئی از شلوغی هستند ممکن است احساس اشتباهی از امنیت در فضاهای بیش از اندازه متراکم داشته باشند.»

انتهای پیام/ 852