آیین های محرم و عاشورا در تاجیکستان

به گزارش «شیعه نیوز»، جمهوری تاجیکستان یکی از پنج جمهوری آسیای مرکزی، به پایتختی شهر دوشنبه است. این کشور از سوی شمال به کشورهای، قرقیزستان و ازبکستان، از جنوب به افغانستان، از غرب به ازبکستان و از شرق به چین محدود است.

بر اساس اعلام مرکز آمار تاجیکستان، جمعیت این کشور نزدیک به هشت میلیون و 500 هزار نفر است. نزدیک به 90 درصد از مردم تاجیکستان مسلمان هستند. اکثریت مسلمانان تاجیکستان سنی حنفی هستند و تنها پنج درصد شیعه هستند که به دو دسته شیعیان اسماعیلی و شیعیان امامی تقسیم می‌شوند. مسیحیان، یهودیان، زرتشتیان و بوداییان نیز از جمله اقلیت‌های دینی ساکن در تاجیکستان هستند.

مردم تاجیکستان از نظر فرهنگی، وابستگی عمیقی به ایران دارند و آداب و سنن مذهبی آنها نیز در بیشتر موارد مطابق با آداب فرهنگی و سنن مذهبی در ایران است. به همین دلیل در ایام سوگواری محرم، شیعیان این کشور توجه ویژه ای به این امر دارند. به خصوص در روزهای تاسوعا و عاشورا مراسم هایی به مناسبت شهادت امام حسین(علیه السلام) برگزار می کنند. اهل سنت تاجیکستان نیز به اهل بیت و ائمه شیعه(علیهم السلام)، به ویژه برای امام حسین‏ (علیه السلام) احترام می گذارند.

شیعیان اسماعیلی بدخشان تاجیکستان، احترام و ارادت ویژه‌ای نسبت به اهل بیت (علیهم‌السلام)، امام علی (علیه السلام)، حضرت زهرا (سلام الله علیها) و فرزندان آنها دارند. اسماعیلیان بدخشان، ماه محرم و صفر را «شدّه» یا «عشورا» می‌نامند و در این مدت سوگواری و عزاداری می‌کنند، لباس سیاه به تن می‌کنند و همه مناطق شهر غرق در ماتم است. مردان در این دو ماه محاسن خود را نمی‌تراشند و در خانه‌ها عزاداری برپا می‌کنند.

مردم بدخشان تاجیکستان همچنین در عزاداری‌های خود مشت بر سینه می‌کوبند و «یا حسن، وای حسین» می‌گویند و قاتلان امام حسین (علیه ‌السلام) و خاندان او را پلیدترین و بی‌رحم‌ترین موجود عالم می‌دانند. «یزید» در این شهر مصداق روشن انسان منافق و رذل است و هر گاه بخواهند کسی را با این صفات یاد کنند، او را یزید می‌خوانند. بسیاری از تاجیک ‌های اهل تسنن در ایام محرم با آئین قدیمی «کربلاخوانی» و روزه‌داری در نقاط مختلف این کشور، به ساحت شهدای کربلا ادای احترام می‌کنند و بر مصیبت سیدالشهدا می‌گریند.

«جمعه خان نبات اف» استاد علوم فلسفه و فقه دانشگاه اسلامی تاجیکستان و از پژوهشگران شناخته شده معتقد است، در منابع اصلی حدیثی، تاریخی، رجالی و حتی کلا‌می اهل سنت احادیث و روایات متعددی نسبت به عظمت و جایگاه امام حسین (علیه السلام) از دیدگاه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) وجود دارند.

در برخی از مناطق این کشور از جمله ناحیه درواز در جنوب و بدخشان در شرق تاجیکستان در ایام محرم آیین‌های ویژه‌ای از جمله کربلاخوانی برگزار می‌شود. روحانیون از جمله ائمه جماعات و خطبای مساجد تاجیکستان در خطبه‌های جمعه منتهی به عاشورای حسینی به ذکر مناقب اهل بیت پرداخته و برای شهادت آن حضرت مرثیه‌خوانی کرده و دعا می‌کنند و برخی از علما و تاجیک‌ های متدین، دهه اول محرم را به یاد تشنگی و گرسنگی یاران امام حسین(علیه السلام) در صحرای کربلا روزه می‌گیرند. مرثیه‌سرایی حادثه کربلا و شهادت امام حسین (علیه اسلام) همواره مورد توجه خوانندگان کلاسیک تاجیک بوده و مردم با مشاهده این مرثیه‌خوانی‌ها گریه و زاری می‌کنند.