سهم چشم‌گیر شعر عاشورایی در آثار ادیبان هندی

به گزارش «شیعه نیوز»، واقعه جان‌سوز کربلا در ادبیات فارسی، آلبانیایی، ترکی و پاکستانی جایگاه ویژه‌ای دارد. همچنین نویسندگان و شاعران شیعه هند پرچم‌داران ادبیات هندی هستند و مکتب حسینی به‌طور وسیعی در رشد جنبه معنوی، اخلاقی، ادب، دانش و فرهنگ آنها نقش دارد، جایی که مرثیه از شهادت امام حسین(ع) برجسته‌ترین هنر در ادبیات هند را تشکیل داده و نام‌های زیادی از شاعران حسینی در بین ادیبان بزرگ هندی به چشم می‌خورد.

مجالس حسینی طی صدها سال در هند تأثیر فراوانی در پیشرفت مرثیه‌سرایی داشته است. شاعران در مرثیه‌سرایی، پناهگاه معنوی عالی و سرشار از آرامش و تسلی برای خود می‌دیدند. بنابراین شاعران هندی به عزاداری امام حسین(ع) علاقه‌مند شدند و از زندگی‌نامه بزرگ امام حسین(ع) الهام گرفتند و روز کربلا را با شگفت‌انگیزترین تصاویر غم و اندوه در قالب شعر بازگویی می‌کنند. از جمله شاعرانی که از دیرباز مشهور شدند می‌توان به «میرامین»، «میرزا غالب»، «مولوی محمدحسین آزاد» و همچنین «مولوی الطاف»، منتقد، شاعر، نویسنده و اصلاح‌طلب، اشاره کرد.

همچنین اولین شاعری که مجموعه‎ای از اشعار را در قالب مرثیه سرود، «قلی قطب شاه»، پادشاه «گُلکُنده» در جنوب هند بود و «غلام محمد گرامی» یکی از مشهورترین شاعران حسینی در هند است که اشعار خود را به زبان‌های اردو و سندی سرود و پس از او شاعر برجسته به نام «محاسن» است که خود را «بلبل سرگشته باغ امام حسین(ع)» نامگذاری کرد و اشعار وی در ۱۲ جلد چاپ شده است.

محاسن اطلاعات تاریخی خود را درباره واقعه کربلا از «ثابت علی شاه»، مورخ بزرگ هندی (۱۷۱۰-۱۸۴۰ میلادی)، نخستین کسی که در مورد فاجعه کربلا به زبان اردو نوشت، اقتباس کرده است. علاوه بر اینها بسیاری از نام‌های بزرگ دیگر مانند «میر ببر علی انیس»، «میرزا دبیر» و «میرزا سلامت علی دبیر» در بین شاعران بزرگ حسینی به زبان اردو بوده و همچنین «محمد باقر الرائد» بنیانگذار روزنامه اردو در هند است که به عنوان خط مقدم شاعران قاره هند مورد توجه قرار می‌گیرد.

از جمله مرثیه‌سرایان حسینی می‌توان به شاعر «محمد حسین آزاد دهلوی»، (۱۲۲۰ -۱۳۲۰ هجری) اشاره کرد که علاوه بر زبان مادری خود، اردو، اشعارش را به فارسی و عربی نیز می‌سرود. وی از جمله اندیشمندانی بود که کتاب‌های زیادی در زمینه فقه و عقاید نوشت و مرثیه‌های زیبایی را در باب واقعه کربلا سروده که در مجالس حسینی خوانده می‌شوند.

بخشی از مرثیه عربی مشهور او که وصف روز عاشورا و شهادت امام حسین(ع) بوده از این قرار است:

فدوّى نواحٌ ودمعُ جرى: [پس از شهادت سبط‌النبی] نوحه‌ها در گوش زمان پیچید و اشک‌ها جاری شد

وروحُ النبيِّ أتتْ كي ترى: روح پیامبر(ص) [بر پیکر امام حسین(ع)] حلول کرد تا که ببیند

وزهراء كانت إلى جنبه : حال آنکه روح مادرش زهرای مرضیه نیز کنار پیکر امام بود

وتبكي وتبكي على ما به: حضرت زهرا(س) در اندوه این مصیبت گریه کرد و گریه کرد

وعباس يملأ ماءَ السقاء: در حالی که حضرت عباس(ع) [در بهشت] آب را به سقاخانه می‌برد

ولم يخش ممن يعادي الرماء: و دیگر هیچ وحشتی از تیر عدوان نبود

هم الجنّ يبكون بل والملك: جن و پریان همه و همه در این ماتم می‌گریند

إذا قيل قد مات في المعترك: آنگاه که بانگ برآمد [حسین(ع)] در این نبرد کشته شده است

و(آزاد) باق على خدمتك: آزاد(تخلص شاعر) کماکان سرگردان است

سيشرد في الأرض من فرقتك: و روح او در پی این جدایی آواره زمین و زمان خواهد شد