ذهن آگاهی روشی برای زندگی در حال و نادیده گرفتن تلخی‌های گذشته

به گزارش «شیعه نیوز»،ذهن آگاهی، یکی از روش‌های مهم در دنیای مدرن است که برای دور شدن از خیالات و زندگی در زمان حال مورد استفاده قرار می‌گیرد و تعاریف گوناگونی برای آن وجود دارد، امّا تعریفی که به طور معمول برای ذهن آگاهی استفاده می‌شود؛ عبارت است از هوشیاری که از طریق توجه به هدف در لحظه کنونی پدیدار شده و به گونه‌ای غیر قضاوتی باعث آشکار شدن تجربیات لحظه به لحظه می‌شود.

مهرداد ثابت، روانشناس در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه ازدواج و خانواده گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، در رابطه با ذهن آگاهی اظهار کرد: یکی از تعاریفی که برای ذهن آگاهی وجود دارد توجه کردن به شیوه‌ای خاص و هدفمند در زمان کنونی, بدون هرگونه قضاوت و پیش داوری است که این نشان می‌دهد داشتن ذهن آگاهی به معنای بودن در زمان حال است و این موضوع بدان معناست که در لحظه‌ای که در آن به سر می‌بریم توجه ویژه‌ای داشته باشیم.

وی با اشاره به نخستین هدف ذهن آگاهی بیان کرد: یادگیری تمرکز بر زمان حال به جای سِیر کردن در افکار گذشته و آینده، نخستین هدف ذهن آگاهی است که به تمامی افراد کمک می‌کند با اندکی تمرین از افکار، احساسات و حواس پنج گانه خود آگاهی بهتری پیدا کنند.

این روانشناس تصریح کرد: ذهن آگاهی، توجه به شیوه خاص و برقراری ارتباط با زمان حال و به حداقل رساندن تنش‌های مرتبط با افکار وقایع گذشته و آینده است که باعث کاهش اضطراب و افسردگی می‌شود، چرا که این هیجانات معمولا با نگرانی‌هایی در خصوص آینده و ناراحتی‌هایی در مورد گذشته مرتبط است.

ثابت گفت: با رها کردن خود از این افکار پریشان کننده می‌توان اطلاعات محیطی حال را شناسایی و پاسخ‌های انطباقی خود را افزایش داد و اطلاعات وارد شده را به طور صحیح تری پردازش و پاسخ رفتاری بهتری را انتخاب کرد.

وی ادامه داد: اگرچه ذهن آگاهی توجه کردن به زمان حال و بودن در آن است، اما هر ذهن آگاهی لزوما کاهش تنش نیست و به حالت دو فرآیند حساسیت زایی و حساسیت زدایی به کار می‌رود که ماهیت حساسیت زایی و حساسیت زدایی ذهن آگاهی باعث افزایش انعطاف پذیری ذهنی، افزایش پاسخ‌های رفتاری و عاطفی، توسعه سطوح مهارت‌های مقابله‌ای و کاهش نگرش‌ها و هیجان‌های منفی می‌شود.

این روانشناس در رابطه با نقش مهم ذهن آگاهی برای افزایش آرامش و امید بیشتر افزود: ذهن آگاهی باعث افزایش احساس آرامش و امیدواری و توانایی بهتر برای مقابله با تنش، افزایش اعتماد به نفس و کنترل درونی می‌شود که در این خصوص، کابات زین، یکی از متخصصان در حوزه ذهن و زندگی مدعی شده نگرش‌ها و هیجان‌های منفی درباره موقعیت‌ها از طریق مشاهده غیرقضاوتی افکار به جای فرض افکار به عنوان واقعیت قابل تغییر است.

ثابت تصریح کرد: این روش باعث می‌شود افراد احساس کنند که روی پاسخ‌های هیجانی و رفتار‌های خود کنترل دارند و همین موضوع باعث می‌شود که احساس خودکارآمدی افراد افزایش پیدا کند که در این راستا، تمرین ذهن آگاهی هنگام تجربه عواطف منفی توسط کودکان و نوجوانان می‌تواند موثر واقع شود، چراکه از سنین پایین یاد می‌گیرند که چگونه از تفسیر‌های خودکار احساساتشان در هر موقعیتی آگاه شوند.

وی گفت: افزایش حضور ذهن با انواع پیامد‌های سلامتی نظیر کاهش درد، اضطراب، افسردگی و تنش‌ها ارتباط دارد؛ به طوری که برخی از متخصصان حوزه روانشناختی، اثربخشی آموزش‌های ذهن آگاهی در تنظیم حس عاطفی افرادی که دچار اختلال اضطراب هستند را بررسی کرده و به این نتیجه دست یافته اند که درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی به بهبود نشانه‌های تنش، اضطراب و عزت نفس منجر می‌شود.

این روانشناس با اشاره به نقش مهم ذهن آگاهی در کاهش استرس و اضطراب تأکید کرد: ذهن آگاهی باعث کاهش اضطراب و افسردگی می‌شود؛ به طوری که برخی از متخصصان بیان کرده اند که ذهن آگاهی می‌تواند حس کنترل و خودکارآمدی افراد را در جمعیت غیربالینی افزایش دهد و در شناخت درمانی موثر نقش بسزایی ایفا کند.