پاسخ یکی از اساتید حوزه به اظهارات حجت الاسلام نقویان

به گزارش «شیعه نیوز»، چندی پیش اظهارات حجت الاسلام نقویان در فضای مجازی واکنش‌هایی را به دنبال داشت و حجت الاسلام قاسم محبی از اساتید حوزه علمیه در واکنش به این اظهارات اینگونه نوشته است:

بسم الله الرحمن الرحیم

ایشان دو روایت برای اثبات مدعای خود بیان می‌کند که ما با غض نظر از اشکال سندی، پاسخ ادعای ایشان را می‌دهیم.

روایت اول:

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ شُعَیْبٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ الْمَدَائِنِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: شَابٌ‏ سَخِیٌ‏ مُرَهَّقٌ‏ فِی الذُّنُوبِ‏ أَحَبُّ إِلَی اللَّهِ مِنْ شَیْخٍ عَابِدٍ بَخِیلٍ. اصول کافی، ج ‏۴، ص: ۴ ۱

۱. ایشان علاوه بر اینکه کلمه «مُرَهَّقٌ ‏» را به اشتباه «مُرهِق» می‌خوانند، کلمه را به نادرستی معنی می‌کنند. ایشان ادعا می‌کنند کلمه «مرهق» به معنای غوطه ور است در حالیکه این کلمه به معنی متهم بودن و مورد سو ظن بودن است.

«مُرَهَّق: إذا کان یظن به السوء». العین، جلد: ۳، صفحه: ۳۶۷

اینکه بگوئیم شخص متهم به گناهان است با اینکه غوطه‌ور در گناهان است و شراب می‌خورد و زنا می‌کند، دو سخن کاملاً متفاوت است، و اینطور نیست که در این روایت جوان شراب خوار و زناکار که اهل سخاوت است بر پیرمرد عابد بخیل ترجیح داده شده باشد.

۲. این روایت در مقام ترجیح صفت سخاوت بر بخل است و اوصاف دیگر بیان شده برای تأکید همین معنی است و بزرگان ما هم همین فهم را از این روایت داشته‌اند، فلذا این روایت را ذیل روایات فضیلت سخاوت مطرح کرده‌اند.

مؤید این سخن روایت دیگری است که از پیامبر اکرم (ص) با همین مضمون نقل شده و در آن عنوان «مُرَهَّقٌ ‏ فِی الذُّنُوبِ» نیامده و با همین ادبیات بحث سخاوت با بخل مقایسه شده است.

شابّ‏ سخیّ حسن الخلق أحبّ إلی اللَّه من شیخ‏ بخیل‏ عابد سیّئ الخلق. نهج الفصاحة، ص: ۵۳۴

۳. حتی اگر بر فرض معنایی که آقای نقویان از عبارت «مرهق فی الذنوب» می‌کنند هم درست باشد، قطعاً گناهانی همچون شراب خواری و زنا را شامل نمی‌شود و به اصلاح روایت منصرف از چنین گناهانی است، زیرا روایات فراوانی بر بغض خداوند نسبت به این گناهان و صاحبان آنها دلالت می‌کنند.

روایت دوم:

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ رَفَعَهُ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع فِی خُطْبَتِهِ‏ أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الذُّنُوبِ الَّتِی تُعَجِّلُ الْفَنَاءَ فَقَامَ إِلَیْهِ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْکَوَّاءِ الْیَشْکُرِیُ‏ فَقَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ أَ وَ تَکُونُ ذُنُوبٌ‏ تُعَجِّلُ الْفَنَاءَ فَقَالَ نَعَمْ وَیْلَکَ قَطِیعَةُ الرَّحِمِ إِنَّ أَهْلَ الْبَیْتِ لَیَجْتَمِعُونَ وَ یَتَوَاسَوْنَ وَ هُمْ فَجَرَةٌ فَیَرْزُقُهُمُ‏ اللَّهُ وَ إِنَّ أَهْلَ الْبَیْتِ لَیَتَفَرَّقُونَ وَ یَقْطَعُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً فَیَحْرِمُهُمُ‏ اللَّهُ وَ هُمْ أَتْقِیَاء اصول کافی، ج ‏۲، ص: ۳۴۸

۱. در این روایت قرینه‌ای وجود دارد که محتوای روایت ناظر به حُسن ذات فعل و قبح ذات فعل است، و رزق و محرومیت از آن، مترتب بر همان حسن و قبح خود فعل اجتماع و تفرقه هستند.

در این روایت بحث اجتماع و تواسی مورد تمجید و دارای اثر دانسته شده، برای همین بعد از این ذکر این دو عمل، عبارت «وَ هُمْ فَجَرَةٌ» دارد، یعنی با اینکه این کار خوب را انجام داده‌اند هنوز ذات این اشخاص عوض نشده و فقط فعلشان عندالله محبوب است و جزای فعلشان را در همین دنیا می‌گیرند. همچنانکه در مورد گروه دوم بعد از ذکر عمل تفرقه و قطع ارتباط می‌فرماید خداوند آنها را محروم می‌کند و این اثر این فعلشان است در حالیکه «هُمْ أَتْقِیَاءُ» آنها انسان‌های با تقوایی هستند.

و این معنی در روایات اهل بیت (ع) بیان شده که خداوند کارهای خوب انسان‌های بد را در همین دنیا پاداش می‌دهد و گناهان انسان‌های خوب را در همین دنیا با گرفتاری‌ها و محرومیت‌ها پاک می‌کند. [۱]

و آنچه که در این روایت بیان شده جز این معنی نمی‌باشد، که خداوند کار خوب انسان فاجر را با روزی در دنیا پاداش می‌دهد، و انسان با تقوا را به خاطر کار بدش در همین دنیا دچار گرفتاری و محرومیت می‌کند.

۲. نکته بعدی اینکه وقتی در روایت هر دو عنوان «وَ هُمْ فَجَرَةٌ» و «هُمْ أَتْقِیَاءُ» در وصف این دو گروه آمده است ما با مراجعه به محکمات قرآن کریم می‌توانیم عاقبت اخروی این دو گروه و نحوه تعامل خداوند با آنان را بفهمیم.

خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید آیا ما با تقوایان را مثل انسان فاجر قرار می‌دهیم؟!

أَمْ نَجْعَلُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ کَالْمُفْسِدِینَ فِی الْأَرْضِ أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِینَ‏ کَالْفُجَّار. (سوره ص، آیه ۲۸)

قطعاً چنین نمی‌شود، و انسان‌های فاجر گرفتار جهنم می‌شوند: وَ إِنَّ الْفُجَّارَ لَفِی جَحِیمٍ. (سوره انفطار، آیه ۱۴)

۳. آنچه آقای نقویان در توضیح این روایت می‌گوید که خداوند به کسانی که فاجر هستند و شراب می‌خورند و زنا می‌کنند نظر می‌کند، ناشی از جهل به روایات اهل بیت (ع) است که در آنها تصریح شده خداوند به چنین انسان‌هایی اصلاً نظر نمی‌کند:

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص):‏ أَرْبَعَةٌ لا یَنْظُرُ اللَّهُ‏ إِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ عَاقٌّ وَ مَنَّانٌ وَ مُکَذِّبٌ بِالْقَدَرِ وَ مُدْمِنُ خَمْرٍ.

الخصال، ج ۱، ص ۲۰۳- الجعفریات (الأشعثیات)، ص: ۱۸۷

در روایت فوق پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند خداوند در روز قیامت به چهار گروه نظر نمی‌کند، یکی از آنها کسی است که عادت بر شرب خمر دارد. و در روایت ذیل هم می‌فرماید که اگر در چهل روزگی شرب خمر و زنا بمیرند خداوند به آنها نظر نمی‌کند و با آنان سخن نمی‌گوید:

عن الامام الرضا (ع): … شُرَّابُ الْخَمْرِ وَ الزُّنَاةُ فَإِنْ مَاتَ فِی أَرْبَعِینَ یَوْماً لَا یَنْظُرُ اللَّهُ إِلَیْهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ لَا یُکَلِّمُهُ وَ لَا یُزَکِّیهِ وَ لَهُ‏ عَذَابٌ أَلِیمٌ …. الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه السلام، ص: ۲۷۹-۲۸۰

۴. نکته بعدی این است که در روایتی از امام صادق (ع) نقل شده، همنشینی و دیدار فاجران ظاهری است و قلب‌های آنان حتی در این دیدارها از همدیگر دور است، حتی اگر در گفتار اظهار محبت بکنند، مثل حیواناتی هستند که حتی اگر در یک طویله باشند از همدیگر دورند و عاطفه‌ای نسبت به یکدیگر ندارند.

عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ، عَنْ أَبِیهِ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلَامُ): … إِنَّ ائْتِلَافَ قُلُوبِ الْأَبْرَارِ إِذَا الْتَقَوْا، وَ إِنْ لَمْ یُظْهِرُوا التَّوَدُّدَ بِأَلْسِنَتِهِمْ، کَسُرْعَةِ اخْتِلَاطِ قَطْرِ السَّمَاءِ عَلَی مِیَاهِ الْأَنْهَارِ، وَ إِنَّ بُعْدَ ائْتِلَافِ قُلُوبِ‏ الْفُجَّارِ إِذَا الْتَقَوْا، وَ إِنْ أَظْهَرُوا التَّوَدُّدَ بِأَلْسِنَتِهِمْ، کَبُعْدِ الْبَهَائِمِ مِنَ التَّعَاطُفِ، وَ إِنْ طَالَ اعْتِلَافُها عَلَی مِذْوَدٍ وَاحِدٍ.

الأمالی (للطوسی)، النص، ص: ۴۱۲-۴۱۱

پی نوشت:

[۱]. عن مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: قِیلَ لِلصَّادِقِ ع صِفْ‏ لَنَا الْمَوْت‏ … وَ مَا کَانَ مِنْ شَدِیدٍ فَتَمْحِیصُه‏ مِنْ ذُنُوبِهِ لِیَرِدَ الْآخِرَةَ نَقِیّاً نَظِیفاً مُسْتَحِقّاً لِلثَّوَابِ الْأَبَدِ لَا مَانِعَ لَهُ دُونَهُ‏ وَ مَا کَانَ مِنْ سُهُولَةٍ هُنَاکَ عَلَی الْکَافِرِ فَلِیُوَفَّی أَجْرَ حَسَنَاتِهِ فِی الدُّنْیَا لِیَرِدَ الْآخِرَةَ وَ لَیْسَ لَهُ إِلَّا مَا یُوجِبُ عَلَیْهِ الْعَذَاب‏… عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج ‏۱، ص: ۲۷۵- ۲۷۴

انتهای پیام